Italiya sobiq bosh vaziri, “Milan”ning afsonaviy prezidenti Silvio Berluskoni 12-iyun kuni 86 yoshida vafot etdi. Futbolga katta pullar bilan kirib kelib, “Milan”ni sotib olgan vaqtda Silvio buni faqatgina piar uchun qilganlikda ayblangandi. Biroq hozirda ba’zi sobiq murabbiylarning Berluskoni asosiy tarkibni tanlashga qanchalik ko‘p aralashgani haqidagi hikoyalaridan so‘ng bu shubhaga o‘rin qolmagan. Quyida mafiya bilan aloqalari bo‘lgan, siyosat bilan shug‘ullangan va bir necha marta sudlangan Silvio Berluskoni haqida so‘z boradi.
Niderlandiyaliklar, sakkizta Skudetto va beshta Kubok egalari kubogi
Berluskoni “Milan”ga kelgach, shiddat bilan pul sarflay boshladi. U paytda futbol boshqacha edi, jamoa raqobatbardosh bo‘lishi, ustunlikka erishishi uchun bir yoki ikkita yulduz o‘yinchini sotib olishi kifoya edi. Silvio avvaliga Daniele Massaro va Roberto Donadonini, bir yildan keyin esa Rud Gullit va Marko van Bastenni sotib oldi. Jamoa murabbiyi etib Arrigo Sakki tayinlandi. Biroz vaqt o‘tgach, Frank Raykard ham Milan shahriga ko‘chib o‘tdi.
Birinchidan, Berluskoni xorijlik futbolchilar uchun belgilangan kvotalarni bir mamlakat futbolchilari bilan to‘ldirishni modaga aylantirdi. Masalan, “Inter” ham “Milan” kabi ish tutdi va germaniyalik futbolchilar Andreas Breme, Yurgen Klinsman, Lotar Matteusni jamoaga taklif qildi. SSSRda tug‘ilgan Aleksandr Zavarov va Sergey Aleynikov “Yuventus”ga ko‘chib o‘tdi.
Ikkinchidan, Berluskoni “Milan”ni g‘olib jamoaga aylantira oldi. 1990-yildan boshlab olti mavsum davomida klub to‘rt marta Italiya chempioni bo‘ldi, ikki marta Kubok egalari kubogini yutdi. Tarkibida “Oltin to‘p” sohibi yoki bu sovringa da’vogar futbolchining bo‘lishi milanliklar uchun an’anaga aylandi. 2000-yillarda ham jamoa sovrinlar yutishda davom etdi.
Oxirgi yillarda Berluskonining usullari muxlislarning g‘azabini keltirib chiqardi. Biroq gap usullarda emas, balki o‘zgargan moliyaviy vaziyatda edi. Futbol avvalgidan ko‘ra ko‘proq moliyaviy investitsiyalarni talab qilardi. Fininvest kompaniyasining moliyalashtirishi esa asta-sekinlik bilan kamayib bordi.
Qanday qilib yo‘q joydan pul ishlash mumkin?
Albatta, futbol Berluskoni uchun yagona ishtiyoq manbasi emasdi. Yoshligidan uning asosiy iste’dodi pul topish edi. Silvio 20 yoshida o‘qishiga pul to‘lash uchun kruiz kemalarida qo‘shiqchi bo‘lib ishlagan. 50 yoshida esa Italiyaning eng boy odamlaridan biri edi. Yana yigirma yil o‘tib esa uning boyligi sakkiz milliard dollarga baholangandi.
Eng qiyini — boshlash. Berluskoni juda dadil start oldi. Silvio Milan chekkasidan yer sotib oldi va u yerda kichik tuman qurishni boshladi. Yer qimmat emasdi, bu joyning yaqinida Linate aeroporti joylashgandi, samolyotlarning qo‘nishi va parvozi vaqtidagi shovqini bu yerni yashash va ishlash uchun yaroqsiz holga keltirgandi. Ammo Berluskoni shifoxona qurdi va samolyotlarning shovqini bemorlarga xalaqit berishini aytib, shahar hokimiyatiga murojaat qildi. Natijada uchish va qo‘nish yo‘nalishi qayta ko‘rib chiqildi, hudud tinchlandi, yer narxi keskin oshdi.
Berluskoni RA kompaniyasining davlat monopoliyasini chetlab o‘tib, alohida telekanalga asos soldi. Qonunga ko‘ra, nodavlat telekanallar faqat ma’lum hududda faoliyat yuritishiga ruxsat berilgandi, faqat davlat televideniyesi butun mamlakat bo‘ylab ko‘rsatilishi mumkin edi. Ammo Berluskoni bir xil ko‘rsatuvlar efirga uzatiladigan mintaqaviy kanallar tarmog‘ini yaratdi, faqatgina dasturlar ko‘rsatiladigan vaqt farq qilardi.
