Migel Dias-Kanel 2018-yilning aprelida 86 yoshli Raul Kastro o‘rnini egallab, Kuba yetakchisiga aylandi. “Dias-Kanelning xizmat pillapoyasi bo‘ylab sekin, ammo to‘g‘ri ko‘tarilishi sotsializmga bo‘lgan ishonchi sabab amalga oshdi — u mahmadona va improvizator emas. Parlament qarshisida chiqish qilar ekan, Fidel kabi jo‘shqin yoki Raul Kastro kabi jiddiy bo‘lmasa-da, o‘zidan oldingilar kabi ko‘plab inqilobiy tezirlarni takrorladi”, — deb yozgandi The New York Times gazetasi.
Kubaning eng badavlat insonlari
Kubaning bo‘lajak prezidenti maktab o‘qituvchisi va oddiy ishchi oilasida dunyoga keldi. U universitetni tamomlab, muhandis sifatida ishladi va talabalarga ma’ruza o‘qishni boshlaydi. Ammo Migelni faqat siyosat qiziqtirardi: u bu yo‘nalishdagi karyerasini Yosh kommunistlar ittifoqida boshlashga qaror qiladi. Aynan o‘sha yerda u aka-uka Kastrolar bilan tanishadi hamda Raulning tansoqchisiga aylanadi. Komandante va uning ukasi yosh kommunistning sodiqligi va inqilob g‘oyalariga bo‘lgan ishonchiga darhol e’tibor qaratadi.
Muvaffaqiyat uzoq kuttirmadi. Dias-Kanel yuqori lavozimlarni tez-tez almashtira boshladi: avvalida Vilya-Klara rahbariga aylandi — viloyat Kommunistik partiyasining birinchi kotibi bo‘ldi. U ishga velosipedda borar, jinsi kiyib, uzun soch qo‘yib yurardi.
1990-yillar boshida siyosatchi Kuba Kommunistik partiyasi funksioneriga, 2009-yilda Davlat kengashi raisi va Kuba Vazirlar Kengashi o‘rinbosariga aylandi. Xalq orasida Raul ketganidan keyin Dias-Kanel uning o‘rnini egallashi haqida gap-so‘zlar tarqaydi. Biroq bu kabi xulosalarga hali erta edi: uning bir qancha raqiblari bo‘lib, ularning barchasi Kastrolar klani a’zosi hisoblanardi.
Avval boshida Raulning o‘g‘li, Kuba Qurolli Kuchlari polkovnigi Alexandro Kastro Espin merosxo‘rlikka da’vo qiladi, ammo bu sodir bo‘lmadi. Uni nima sababdan xushlamay qolishgani haqida turli mish-mishlar mavjud, biroq haqiqatni bilishning imkoni yo‘q: Kastroning to‘ng‘ich o‘g‘li oilasining shaxsiy hayotini qattiq qo‘riqlaydi.
Yana bir nomzodlardan biri Raulning sobiq kuyovi — Luis Alberto Rodriges edi, hozirda u Kuba iqtisodiyotining katta qismini nazorat qiladigan bizneslar guruhiga egalik qiluvchi Gaesa harbiy konsorsiumiga rahbarlik qiladi: xorijiy investitsiyalar, bojxona, xorijdan pul o‘tkazmalari, qurilish kompaniyalari, mehmonxonalar.
Rodriges mamlakatda golf-klub yoki mehmonxona qurishga ruxsat berishni shaxsan o‘zi hal qiladi, shu boisdan har kuni u orqali katta pul o‘tadi.
U Raulning qizi Deboraga uylangan edi, ammo 2012-yilda ayol ajrashishga qaror qiladi. Mahalliy OAV Luis unga doimo xiyonat qilib kelgani va tez-tez kaltaklab turgani haqida yoza boshlaydi. Kastroning o‘g‘li singlisining yonini olganiga qaramay, noma’lum sabablarga ko‘ra, oxir-oqibat u kuyovi tomonni tanlaydi. Luis Alberto Siyosiy byuroga kiradi, ammo yuqori lavozimni egallamaydi.
