• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12559.26
    • RUB160.17
    • EUR14413.01
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +25°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Markaziy Osiyo

    Markaziy Osiyo davlatlari qanday nafas oladi?

    “Avval tabiat insonga tahdid solgan, endi esa inson tabiatga tahdid solmoqda”, degan edi fransuz tadqiqotchisi va fotografi Jak-Iv Kusto. Bu so‘zlar zamonaviy reallikni: iqlim o‘zgarishi, atrof-muhitning ifloslanishi va, albatta, havo sifatining yomonlashishini tasdiqlaydi. 

    Foto: Qozog‘istonning Oqbasti qishlog‘idagi yosh qiz chang bo‘roni ostida maktabga ketmoqda / Konstantin Kikvidze

    Birlashgan Millatlar Tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, har yili 7 million kishi havo ifloslanishi oqibatida vafot etadi. Atmosferaning ifloslanishidan kelib chiqadigan kasalliklarni davolash yiliga taxminan 1 trillion dollarga tushadi. Ifloslanish va haroratning haddan tashqari ko‘tarilishining oldini olish uchun 200 ta davlat 2015-yilda Parij bitimini imzoladi.

    Ushbu ro‘yxatga Markaziy Osiyoning barcha 5 ta davlati kiritilgan. Ular o‘z mamlakatlarida kelishuvni qabul qildi va ratifikatsiya qildi. Ammo, afsuski, Markaziy Osiyoning ayrim davlatlari havo ifloslanishiga qarshi reytingda hamon birinchi o‘rinni egallab turibdi. Ushbu maqolada biz Markaziy Osiyo mamlakatlarini solishtirib, ularning havo ifloslanishiga qarshi kurashishdagi harakatini ko‘rib chiqamiz.

    O‘zbekiston

    Ijtimoiy tarmoqlarida O‘zbekiston havo ifloslanishi bo‘yicha yana dunyoda yetakchi o‘rinni egallagani haqidagi xabarlar tez-tez uchrab turadi. 2022-yilgi hisobotda respublika havo ifloslanishi bo‘yicha davlatlar orasida 20-o‘rinda edi. Ayrim odamlar buni mamlakat bo‘ylab sodir bo‘layotgan jadal qurilishlar bilan bog‘laydi. 2022-yilda qurilish ishlari hajmi 131 trillion so‘mni tashkil etgan.

    Eslatib o‘tamiz, sentyabr oyi o‘rtalarida Toshkentda kuchli chang bo‘roni sodir bo‘lgan edi. O‘shanda “Daryo” tahririyati ekojurnalist Nargis Qosimova bilan shu mavzuda suhbatlashgan. Mutaxassisning fikricha, buning asosiy sababi butun mamlakat bo‘ylab olib borilayotgan jadal qurilishdir, garchi ekologlar bu haqiqatni rad etishadi. Ularning fikricha, qumni cho‘ldan shamol olib keladi va bu sof tabiiy omil.

    Ammo bu holatda ham, Qosimova taʼkidlaganidek, agar 2019-yilgi moratoriyga qaramay, Toshkentda daraxtlarni shunchalik ko‘p kesishda davom etilmaganida, ular changni to‘xtatgan bo‘lar edi. Daraxtlarni kesish havoning ifloslanishining yana bir sababi, deydi ba’zi mutaxassislar.

    2023-yilning iyul oyida O‘zbekistonda daraxtlarni noqonuniy kesish uchun jarima sezilarli darajada oshirilgan edi. Mamlakatda amaldagi moratoriy cheksiz muddatga uzaytirildi. Jarimaning o‘zi besh baravarga oshdi. Shunga qaramay, 2023-yilning yanvar-iyun oylari davomida O‘zbekistonda daraxt va butalarni noqonuniy kesish bilan bog‘liq 2000 dan ortiq huquqbuzarliklar aniqlangan. O‘simlik dunyosiga yetkazilgan zararning umumiy miqdori 3,6 milliard so‘mni tashkil etdi.

