O‘zbekistonning o‘zgartirilayotgan konstitutsiyasiga o‘lim jazosi man etilishiga oid norma kiritilmoqda. Yuridik fanlar bo‘yicha falsafa doktori, dotsent Farhod Primov “Daryo” nashriga bergan intervyusida o‘lim jazosining taqiqlanishi oqilona qarorligini aytdi.
Farhod Primovning aytishicha, o‘lim jazosi man etilishiga oid norma ko‘p muhokamalarga sabab bo‘lib kelmoqda.
“Baʼzilar aytadiki, o‘lim jazosi 2008-yilda bekor qilingan. Uni yana Konstitutsiyaga kiritish nega kerak, deydi. Boshqa birovlar esa o‘lim jazosi jinoyatchilikning oldini olish uchun kerak, deya fikr bildiradi. Haqiqatan ham o‘lim jazosi muayyan darajada jinoyatchilikning oldini olishga xizmat qiladi. Ammo bu oxirgi yechim emas. Masalan, o‘lim jazosi qo‘llandi deylik, lekin uning salbiy jihatlari ham bor. Suddagi xatoliklar sababli aybsiz bo‘lgan shaxslarning o‘limga hukm qilingan holatlarni ham misol qilib keltirish mumkin. Hatto bizning mamlakatimizda shunday holatlar bo‘lgan. Men bunga o‘tgan asrning o‘ttizinchi yillarini misol keltirmoqchiman. Masalan, Abdulla Qodiriy, Cho‘lpon va boshqa yurtdoshlarimiz qatag‘on qurboni bo‘lgandan keyin, oqlanyapti. Buni ortga qaytarib bo‘lmaydi. Xuddi shunday 2016—2022-yillar davomida 4 ming 740 nafar shaxs oqlandi. Agar bizda o‘lim jazosi amalda bo‘lganida, ana shu oqlangan shaxslarning qanchasi o‘ldirilgan bo‘lardi — nomaʼlum. Yaʼni mana shu o‘lim jazosi baʼzan suddagi xatoliklarni to‘g‘rilab bo‘lmaydigan oqibatlarga olib kelishi mumkin. Shu jihatdan ham shaxsning hayoti har narsadan ustun hisoblanadi”, — dedi huquqshunos.
Farhod Primovning ta’kidlashicha, umrbod ozodlikdan mahrum etish jazosi ham o‘lim jazosidan kam emas.
“Yaqinda bir holatning guvohi bo‘ldim. Navoiy viloyatiga safarimiz vaqtida jazoni ijro etish joyiga bordik. Shunda bir mahbusni ko‘rsatishdi. U umrbod ozodlikdan mahrum qilish jazosiga hukm qilingan, jazoning 14 yarim yilini o‘tab bo‘lgan. Keyinchalik uning jazosi 25 yil muddatga almashtirilgan va boshqa koloniyaga ko‘chirilgan. Uni uzoqdan ko‘rdim. Daraxtlarga qaraydi, barglarini silab ko‘radi. Osmonga, quyoshga qaraydi. Yaʼni u qamoqda o‘tgan 14 yarim yil davomida o‘zligini yo‘qotib qo‘yganga o‘xshaydi. Xuddi tabiatdan uzilgandek tuyuladi. Demoqchimanki, umrbod qamoq jazosi ham, aslini olganda, yengil jazo emas. Aslida shaxsning erkinligini olib qo‘yish hayotini olib qo‘yishdan kam narsa emas. O‘lim jazosining bekor qilinishi va uning o‘rniga umrbod ozodlikdan mahrum qilish jazosi qo‘llanishi, bu oqilona holat hisoblanadi”, — deya fikr bildirdi mutaxassis.
Avvalroq o‘zgarayotgan Konstitutsiyada aybsizlik prezumpsiyasi qanday ifodalangani haqida axborot berilgandi.
Izoh (0)