“G‘ijduvon shashlik”dan tashqari, “Zomin tandir go‘shti”, “Marg‘ilon adrasi” va “Qo‘qon pichoqlari” ham patentlangani ma’lum bo‘ldi

O‘zbekistonda nafaqat “G‘ijduvon shashlik”, “Zomin tandir go‘shti” ham patentlangani ma’lum bo‘ldi. Bu haqda “Daryo”ga Adliya vazirligi axborot xizmati ma’lum qildi. 

Qayd etilishicha, O‘zbekistonda hozirgi kunga qadar 5 ta intellektual mulk obyektlari Adliya vazirligidan ro‘yxatdan o‘tgan. Ular “Zomin tandir go‘shti”, “Marg‘ilon adrasi”, “Marg‘ilon atlasi”, “Qo‘qon pichoqlari” va “G‘ijduvon shashligi” hisoblanadi.

Vazirlikka ko‘ra, O‘zbekistonda geografik ko‘rsatkichlar 2022-yil 3-martda qabul qilingan “Geografik ko‘rsatkichlar to‘g‘risida”gi qonun bilan tartibga solinadi. 

Ushbu qonunga ko‘ra tovarni muayyan geografik obyekt hududidan kelib chiqqan tovar sifatida identifikatsiyalovchi belgi geografik ko‘rsatkich deb e’tirof etilib, unda tovarning sifati, nom qozonganligi yoki boshqa xususiyatlari uning geografik jihatdan kelib chiqishiga sezilarli darajada bog‘liqligi e’tiborga olinadi. Geografik ko‘rsatkichlar xalqaro amaliyotda keng tarqalgan bo‘lib, xususan, Jahon savdo tashkilotiga a’zo davlatlar ishtirok etuvchi 1994-yilda imzolangan Intellektual mulk huquqlarining savdo jihatlari bo‘yicha bitimida (TRIPS) ham o‘z aksini topgan. 2015-yili qabul qilingan, kelib chiqqan joy nomi va geografik ko‘rsatkichlar to‘g‘risidagi Lissabon bitimining Jeneva akti esa ushbu munosabatlarni tartibga soluvchi maxsus xalqaro shartnomalardan biri hisoblanadi, — deydi vazirlik axborot xizmati rahbari Sevara O‘rinboyeva. 

Vazirlikning qo‘shimcha qilishicha, Yevropa Ittifoqiga kiruvchi davlatlarda 3000 dan ortiq, Rossiya Federatsiyasida 230 dan ortiq geografik ko‘rsatkichlar va tovar kelib chiqqan joy nomlari ro‘yxatdan o‘tkazilgan. Bundan tashqari, Ispaniyada birgina go‘sht bo‘yicha 16 ta geografik ko‘rsatkich, Gruziyada esa vino bo‘yicha 20 ga yaqin geografik ko‘rsatkichlar ro‘yxatdan o‘tkazilgan. 

Chet eldagi geografik ko‘rsatkichlarga misol qilib “Switzerland” yoki “Swiss” (soatlar), “Feta” (pishloq), “Gorgonzola” (pishloq), “Mozarella di Bufala” (pishloq), “Gouda Holland” (pishloq), “Vodka of Finland” (aroq), “Irish Whiskey” (viski), “Scotch Whisky” (viski), “Champagne” (vino), “Kubanskiy kartofel”, “Tulskiy samovar” va boshqalarni ko‘rsatish mumkin, — deydi vazirlik vakili. 

Sevara O‘rinboyevaning eslatishicha, O‘zbekistonning deyarli barcha hududlarida geografik ko‘rsatkichlar sifatida ro‘yxatdan o‘tkazilishi mumkin bo‘lgan noyob mahsulotlar mavjud. Ularga “Chust pichog‘i”, “Buxoro gilami”, “Baxmal olmasi”, “Mirzacho‘l qovuni”, “Samarqand noni”, “Qashqadaryo tandir go‘shti”, “Parkent uzumi”, “Qo‘qon gilosi”ni kiritish mumkin. 

Geografik ko‘rsatkichlar tovar belgilaridan keskin farq qiladi. Xususan, tovar belgisida iste’molchilar mahsulot ishlab chiqaruvchini ularning tovar belgisi orqali tanib oladi va tovar belgisi uni tasarruf etish uchun bir shaxsga, ba’zida jamoaviy kelishgan holda bir nechta shaxslarga tegishli bo‘ladi. Bunda tovar belgisi shartnoma yoki litsenziya shartnomasi asosida o‘zga shaxslarga berilishi mumkin.

Geografik ko‘rsatkichda esa aksincha, u aniq bir shaxsga tegishli bo‘lmasdan undan foydalanish huquqi xuddi shu geografik obyektda joylashgan (Fuqarolik kodeksining 46-moddasiga muvofiq yuridik shaxsning joylashgan yeri u davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan joy) va xuddi shunday xususiyatlarga ega bo‘lgan tovar ishlab chiqarayotgan har qanday yuridik yoki jismoniy shaxsga ham berilishi mumkin. Bunda geografik ko‘rsatkichdan foydalanish huquqiga ega bo‘lgan shaxs o‘z huquqini boshqa shaxslarga berishga yo‘l qo‘yilmaydi, — deydi Sevara O‘rinboyeva.