    O‘zbekistonning Parij kelishuvi doirasidagi asosiy milliy hissasi 2030-yilga kelib YaIM birligiga to‘g‘ridan to‘g‘ri issiqxona gazlari emissiyasini 2010-yildagi darajadan 2030-yilgacha kamaytirishdan iborat.

    O‘zbekiston 2018-yilda iqlim o‘zgarishi bo‘yicha Parij bitimini ratifikatsiya qildi va 2030-yilga kelib issiqxona gazlari chiqindilarini 2010-yildagi bazaviy ko‘rsatkichdan 10 foizga kamaytirish majburiyatini oldi. Ushbu maqsadga erishish uchun O‘zbekistonda energiya samaradorligini oshirish, qayta tiklanadigan energiya manbalarini rivojlantirish, sanoat va transportni modernizatsiya qilish, o‘rmonlar va qishloq xo‘jaligini muhofaza qilish kabi qator chora-tadbirlarni amalga oshirish rejalashtirilgan.

    Turkmaniston

    Природа Туркменистана: горы, реки, ущелья, заповедники, флора и фауна.

    Turkmaniston havo sharoitini doimiy ravishda kuzatib boradi va Iqlim bo‘yicha Parij kelishuviga muvofiq, 2030-yildan boshlab issiqxona gazlari chiqindilarining nolga o‘sishiga erishishni rejalashtirmoqda.

    Ashxobod iqlim o‘zgarishi bo‘yicha milliy strategiyani ishlab chiqdi va global metan bo‘yicha majburiyatga qo‘shildi. Turkmaniston poytaxtida Markaziy Osiyo mintaqasida BMTning iqlim texnologiyalari markazini ochish rejalashtirilmoqda.

    Mutaxassislarning ta’kidlashicha, Orol dengizi ekologiyasi, cho‘llanishning oldini olish, bioxilma-xillik va atrof-muhitni muhofaza qilish hamda suv resurslarini barqaror boshqarish bugun kun tartibidagi masaladir. Mamlakatda ifloslanishni nazorat qilish sohasidagi vakolatli organ Atrof-muhitni muhofaza qilish vazirligi bo‘lib, u barcha sanoat zonalarida va avtomobil yo‘llari yaqinida doimiy monitoring postlarini o‘rnatgan.

    IQAir maʼlumotlariga ko‘ra, Turkmaniston havosi Markaziy Osiyoning boshqa davlatlariga qaraganda xavfsizroq. 2022-yilgi reytingda respublika 44-o‘rinni egalladi.

    Mustaqillikka erishgach, mamlakatning asosiy yirik sanoat obyektlari, birinchi navbatda, sement ishlab chiqarish shahar tashqarisiga yoki chekka hududlarga ko‘chirildi.

    Shu sababli mamlakat poytaxti va yirik shaharlarida havoning ifloslanish indeksi iqtisodiyotning eng ko‘p ifloslantiruvchi tarmog‘i – transport ishini hisobga olgan holda me’yoriy chegaralarda qolmoqda. 

    Shu bilan birga, so‘nggi o‘n yil ichida mamlakatga ma’lum dvigatel hajmiga ega eskirgan rusumdagi avtomobillarni olib kirish taqiqlangan. Bundan tashqari, atmosferaga tutun chiqaradigan katta hajmli transport vositalarining aholi punktlari chegaralarini kesib o‘tishi taqiqlanadi.

    Atrof-muhitni muhofaza qilish vazirligi avvalroq Turkmaniston sharoitida eng muammoli ko‘rsatkich doimiy ravishda to‘xtab turgan tabiiy chang ekani haqida xabar bergan edi. Gap shundaki, mamlakat hududining katta qismi (3/4) qum bilan qoplangan — Qoraqum cho‘li dunyodagi eng katta cho‘llardan biridir.

