Ўзбекистон банкларини хусусийлаштириш кўпроқ вақт талаб қилиши мумкин — Fitch Ratings

Ўзбекистон давлат Ипотека банкининг назорат пакети Венгриянинг OTP банкига сотилиши инвесторларнинг Ўзбекистон банк секторига қизиқишини кучайтириши мумкин, бироқ бошқа йирик давлат банкларини хусусийлаштириш ҳукумат назарда тутганидан кўпроқ вақт талаб қилиши мумкин. Бу ҳақда Fitch Ratings рейтинг агентлиги хабар берди.

Савдо истиқболлари кўп жиҳатдан банкнинг бизнес модели трансформациясининг муваффақиятли якунланишига боғлиқ бўлади, бу фикрни миноритар улушларни қўлга киритиш ниятида бўлган халқаро молия институтлари ҳам билдиради.

13 июнь куни OTP Банк Ипотека акцияларининг 73,7 фоизини Ўзбекистон ҳукуматидан сотиб олганини, қолган улуш эса уч йил ичида сотиб олинишини эълон қилди.

Ўзбекистоннинг бешинчи йирик банки бўлган Ипотеканинг сотилиши ҳукуматнинг ўрта муддатли банк секторини ислоҳ қилиш доирасидаги биринчи йирик битим бўлиб, у 2025 йил охиригача барча сиёсий бўлмаган давлат банкларини хусусийлаштиришни мақсад қилган.

Ислоҳот нодавлат банклардаги тармоқ активларининг улушини ҳозирда қарийб 30 фоиздан камида 60 фоизга оширишга қаратилган.

Жорий йилда яна иккита йирик банк — “Асакабанк” ва “Ўзсаноатқурилишбанк”ни хусусийлаштириш режалаштирилган.

Бироқ Fitch Ratings га кўра, савдо халқаро молия институтлари, биринчи навбатда, Халқаро молия корпорацияси ва Европа тикланиш ва тараққиёт банки ёрдамида амалга оширилаётган сотувдан олдинги бизнес-модел ўзгаришлари туфайли кечикиши мумкин.

Трансформациянинг мақсади банкларни корпоратив кредитлашдан тижорат бизнесига, айниқса кичик ва чакана бизнес сегментларига йўналтиришдир.

Сўнгги ютуқларга қарамай, давлат банклари корпоратив эътибор ва давлат секторига сезиларли даражада боғлиқ бўлиб, уларни маълум секторлар ва қарз олувчилар олдида заиф ҳолга келтирмоқда. Тўланмаган кредитларнинг аксарияти бозор ставкасидан паст бўлиб, бу банкларнинг рентабеллигига таъсир қилади.

Ўзбекистонда банк сектори, айниқса, чакана кредитлашнинг сезиларли ўсиш салоҳияти туфайли хорижий инвесторлар учун қизиқиш орттириши мумкин (чакана кредитлар 2022 йил охирида ЯИМнинг 11 фоизига тенг эди, бу минтақадаги баъзи бошқа бозорларга қараганда анча паст).

Бироқ, тузилмавий заифликлар Ўзбекистон банкларининг иш муҳитига таъсир қилишда давом этмоқда.

Буларга кучли долларлашган иқтисодиёт, корпоратив секторда заиф молиявий шаффофлик, асосий тармоқларда ҳукуматнинг ҳукмронлиги ва чекланган депозит маблағлари киради (Fitch'нинг ҳисоб-китобларига кўра, ташқи улгуржи молиялаштириш 2022 йил охирида сектор мажбуриятларининг қарийб 40 фоизини ташкил қилган).

Потенциал инвесторлар бозорга чиқишдан олдин ушбу камчиликларнинг ҳеч бўлмаганда бир қисмини бартараф этишни хоҳлайди.

Жорий йилда хусусийлаштириш режалаштирилган иккита банкни сотиш истиқболлари яхшиланиши керак, чунки халқаро молия институтлари банкларга берган кредитларини капиталга айлантиради.

Миноритар акциядорлар бўлиш орқали халқаро молия институтлари инвесторларга банкнинг бизнес моделини ўзгартириш якунланаётганидан мамнун эканини билдирмоқда.

Бироқ бу тахминан 2024 йил ўрталарига қадар давом этиши кутилмоқда, шунинг учун хусусийлаштириш камида йил охиригача якунланиши даргумон.