Raulning o‘rnini egallashi kutilgan navbatdagi inson uning sevimli nabirasi edi — Debora va Lopes-Kalyexasning o‘g‘li. Raul Gilyermo Rodrigese Kastro oltita barmoq bilan tug‘ilgan, shu sababdan uni “krab” deya chaqirishadi. Bolakay katta bo‘lgach, Kuba yetakchining shaxsiy tansoqchisiga aylandi va yana bir laqabga ega bo‘ldi — “supernabira”.
Raul Gilyermo bo‘sh vaqtida badavlat kubaliklar va xorijiy mehmonlarni qo‘riqlash bilan pul ishlaydi. Bir vaqtlar qo‘shiqchi Beyonse Kastroning nabirasi bilan suhbatdan hayratga tushganini aytgandi. Natijada “supernabira” davlat rahbarligi kursisi o‘rniga butun boshli tansoqchilar jamoasiga ega bo‘ldi.
Bundan tashqari, Gavanadagi mashhur klublardan birining chorak aksiyasi Raulga tegishli. U yerga kirgan badavlat fuqarolar bir kechaning o‘zida minglab dollarni ko‘kka sovuradi, bu vaqtda esa oddiy kubaliklarning oyligi 100 dollarni tashkil etadi.
Inqilob g‘oyasi himoyachisi
Oxir-oqibat Raul Kastro Migel-Dias Kanelni boshqa nomzodlardan ko‘ra ishonchli deya hisoblab, uni o‘ziga davomchi sifatida tanladi. “U har bir lavozimda xotirjam inson, biroq o‘zgarishlarga tayyor samarali yetakchi sifatida tasavvur uyg‘otdi. Ko‘pchilik u yaxshi tinglay oladi desa, ba’zilar esa qattiqqo‘llik va kibr begona bo‘lgan partiya yetakchisi derdi. U inqilob g‘oyalari va tamoyillarining haqiqiy himoyachisi edi”, — deb yozgandi g‘arb OAVlari.
.jpg)
Sobiq yetakchining fikricha, Dias-Kanel prezidentlik lavozimida ikki muddat — jami 10 yil o‘tiradi.
Ko‘pchilik yosh kommunistdan o‘qish yillaridayoq yuz o‘girgandi, o‘shanda u Zigmund Freyd tadqiqotlari bilan qiziqqan kursdoshlarining institutdan haydalishini qo‘llab-quvvatlagan. Ammo hozirda u yoshlarga yaqin, konsertlarga boradi, intellektual elita bilan muloqot qiladi. “Men bilgan odamlarning barchasi u haqida yaxshi fikrda. Yangi prezidentning ham o‘g‘li, musiqachi. U Argentinada yashaydi”, — degan edi AQSHga qochgan kubaliklardan biri.
Kuba prezidenti liberal sifatida tanilgan, shu bilan birga ko‘pchilik uni ikkiyuzlamachi deb ataydi. Muxoliflari Migel benzin bilan muammolar yuzaga kelganida velosiped minishga o‘tib ketganini ham tanqid qilib keladi. Ularning so‘zlariga ko‘ra, konditsioner o‘rnatilgan yaxshi mashina uni ortidan kuzatib yurgan — tabiiyki uning ichida tansoqchilari bor.
Fidelning ikki xil hayoti
Raul Kastro hokimiyatdan ketib, Santyago-de-Kubadan 100 kilometr uzoqlikdagi tarixiy vatanidagi hashamatli uyiga ko‘chib o‘tganidan keyin xalq orasida norozilik boshlandi. Fidel Kastroning hayotiga oid maqolalar esa undan ko‘proq e’tirozlarni yuzaga keltirdi. Komandantega 17 yil tansoqchilik qilib, keyinchalik Meksika orqali AQSHga qochgan Xuan Reynaldo Sanches “Fidel Kastroning ikki xil hayoti” degan kitob yozdi. Kitobda Kuba inqilobi yetakchisining ko‘plab ko‘chmas mulklari borligi qayd etilgandi. Xususan, Kayo-Piedra xususiy oroli ham aslida unga qarashli bo‘lgan — u yerda katta villa joylashgan bo‘lib, bino fil suyaklari bilan bezatilgan va shaxsiy delfinariyasiga ega. Fidel qarorgohida basketbol maydonchasi, bandargoh va xususiy tibbiyot markazi ham borligi aytiladi.
