O‘zbekiston davlat Ipoteka bankining nazorat paketi Vengriyaning OTP bankiga sotilishi investorlarning O‘zbekiston bank sektoriga qiziqishini kuchaytirishi mumkin, biroq boshqa yirik davlat banklarini xususiylashtirish hukumat nazarda tutganidan ko‘proq vaqt talab qilishi mumkin. Bu haqda Fitch Ratings reyting agentligi xabar berdi.
Savdo istiqbollari ko‘p jihatdan bankning biznes modeli transformatsiyasining muvaffaqiyatli yakunlanishiga bog‘liq bo‘ladi, bu fikrni minoritar ulushlarni qo‘lga kiritish niyatida bo‘lgan xalqaro moliya institutlari ham bildiradi.
13-iyun kuni OTP Bank Ipoteka aksiyalarining 73,7 foizini O‘zbekiston hukumatidan sotib olganini, qolgan ulush esa uch yil ichida sotib olinishini e’lon qildi.
O‘zbekistonning beshinchi yirik banki bo‘lgan Ipoteka’ning sotilishi hukumatning o‘rta muddatli bank sektorini isloh qilish doirasidagi birinchi yirik bitim bo‘lib, u 2025-yil oxirigacha barcha siyosiy bo‘lmagan davlat banklarini xususiylashtirishni maqsad qilgan.
Islohot nodavlat banklardagi tarmoq aktivlarining ulushini hozirda qariyb 30 foizdan kamida 60 foizga oshirishga qaratilgan.
Infografika: 2023-yil aprel oyi oxirida sektor aktivlarining ulushi
Joriy yilda yana ikkita yirik bank — “Asakabank” va “O‘zsanoatqurilishbank”ni xususiylashtirish rejalashtirilgan.
Biroq Fitch Ratings’ga ko‘ra, savdo xalqaro moliya institutlari, birinchi navbatda, Xalqaro moliya korporatsiyasi va Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki yordamida amalga oshirilayotgan sotuvdan oldingi biznes-model o‘zgarishlari tufayli kechikishi mumkin.
Transformatsiyaning maqsadi banklarni korporativ kreditlashdan tijorat biznesiga, ayniqsa kichik va chakana biznes segmentlariga yo‘naltirishdir.
So‘nggi yutuqlarga qaramay, davlat banklari korporativ e’tibor va davlat sektoriga sezilarli darajada bog‘liq bo‘lib, ularni ma’lum sektorlar va qarz oluvchilar oldida zaif holga keltirmoqda. To‘lanmagan kreditlarning aksariyati bozor stavkasidan past bo‘lib, bu banklarning rentabelligiga ta’sir qiladi.
O‘zbekistonda bank sektori, ayniqsa, chakana kreditlashning sezilarli o‘sish salohiyati tufayli xorijiy investorlar uchun qiziqish orttirishi mumkin (chakana kreditlar 2022-yil oxirida YaIMning 11 foiziga teng edi, bu mintaqadagi ba’zi boshqa bozorlarga qaraganda ancha past).
Biroq, tuzilmaviy zaifliklar O‘zbekiston banklarining ish muhitiga ta’sir qilishda davom etmoqda.
Bularga kuchli dollarlashgan iqtisodiyot, korporativ sektorda zaif moliyaviy shaffoflik, asosiy tarmoqlarda hukumatning hukmronligi va cheklangan depozit mablag‘lari kiradi (Fitch'ning hisob-kitoblariga ko‘ra, tashqi ulgurji moliyalashtirish 2022-yil oxirida sektor majburiyatlarining qariyb 40 foizini tashkil qilgan).
Potensial investorlar bozorga chiqishdan oldin ushbu kamchiliklarning hech bo‘lmaganda bir qismini bartaraf etishni xohlaydi.
Joriy yilda xususiylashtirish rejalashtirilgan ikkita bankni sotish istiqbollari yaxshilanishi kerak, chunki xalqaro moliya institutlari banklarga bergan kreditlarini kapitalga aylantiradi.
Minoritar aksiyadorlar bo‘lish orqali xalqaro moliya institutlari investorlarga bankning biznes modelini o‘zgartirish yakunlanayotganidan mamnun ekanini bildirmoqda.
Biroq bu taxminan 2024-yil o‘rtalariga qadar davom etishi kutilmoqda, shuning uchun xususiylashtirish kamida yil oxirigacha yakunlanishi dargumon.
Izoh (0)