    Cho‘llanishga qarshi kurash olib borilmoqda. Turkmanistonda temir yo‘llar, avtomobil yo‘llari, qurilayotgan neft va gaz quvurlari bo‘ylab o‘rmonzorlashtirish bo‘yicha katta hajmdagi ishlar amalga oshirilmoqda. So‘nggi 20 yilda Ashxobod va boshqa aholi punktlari atrofida, tog‘ oldi tekisliklarida, 150 ming gektardan ortiq maydonda 150 millionga yaqin yashil ko‘chat ekildi.

    Qozog‘iston

    105,100+ Kazakhstan Nature Stock Photos, Pictures & Royalty-Free Images -  iStock

    2024-yil 5-yanvarda Qozog‘iston respublikasi Sanoat va qurilish vazirligi mamlakatda yangi qurilish shartlari joriy etilganini ma’lum qildi. Endilikda obyektlarni foydalanishga topshirish mezonlaridan biri qurilish maydonchasida obodonlashtirish va ko‘kalamzorlashtirish ishlarining mavjudligi hisoblanadi. Shundan keyingina obyekt foydalanishga tayyor hisoblanadi. Ushbu o‘zgarishlar ekologik vaziyatni, atrof-muhitning vizual ko‘rinishini va estetikasini yaxshilashga qaratilgan.

    Aytgancha, atrof-muhitga zarar yetkazuvchi qurilishlar haqida gapiradigan bo‘lsak, 2023-yili Qozog‘istonda 17,7 ming tonna qurilish chiqindilari poligonga yuborilgan va qurilish sohasida atrof-muhitni muhofaza qilish xarajatlari 29,5 million dollarga yetgan.

    Qozog‘istonda yashil maydonlarni yaratish, saqlash va himoya qilishning standart qoidalari mavjud. Unga ko‘ra, davlat o‘rmon fondi va alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlarda o‘sadigan daraxtlarni kesish qat’iyan man etiladi.

    Shu bilan birga, boshqa barcha hollarda yashil maydonlar faqat qurilish-montaj ishlari, muhandislik inshootlarini saqlash, avariyalar va favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish, hududni obodonlashtirish va estetik ko‘rinishga keltirish uchun zarur bo‘lgan taqdirdagina yo‘q qilinishi mumkin. Biroq bularning barchasi uchun xavf ostida qolgan daraxtlarni kesish uchun berilmaydigan maxsus ruxsatnoma olish kerak.

    Qozog‘istonda fuqarolar daraxtlarning noqonuniy kesilishi haqida tez-tez shikoyat qiladi. Yil boshidan buyon respublikada 944 ming dollarlik o‘rmonlar ruxsatsiz yo‘q qilingan. Qoidabuzarlarga 455,5 ming dollar jarima solingan. Shuningdek, 17 ta transport va 41 ta daraxt kesish uskunasi musodara qilingan.

    Qozog‘iston o‘tgan yilning fevral oyida Parij kelishuvini ratifikatsiya qilgan va 2060-yilgacha uglerod neytralligi strategiyasini qabul qilgan Markaziy Osiyodagi birinchi davlat bo‘ldi. 

    Shu tariqa ko‘pgina emissiyalarning oldi olinadi va qolganlari uglerodni aniqlash va saqlash texnologiyalari bilan ushlanib, o‘simliklar va tuproq tomonidan so‘riladi. Shuningdek, Parij kelishuvi talabiga ko‘ra, Qozog‘iston hozirgi vaqtda iqlim o‘zgarishiga moslashish va ta’sirni yumshatish choralari ta’sirini o‘lchash va hisobot berish bo‘yicha mavjud tizimini qayta ko‘rib chiqmoqda. Respublika shamol va quyosh energetikasini rivojlantirish, shuningdek, “yashil” vodorod ishlab chiqarish uchun ulkan salohiyatga ega.

