“Ғиждувон шашлик”дан ташқари, “Зомин тандир гўшти”, “Марғилон адраси” ва “Қўқон пичоқлари” ҳам патентлангани маълум бўлди

Ўзбекистонда нафақат “Ғиждувон шашлик”, “Зомин тандир гўшти” ҳам патентлангани маълум бўлди. Бу ҳақда “Дарё”га Адлия вазирлиги ахборот хизмати маълум қилди. 

Қайд этилишича, Ўзбекистонда ҳозирги кунга қадар 5 та интеллектуал мулк объектлари Адлия вазирлигидан рўйхатдан ўтган. Улар “Зомин тандир гўшти”, “Марғилон адраси”, “Марғилон атласи”, “Қўқон пичоқлари” ва “Ғиждувон шашлиги” ҳисобланади.

Вазирликка кўра, Ўзбекистонда географик кўрсаткичлар 2022 йил 3 мартда қабул қилинган “Географик кўрсаткичлар тўғрисида”ги қонун билан тартибга солинади. 

Ушбу қонунга кўра товарни муайян географик объект ҳудудидан келиб чиққан товар сифатида идентификацияловчи белги географик кўрсаткич деб эътироф этилиб, унда товарнинг сифати, ном қозонганлиги ёки бошқа хусусиятлари унинг географик жиҳатдан келиб чиқишига сезиларли даражада боғлиқлиги эътиборга олинади. Географик кўрсаткичлар халқаро амалиётда кенг тарқалган бўлиб, хусусан, Жаҳон савдо ташкилотига аъзо давлатлар иштирок этувчи 1994 йилда имзоланган Интеллектуал мулк ҳуқуқларининг савдо жиҳатлари бўйича битимида (ТRIPS) ҳам ўз аксини топган. 2015 йили қабул қилинган, келиб чиққан жой номи ва географик кўрсаткичлар тўғрисидаги Лиссабон битимининг Женева акти эса ушбу муносабатларни тартибга солувчи махсус халқаро шартномалардан бири ҳисобланади, — дейди вазирлик ахборот хизмати раҳбари Севара Ўринбоева. 

Вазирликнинг қўшимча қилишича, Европа Иттифоқига кирувчи давлатларда 3000 дан ортиқ, Россия Федерациясида 230 дан ортиқ географик кўрсаткичлар ва товар келиб чиққан жой номлари рўйхатдан ўтказилган. Бундан ташқари, Испанияда биргина гўшт бўйича 16 та географик кўрсаткич, Грузияда эса вино бўйича 20 га яқин географик кўрсаткичлар рўйхатдан ўтказилган. 

Чет элдаги географик кўрсаткичларга мисол қилиб “Switzerland” ёки “Swiss” (соатлар), “Feta” (пишлоқ), “Gorgonzola” (пишлоқ), “Mozarella di Bufala” (пишлоқ), “Gouda Holland” (пишлоқ), “Vodka оf Finland” (ароқ), “Irish Whisky” (виски), “Skotch Whisky” (виски), “Champagne” (вино), “Кубанский картофель”, “Тулский самовар” ва бошқаларни кўрсатиш мумкин, — дейди вазирлик вакили. 

Севара Ўринбоеванинг эслатишича, Ўзбекистоннинг деярли барча ҳудудларида географик кўрсаткичлар сифатида рўйхатдан ўтказилиши мумкин бўлган ноёб маҳсулотлар мавжуд. Уларга “Чуст пичоғи”, “Бухоро гилами”, “Бахмал олмаси”, “Мирзачўл қовуни”, “Самарқанд нони”, “Қашқадарё тандир гўшти”, “Паркент узуми”, “Қўқон гилоси”ни киритиш мумкин. 

Географик кўрсаткичлар товар белгиларидан кескин фарқ қилади. Хусусан, товар белгисида истеъмолчилар маҳсулот ишлаб чиқарувчини уларнинг товар белгиси орқали таниб олади ва товар белгиси уни тасарруф этиш учун бир шахсга, баъзида жамоавий келишган ҳолда бир нечта шахсларга тегишли бўлади. Бунда товар белгиси шартнома ёки лицензия шартномаси асосида ўзга шахсларга берилиши мумкин.

Географик кўрсаткичда эса аксинча, у аниқ бир шахсга тегишли бўлмасдан ундан фойдаланиш ҳуқуқи худди шу географик объектда жойлашган (Фуқаролик кодексининг 46-моддасига мувофиқ юридик шахснинг жойлашган ери у давлат рўйхатидан ўтказилган жой) ва худди шундай хусусиятларга эга бўлган товар ишлаб чиқараётган ҳар қандай юридик ёки жисмоний шахсга ҳам берилиши мумкин. Бунда географик кўрсаткичдан фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлган шахс ўз ҳуқуқини бошқа шахсларга беришга йўл қўйилмайди, — дейди Севара Ўринбоева.