O‘zbekistonda paxta sanoati azaldan iqtisodiyotning muhim qismi bo‘lib, buning tarixi Sovet davri yillariga borib taqaladi. O‘nlab yillar davomida “oq oltin” deb nomlangan paxta mamlakat landshaftida hukmronlik qildi va asosiy eksport mahsuloti bo‘lib xizmat qildi.
Biroq bu tarix majburiy mehnat va atrof-muhitning buzilishi kabi muammolarni ham o‘z ichiga olgan. So‘nggi yillarda prezident Shavkat Mirziyoyev islohotlari doirasida O‘zbekistonda paxtachilik sohasini modernizatsiya qilish, majburiy mehnatga barham berish, xalqaro standartlarga javob beradigan barqaror texnologiyalarni o‘zlashtirish borasida izchil ishlar amalga oshirilmoqda.
Silverleafe kompaniyasi bosh direktori, O‘zbekistonda paxta sanoati bilan yaqindan tanish Den Patterson o‘z oilasining mamlakat paxta sanoatidagi uzoq tarixi haqida so‘z yuritdi.
“O‘zbekiston bilan aloqamiz o‘tgan asrning 70-yillariga borib taqaladi, o‘shanda turmush o‘rtog‘imning bobosi paxta hosildorligini oshirishga qaratilgan urug‘ almashinuv dasturida qatnashgan edi”, deb tushuntiradi Patterson. “Men birinchi marta 1994-yilda bu yerga kelganman va hozirda O‘zbekistonda ulkan o‘zgarishlar ro‘y berganiga guvoh bo‘ldim. Ammo eng keskin taraqqiyot 2018-yildan boshlandi”.
Pattersonning O‘zbekistonda Silverleafe’ni qayta tiklash bo‘yicha qaroriga prezident Mirziyoyevning islohotlari sabab bo‘lgan.
“Prezident BMT Bosh assambleyasiga qilgan murojaatida paxta terimida bolalar mehnatini bartaraf etishga va’da berdi”, deydi Patterson. “Bu biz uchun burilish nuqtasi bo‘ldi. Biz qishloq xo‘jaligi bo‘yicha shunday boy tarixiga ega bo‘lgan mamlakatdagi ijobiy o‘zgarishlarning bir qismi bo‘lishni xohladik”.
Patterson kompaniyasi va u olib kelgan texnologiya O‘zbekistonda bir muddat tatbiq etilgach ochilgan kompaniya bo‘lib, AQSHda joylashgan mazkur kompaniyaning to‘liq nomi Silverleafe Cotton Tracing’dir.
An’ana va innovatsiya
Silverleafe O‘zbekiston paxtachilik sanoatida hal qiluvchi rol o‘ynaydi. “Biz to‘qimachilik sanoati bozoriga kirishdan avval, paxta majburiy mehnatdan xoli ravishda yetishtirilganligiga ishonch hosil qilishimiz kerak edi”, deydi Patterson. “Shu sabab paxtaning mashinada terilganini va majburiy mehnatdan xoli ekanligini tasdiqlovchi “sertifikat” va raqamli kuzatuv tizimini ishlab chiqdik”.
Patterson ushbu yangilikning jahon bozoridagi ahamiyatini shunday ta’kidlaydi: “Bizning doimiy bozorlarimiz, Yevropa ittifoqi va Qo‘shma Shtatlardagi ta’minot zanjirida mahsulot yaxlitligi juda muhim. Yevropa ittifoqi ta’minot zanjirida majburiy mehnat taqiqlangan, shuning uchun global to‘qimachilik brendlarining ishonchi biz uchun juda muhimdir”.
Barqaror dehqonchilik faoliyati
Patterson, shuningdek, O‘zbekistonda tuproq sho‘rlanishi va suv tanqisligi kabi ekologik muammolarni hal qilish uchun barqaror dehqonchilik chora-tadbirlari zarurligini ta’kidladi. “2018-yilda sho‘rlanish va suvni boshqarish bilan bog‘liq jiddiy muammolarni payqadik”, deb eslaydi u. “Shu sababli Pulsar tizimini joriy qildik, bu an’anaviy usullarga qaraganda 40 foizgacha ko‘proq suvni tejash imkonini beruvchi keskin oqimli sug‘orish tizimidir. Bu suv tanqis bo‘lgan mamlakatda juda muhim”.
Uning tushuntirishicha, raqamlashtirish va doimiy tahlillar barqarorlikning asosiy faktorlaridir. “Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarish sohasidan keskin farq qiladi. Agar qishloq xo‘jaligida muammo tug‘ilsa, yaxshi natija olish uchun uchun bir yil kutish kerak. Shuning uchun biz raqamli vositalar orqali barchasini tahlil qilib boramiz. Qo‘l ostimizdagi narsalarning doimiy tahlili juda muhim”, deydi u.
Kompleks qishloq xo‘jaligi strategiyasini yaratish
Patterson O‘zbekistonda qishloq xo‘jaligining keng qamrovli rejasini ilgari surmoqda. “Biz prezident bilan qishloq xo‘jaligi bo‘yicha urug‘chilikdan tortib, yig‘im-terim metodologiyasi va tahliligacha bo‘lgan barcha narsani qamrab oluvchi asosiy strategiyani yaratish rejasini ishlab chiqdik”, deydi u. “Biz qishloq xo‘jaligi sohasida eng yaxshi raqamli tahlillarni taklif qiluvchi John Deere kabi kompaniyalar bilan ham hamkorlik qilmoqdamiz”.
Mexanizatsiya tufayli ish o‘rinlarining yo‘qolishi haqida so‘ralganda, Patterson: “Mexanizatsiyalash ish o‘rinlarining yangi turlarini yaratadi, ayniqsa, qishloq joylarida mahalliy iqtisodiyotga sezilarli foyda keltiradi. Biz qo‘l mehnatiga e’tibor qaratish o‘rniga, tumanlardagi ishlab chiqarish obyektlarida yuqori maoshli ish o'rinlari yaratishni maqsad qilganmiz”.
Investorlarga chaqiruv
Patterson boshqa sarmoyadorlarni O‘zbekistonga chorladi. Mamlakatning o‘zgaruvchan landshafti va islohotlar ruhini yana bir bor ta’kidladi. “Investorlarni O‘zbekistonga kelishdan cho‘chimaslikka undagan bo‘lardim. Keling, mahalliy iqtisodiyotda vaqt o‘tkazing, sanoatni tushunib oling va dalillarga asoslanib to‘g‘ri qarorlar qabul qiling. O‘zbekiston 2018-yildan buyon ancha o‘zgardi va bu taraqqiyot hali hamon davom etmoqda”.
Patterson kelajakka umid bilan qaraydi: “Biz paxta sanoatida va undan tashqarida ko‘proq o‘zgarishlar bo‘lishini intiqlik bilan kutmoqdamiz. O‘zbekiston o‘zgarishlarni qabul qildi, endi esa dunyo uchun O‘zbekistonni tan olish vaqti keldi”.
An’anaviy tamoyillar, texnologik innovatsiyalar va barqaror dehqonchilik uyg‘unligi orqali Silverleafe va uning rahbari Patterson O‘zbekiston paxta sanoatida yangi sahifani shakllantirishga yordam berib, yanada shaffof, samarali va inklyuziv kelajakka yo‘l ochib bermoqda.
To‘liq intervyuni bu yerda tomosha qiling:
Izoh (0)