    Qirg‘iziston

    The 28 Best Things To Do In Kyrgyzstan - Culture, Nature, History, And  Sights | Journal Of Nomads

    Qirg‘iziston iqlim o‘zgarishiga eng zaif davlatlardan biri. So‘nggi 50 yil ichida mamlakatda o‘rtacha harorat Selsiy bo‘yicha 1,5 darajaga ko‘tarildi va kelajakda ham ko‘tarilishi kutilmoqda. Bu qurg‘oqchilik, suv toshqinlari kabi ekstremal ob-havo hodisalariga, shuningdek, hosildorlikning pasayishiga va atrof-muhitning buzilishiga olib keladi.

    Bu chaqiriqlarga javoban Qirg‘iziston hukumati iqlim o‘zgarishiga qarshi kurash bo‘yicha qator chora-tadbirlarni amalga oshirdi.

    2016-yil sentyabrida Qirg‘iziston iqlim o‘zgarishi bo‘yicha Parij bitimini imzoladi, u 2015-yil dekabr oyida Parijda bo‘lib o‘tgan COP21 konferensiyasida qabul qilingan edi.

    2021-yilda mamlakat o‘zining Milliy ravishda belgilangan hissalarini (NDC) taqdim etdi, u odatdagidek “biznes ssenariysi”ga nisbatan 2025-yilga kelib issiqxona gazlari emissiyasini 16,63 foizga va 2030-yilga kelib 15,97 foizga kamaytirish majburiyatini oldi. 

    NDC Qirg‘iziston Respublikasi Ekologiya va iqlim bo‘yicha davlat qo‘mitasining umumiy muvofiqlashuvi bilan davlatning kompleks yondashuvini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan va Iqlim o‘zgarishi, ekologiya va yashil iqtisodiyotni rivojlantirish masalalari bo‘yicha Muvofiqlashtiruvchi kengash qarori bilan tasdiqlangan. 

    Ushbu maqsadlarga erishish uchun Qirg‘iziston quyidagi yo‘nalishlarga eʼtibor qaratmoqchi:

    • Qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanishni oshirish. Hozirda bu Qirg‘izistonda ishlab chiqarilgan elektr energiyasining atigi 10 foizini ta’minlaydi. Hukumat 2030 yilga kelib bu ulushni 30 foizga oshirishni rejalashtirmoqda;
    • Energiya samaradorligi. Hukumat iqtisodiyotning turli tarmoqlarida, jumladan, sanoat, transport va uy-joy-kommunal xo‘jaligida energiya samaradorligini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlarni joriy etishni rejalashtirmoqda;
    • O‘rmonni muhofaza qilish. O‘rmonlar issiqxona gazlarini o‘zlashtirishda muhim rol o‘ynaydi. Qirg‘iziston hukumati 2030-yilgacha mamlakat o‘rmonlari maydonini 10 foizga oshirishni rejalashtirmoqda.
    10.01.2024, 17:28   Izoh (0)   10455
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    “Har bir qirg‘izistonlik Issiqko‘lning ifloslanish ko‘lamini bilsa, dahshatga tushadi” — deputat

    23.11.2023, 22:10

    Pokiston havo ifloslanishiga qarshi kurashish uchun sun’iy yomg‘irdan foydalanmoqda

    25.12.2023, 21:34

    Jarimadan taqiqlargacha: Rivojlangan davlatlar ekologik muammolarga qarshi qanday kurashmoqda?