Silvio o‘z kanallarida reklama vaqtini sotishni boshladi va birinchi yilda 6 million yevro atrofida pul ishlab topdi. Ikkinchi yilda esa bu ko‘rsatkich 80 million yevroga oshdi. Hukumat Berluskoni kanallarini translyatsiya qilish huquqidan mahrum qildi va tartibsizliklar boshlandi. Qonunlar o‘zgartirildi, uning kanallaridagi ko‘rsatuvlar efirga qaytdi.
Forza Italia
Gap “Skuadra Adzurra” muxlislari haqida ketyapti, deb o‘ylashingiz mumkin, biroq Berluskoni o‘z siyosiy partiyasini shunday nomlagandi. Partiya 1994-yilda paydo bo‘lgan va o‘shandan beri o‘n minglab italiyalik muxlislar tribunalardan “Forza Italia” deb hayqirganda, Berluskoni partiyasini ham reklama qiladi.
50 yoshli biznesmen siyosatga ishonch bilan kirib keldi. Uning partiyasi darhol saylovlarda g‘alaba qozondi, Berluskoni Italiya bosh vaziriga aylandi. O‘shandan beri Silvio Italiya siyosatining ramziga aylandi. Berluskoni bu lavozimda to‘qqiz yildan ortiq faoliyat olib bordi, uch marta o‘z o‘rnini tark etdi va ikki marta qaytib keldi.
Bu vaqt ichida Berluskoni bir necha bor turli jinoyatlarda ayblanib, sudda ishtirok etdi. Hammasi bo‘lib, o‘ndan ortiq sud jarayoni bo‘lib o‘tdi, ammo ularning faqatgina beshtasi rezonans keltirib chiqardi.
Mafiya
Berluskonining mafiya bilan aloqalari haqida 1990-yillarda muhokama qilish boshlangandi. Sudya Paolo Barsellino Berluskonini ayblab chiqqanidan bir necha kun o‘tib, o‘ldirib ketildi va mish-mishlar yanada kuchaydi. Besh yil o‘tgach, Silvioga qarshi ish tugatildi, ammo uning partiyadoshi yetti yil qamoq jazosiga hukm qilindi. Ayblovlar orasida giyohvand moddalar savdosidan kelgan pullarni yuvish ham bor edi. Ba’zi ma’lumotlarga ko‘ra, bu pullar Linate aeroporti yaqinidagi kichik tumanni qurishga sarflangan.
Berluskoni bir necha bor soliq to‘lashdan bo‘yin tovlaganlikda ayblangan va 2012-yilda sud uning aybini isbotlagan. Sobiq bosh vazir to‘rt yillik qamoq jazosiga hukm qilindi, biroq tez orada muddat bir yilga qisqartirildi. Bir necha murojaatlardan so‘ng, Berluskonining yoshi katta bo‘lgani uchun qamoq jazosi uy qamog‘iga o‘zgartirildi.
Tez orada Mediaset kompaniyasidagi firibgarlik bilan bog'liq yana bir shov-shuvli sud jarayoni bo‘lib o‘tdi. Hukm: jamoat ishlari va deputatlik imtiyozlaridan mahrum qilish.
Nihoyat, 2015-yilda Silvio hukmron koalitsiya deputatiga pora bergani isbotlandi. Deputat uch million yevro evaziga muxolifat safiga o‘tdi va shu tariqa koalitsiyani minimal talab qilinadigan ovozlardan mahrum qildi, parlament vayron bo‘ldi. Deputatni sotib olgani uchun Berluskoni uch yillik qamoq jazosiga hukm qilinishi mumkin edi, biroq jinoyat uchun da’vo muddati hukm chiqarilgunga qadar tugagani uchun jazo amal qilmadi.
“Milan”ni sotish
Berluskoni 80 yoshida, o‘z so‘zlariga ko‘ra, haftada uch kunini advokatlar bilan o‘tkazardi, qolgan vaqtlarida esa “Milan” murabbiylarining ishiga aralashardi va buni yetarlicha faol darajada qilmayotganidan afsusda ekanini aytardi. Shuningdek, xaridorlar qidirayotganini ma’lum qilardi.
Silvio klub muxlislariga murojaat qilib, “Milan”ni muhabbat sabab sotib olganini va uni yanada ko‘proq muhabbat belgisi sifatida sotayotganini, klubni ishonchli qo‘llarga topshirishini aytdi. Muxlislar tushundi. Silvio Berluskoni 2017-yilning aprel oyida “Milan”ni Xitoy va Amerika konsorsiumi bo‘lgan Rossoneri Sport Investment Lux’ga sotdi. Klub 740 million yevroga baholangandi.
Berluskoni futbolsiz uzoq yashay olmadi. 2018-yilda Italiya uchinchi divizioni S Seriyada harakat qiladigan “Monsa” klubini sotib oldi. Jamoa 2022/23-yilgi mavsumda esa o‘z tarixida birinchi marta A Seriyaga yo‘l oldi va 11-o‘rinni oldi.
Silvio Berluskoni siyosatdagi o‘rni, mafiya bilan aloqalari va qatnashgan sudlaridan tashqari “Milan”ni raqobatbardosh jamoaga aylantirgani bilan ham ko‘pchilikning yodida qoladi.
Izoh (0)