Tabiatning boy ne’matlaridan biri bo‘lgan qora sedana qadimdan turli kasalliklarni davolashda qo‘llangan. Uning tarkibidagi foydali moddalar organizmning immun tizimini mustahkamlash, yurak-qon tomir faoliyatini yaxshilash, shuningdek, teri va soch sog‘lig‘ini qo‘llab-quvvatlash kabi ko‘plab salbiy omillarga qarshi kurashishda yordam beradi. Quyida qora sedananing boshqa bir qator shifobaxsh xususiyatlari haqida so‘z boradi.
Qora sedana tarixda
Sedananing davolovchi xususiyatlarining tarixi qadimgi davrlardan boshlanadi, buni neolit va mezolit davridagi qazishmalarda qora sedana urug‘lari topilgani tasdiqlaydi. Uni dorivor o‘simlik sifatida Gippokrat, Pliniy, Dioskoridlar ishlatgan. Ibn Sino asarlarida qora sedanani “organizmning energiyasini rag‘batlantiradigan, tushkunlik va charchoqni bartaraf etadigan urug‘” deya qayd etgan.
Sedananing foydali xususiyatlari bo‘yicha tadqiqotlar
XX asrning o‘rtalarida turli xalqaro universitetlar tomonidan 500 dan ziyod ekspertlar tomonidan ko‘rib chiqilgan tadqiqotlar nashr etildi, natijada qora sedana ishlatilishi turli kasalliklarni davolashda samarali ekanligi isbotlandi. Shu bilan birga qora sedana ko‘nikib qolish, allergik reaksiyalar va intoksikatsiya kabi ta’sirlarga ega emas.
Bugungi kunda qora sedananing quyidagi farmakologik ta’sirlari ma’lum:
- spazmlarga qarshi va og‘riq qoldiruvchi;
- antibakterial va zamburug‘larga qarshi;
- yaralarga qarshi va gepaprotektiv (jigarni himoya qilish);
- antioksidant va allergiyaga qarshi;
- antivirus effekti (interferon induktori);
- diabetga qarshi (insulin sezgirligini tabiiy regulyatori) va gipotonik ta’siri;
- bronxodilatator va renoprotektiv (buyrakni himoya qilish);
- o‘simtalarga qarshi va immunitet kuchaytiruvchi.
Qora sedananing foydali xususiyatlari
Qora sedana kalsiyga boy ekani bilan rekordsmen hisoblanadi. Uning 100 grammida ushbu mikroelementning deyarli kunlik me’yori (1000 mg) mujassam bo‘ladi. Shuningdek, tarkibidagi rux moddasi suyaklarni mustahkamlanishiga hissa qo‘shadi.
Sedana “yomon” xolesterinlarni kamaytirish xususiyatiga ega bo‘lgan antioksidantlarning koni. Qolaversa unda qon bosimini nazorat qiluvchi magniy ham mavjud.
Ichaklar faoliyati uchun
Tarkibidagi foydali yog‘lar bois ushbu mahsulot ichaklar faoliyatini ham yaxshilaydi. Undagi antioksidantlar immunitetni mustahkamlaydi, kletchatkalar esa jigarni himoya qilib, organizmdan toksinlarni chiqarib yuborishga hissa qo‘shadi.
A’lo kayfiyat
Kalsiy va magniy birikmasi asabiylik va stressga qarshi yaxshi samara beradi. Triptofan va tiamin esa organizmda “baxt gormoni” serotonin ishlab chiqarilishiga yordam beradi.
Ayollar uchun foydasi
Sedanada organizm uchun zarur bo‘lgan kalsiy, temir, B vitamin, rux, fosfor, magniy va selen mavjud ekani sabab ham endi ona bo‘lgan ayollarga kanda qilmaslik tavsiya qilinadi. Shuningdek, menopauza vaqtida ham yaxshi samara beradi. Uning tarkibidagi fitoestrogen, ayollar gormoni estrogenning o‘rnini bosadi va organizmni erta qarishining oldini oladi.
Sharq fitotibbiyotida qora sedana eshitish va ko‘rish qobiliyatini yaxshilashi, xotirani mustahkamlashi hattoki oqargan sochlardan qutilishga ham yordam berishi ta’kidlangan. Yaponiyada oq sochli ayol va erkaklar o‘rtasida tajriba o‘tkazilgan bo‘lib unga ko‘ra har bir ishtirokchi kuniga ikki qoshiqda qora sedana iste’mol qilgan. Oradan ikki oy o‘tib ishtirokchilarning sochlari qoraya boshlagan.
Erkaklar uchun foydasi
Sedana tarkibidagi rux va mis moddasi erkaklar salomatligi uchun muhim. Ushbu mikroelementlar qon aylanishini yaxshilaydi, A va E vitaminlari ham foydali hisoblanadi
Qancha miqdorda iste’mol qilish kerak?
Kuniga 1 choy qoshiq, taxminan 3–5 gramm urug‘ (yog‘ emas!)ni iste’mol qilish yetarli hisoblanadi.
Kimlarga tavsiya qilinmaydi?
Buyrak va siydik pufagida muammo bo‘lganlar sedana qo‘shib tayyorlanadigan taomlardan uzoqroq turishi kerak. Yetarlicha kaloriyaga boy ekani, uning 100 grammida 560 kkal bo‘lgani sabab ham parhez qilayotganlarga tiyilish maslahat beriladi.
Qanday saqlash kerak?
Qorong‘i va salqin joyda germetik idish ichida bo‘lsa, qora sedanani uch oygacha saqlash mumkin. Yarim yil davomida sifati buzilmasligi va aynimasligi uchun muzlatkichga qo‘yish kerak.
Izoh (0)