    26.12.2023, 20:15

    “Chora ko‘rilmasa, ahvol og‘irlashaveradi” — ifloslanib borayotgan Toshkent havosi haqida suhbat

    27.12.2023, 11:21

    “Toshkent havosi meʼyordan ortiq ifloslangan” — iqlimshunos poytaxt havosi insonlar sog‘ligiga salbiy taʼsir qilayotganini aytdi

    27.12.2023, 14:05

    Toshkent aholisiga niqob taqib yurish tavsiya etilmoqda

    04.01.2024, 03:50
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    InfinBank pul o‘tkazmalari geografiyasini kengaytirmoqda


    Uzbekistan Airways Seulga kunlik aviaqatnovlarni taklif qiladi


    InfinBANK tomonidan XISMK liniyasi bo‘yicha taqdim etilayotgan islomiy moliyalashtirish – biznesni rivojlantirish uchun ishonchli yechim 


    Texnologiyaning yangi bosqichi — HUAWEI Mate XT va HUAWEI Mate 70 Pro bilan tanishing


    Buxoro, G‘ijduvon, zindon, misvok va madrasa – 100 savolga 1 javob


    TBC Bank va Bahodir Jalolov firibgarlarga qarshi jangga chiqdi 


    “O‘zbekinvest” EISK AJ va Slovakiyaning EXIMBANKA SR o‘rtasida hamkorlik to‘g‘risida bitim imzolandi


    AKFA Group “AKFA Medline Social” nomli tibbiy startap qurilishini boshlanganini e’lon qildi 


    Moody’s “Biznesni rivojlantirish banki” reytinglarini “salbiy”dan “barqaror”ga o‘zgartirdi


    “Mikrokreditbank” ATB IX Germaniya-O‘zbekiston biznes forumi doirasida ODDO BHF bank bilan 50 million dollarlik shartnoma imzoladi


    “Moody’s Ratings” xalqaro reyting agentligi “O‘zbekinvest” kompaniyasi reytingi prognozini “Ba2”- “ijobiy” darajagacha ko‘tardi


    O‘zbekiston terma jamoasining dunyodagi eng yirik sport tadbiriga chiqishi Kia brendining mavqeini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi 


    "Eco Expo Central Asia 2025" doirasida xalqaro ekologik tashabbuslar birlashmoqda


    Paynet xizmatlari endi Kapitalbank bankomatlarida mavjud


    Investitsiya nima va u insonlarga nima uchun kerak?

     

    Tavsiya etamiz

    Vashington Tehronga qarshi harbiy kampaniyadan Xitoy va Rossiyani jilovlashda foydalanmoqchimi? Mintaqamizni nimalar kutadi?

    19 iyun, 22:05

    Chelyabinskka qulagan meteorit — 540 kiloli osmon jismi qanday topilgan edi?

    19 iyun, 13:31

    Qariyb yarim asrlik mehnat yoxud Eron qanday qilib raketa derjavasiga aylandi?

    18 iyun, 20:05

    Raddiyaga raddiya: “Yuksalish” harakati va “O‘zsuvtaʼminot” AJ bir-birini yolg‘on maʼlumot tarqatishda ayblamoqda

    17 iyun, 00:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Tramp “Amerika ovozi”ning 639 nafar muxbirlarini ishdan bo‘shatdi

    Dunyo | 21 iyun, 23:50

    FVV aholiga soat 10:00 dan 17:00 gacha tik tushadigan quyosh nurlari ostida bo‘lmaslikni tavsiya qildi

    O‘zbekiston | 21 iyun, 23:30

    Braziliyada havo shari qulashi oqibatida 8 kishi halok bo‘ldi

    Dunyo | 21 iyun, 23:10

    Klublar o‘rtasidagi JCH. “Mamelodi Sandauns” — “Borussiya Dortmund” bahsida yettita gol urildi

    Sport | 21 iyun, 23:00

    Farg‘ona aeroportida tanasiga 250 gramm quyma oltinni yashirib olib o‘tayotgan shaxs to‘xtatildi

    O‘zbekiston | 21 iyun, 22:50

    Panamada favqulodda holat e’lon qildi

    Dunyo | 21 iyun, 22:30

    Ko‘r-ko‘rona ishonmang: makiyaj bo‘yicha blogerlar tarqatadigan xavfli layfxaklar

    Ayollar sahifasi | 21 iyun, 22:15
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.