.jpg)
2006-yilda Forbes jurnali Kastroning boyligini 900 million dollarga baholaydi va uni zamonaning eng badavlat diktatorlari qatoriga kiritadi. Siyosatchining o‘zi haqiqiy raqam 900 ekani, ammo million dollarda emas, balki pyesoda ekanini (40 dollardan ko‘proq), ko‘chmas mulklari orasida esa Gavanadagi kvartiradan tashqari, “baliqchilar kulbasi” borligini aytardi. Sobiq tansoqchi Fidel rasmiy uyini odamlar e’tibori uchun band qilib, aslida hashamatli villada umrguzaronlik qilishi haqida yozgan.
Sanches Kastroning 20 ta ko‘chmas mulki, shuningdek, qimmatbaho yog‘och bilan qoplangan Aquarama II yaxtasi borligini yozgan. Tansoqchiga ko‘ra, komandantening avtoparki qimmatbaho mashinalarga to‘la bo‘lgan, ular orasida esa sevimlisi Mercedes’dir.
Kitob muallifining so‘zlariga ko‘ra, yetakchining Shveysariyani qimmatbaho Rolex soatlari kolleksiyasi bo‘lgan, u Kuba romi o‘rniga Shotlandiya viskisini ichgan. Ammo Fidel mahalliy sigaralarni ma’qul ko‘rar va ularni olmoslar bilan bezatilgan portsigarda saqlardi.
Sobiq tansoqchining aytishicha, Kastro bu kabi dabdabali hayot uchun pulni marixuana va kokain kontrabandasidan olib kelgan. Kuba Lotin Amerikasidan AQSHga yetkaziladigan giyohvand moddalar uchun tranzit punkt hisoblanadi.
Kastrizm va qashshoqlik
Migel Dias-Kanel o‘zidan oldingi yetakchilarning xatolarini hisobga oldi va hozirda shaxsiy hayotiga oid ma’lumotlarni qattiq yashiradi. U haqida deyarli hech nima yo‘q. Siyosatchining birinchi turmushidan ikki farzandi bor bo‘lib, ayni vaqtida u ikkinchi marta uylangan rafiqasi bilan yashaydi. Kubaning amaldagi rahbari boshqa mamlakatlar rahbarlari kabi sharoitda yashashini ko‘rsatishga urinadi.
Kubaliklar hayoti Raul Kastro davridayoq — Vashington va Gavana o‘rtasida iliqlik yuzaga kelganida o‘zgarishni boshladi: Kastro va Barak Obama telefon orqali muloqot qildi, keyin esa uchrashuv o‘tkazdi. Amerika hukumati “Ozodlik oroli”ni terrorizmga homiylar ro‘yxatidan chiqarib tashladi, model Naomi Kempbell Fidel Kastroning o‘g‘illari bilan Gavana ko‘chalarida suratga tushdi, Kuba poytaxtiga AQSH bayroqlari ilindi, afsonaviy Rolling Stones guruhining konserti bo‘lib o‘tdi. Ko‘pchilik AQSH 1960-yillarda joriy etilgan iqtisodiy embargoni bekor qilishini kutgandi, ammo bunday bo‘lmadi. Donald Tramp prezidentligi davriga kelib Kubaga nisbatan siyosat yana qattiqlashdi.
Shunday bo‘lsa-da, kubaliklar Raul boshqaruvi davrida internet va mobil aloqadan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ldi, mahalliy aholiga xorijliklar yashaydigan mehmonxonalarda qolishga, shuningdek, kema va yaxtalarda turistik yo‘llanmalarni xarid qilishga ruxsat berildi. Kastroning ukasi davrida ko‘chmas mulk va avtomobillar savdosiga ruxsat etildi.
Migel Dias-Kanelning kelishi esa Kubada radikal o‘zgarishlarni boshlab bermadi. Davlatda navbatdagi iqtisodiy qulash boshlandi. Pandemiya ham orolga jiddiy zarar yetkazdi. Vashingtonning yangi sanksiyalari esa vaziyatni yomonlashtirdi.
Raul katta siyosatdan ketgan bo‘lsa-da, Kubada kastrizm — sotsializmni qurish borasidagi g‘oyaga rioya qiladigan hukumat tomonidan boshqariluvchi siyosat va iqtisod saqlanib qolgan. Migel Dias-Kanel esa bunga biror chora ko‘rmay, vaziyatni kuzatib boryapti xolos.
Izoh (0)