Stokgolmda Shvetsiya qirollik fanlar akademiyasining Nobel qo‘mitasi kimyo bo‘yicha laureatlarni e’lon qilindi.
2024-yilgi mukofot “oqsilni hisoblash dizayni uchun” amerikalik Devid Beker va “oqsil tuzilishi prognozi uchun” britaniyalik Demis Hassabis va Jon Jumperga berildi.
Britaniyalik olimlar deyarli barcha maʼlum oqsillarning tuzilishini prognozlash uchun sunʼiy intellektdan muvaffaqiyatli foydalangan. Ularning kashfiyotlari katta ahamiyatga ega.
Amerikalik olim yutug‘i
Devid Beyker butunlay yangi turdagi oqsillarni yaratgan. Suratda Baker laboratoriyasida Rosetta kompyuter dasturidan foydalangan holda yaratilgan ko‘plab oqsillardan bir nechtasi ko‘rsatilgan.
Beykerning tadqiqot guruhi farmatsevtika, vaksinalar, nanomateriallar va mayda sensorlar sifatida ishlatilishi mumkin bo‘lgan oqsillarni kashf qilmoqda.
Brtaniyalik olimlar yutug‘i
Demis Hassabis va Jon Jumper 50 yildan beri hal etilmagan muammoni — oqsillarning murakkab tuzilishini oldindan bashorat qilish uchun AlphaFold2 nomli sun’iy intellekt modelini yaratdi. Ular mazkur model yordamida inson oqsillarining tuzilishini hisoblagan.
Google DeepMind AlphaFold2 kodini ham ommaga ochiq qildi va uni har kim ishlatishi mumkin. Sun’iy intellekt modeli tadqiqotchilar uchun haqiqiy xazinaga aylandi. 2024-yil oktyabr oyiga kelib, 190 mamlakatdan ikki milliondan ortiq kishi AlphaFold2 dan foydalangan.
Rasmda AlphaFold2 ning tadqiqotchilarga qanday yordam berayotganini ko‘rsatuvchi ko‘plab misollardan ayrimlari tasvirlangan.
Laureatlarni taqdirlash marosimi Stokgolmda 10-dekabr kuni, Alfred Nobel vafot etgan kuni bo‘lib o‘tadi. 2024-yilda mukofot miqdori 11 million shved kronasi yoki taxminan 1,06 million dollarni tashkil etadi. Pul mukofotidan tashqari, Shvetsiya qiroli sovrindorlarga medal va diplomlarni topshiradi.
10-oktyabrda adabiyot, 11-oktyabr kuni Osloda tinchlik bo‘yicha Nobel mukofoti laureatlari nomi e’lon qilinadi. Shuningdek, 14-oktyabrda Shvetsiya banki tomonidan 1968-yilda ta’sis etilgan Alfred Nobel mukofotining iqtisod bo‘yicha sovrindori ma’lum bo‘ladi.
2023-yilgi kimyo bo‘yicha Nobel mukofoti ham uch nafar olimga berilgandi. Bular — amerikalik olimlar Mungi Bavendi va Luis Bryus, shuningdek, Amerikaning Nanocrystals Technology Inc kompaniyasida ishlovchi sovet va rus olimi Aleksey Yekimovlar. Mukofot olimlarga “kvant nuqtalarini yaratish va sintez qilish usulini ishlab chiqqani uchun” berilgandi.
Izoh (0)