O‘zbekistonning Toshkent, Qozog‘istonning Olmaota va Qirg‘izistonning Bishkek shahriga tashrif buyurganlarning aytishicha, etnik tarkibning o‘zgarishi ularga Sovet Ittifoqi qayta tiklangandek bo‘lib tuyulmoqda. The Economist nashri bu haqda maqola tayyorladi.
Fevral oyida Rossiya Ukrainaga bostirib kirganidan beri ko‘p sonli rossiyaliklar Markaziy Osiyo mamlakatlariga qochib kelishdi.
Dastlab bular orasida yuqori malakali kadrlar bor edi. Masalan, O‘zbekistonda rossiyalik IT mutaxassislar ko‘paya boshladi. Mamlakatda 1-apreldan boshlab 3 yillik IT-Visa joriy etilgan.
So‘nggi paytlarda Markaziy Osiyoga ko‘chib kelayotganlar orasida harbiy xizmatdan voz kechuvchilar paydo bo‘ldi. O‘tgan oy Rossiya prezidenti Vladimir Putin 300 mingdan ortiq rossiyalik erkaklar safarbar qilinishini e’lon qilgandi. O‘shandan beri kamida 100 ming kishi faqat shu uch davlatga — O‘zbekistonga, Qozog‘istonga va Qirg‘izistonga ko‘chib kelgan.
Sovet Ittifoqining eng gullagan davrida Markaziy Osiyo shahar aholisining katta qismini etnik rossiyaliklar tashkil etardi. Mustaqillikka erishgandan keyin ham Rossiyaga mehnat muhojirlari sifatida kelgan Markaziy Osiyo davlatlari fuqarolari kamsitishlarga duchor bo‘ldi.
Mintaqa hukumatlari Rossiyaning Ukraina sharqidagi viloyatlarini anneksiya qilishini ma’qullashdan bosh tortgan. Garchi yanvar oyida o‘zaro xavfsizlik shartnomasi shartlariga ko‘ra, Rossiya qo‘shinlarini Qozog‘istonda qo‘zg‘olonga qarshi kurashda yordam berish uchun yuborilgan bo‘lsa-da, hech qanday minnatdorchilik qarzi ko‘zga tashlanmayapti.
Qozog‘iston uchun Rossiyaga abadiy xizmat qilish va ta’zim qilish g‘oyasi haqiqatdan yiroq, — degandi Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev Rossiya televideniyesiga.
Umuman olganda Rossiya va Markaziy Osiyo mamlakatlari o‘rtasidagi tarixiy aloqalar chuqur ildiz otgan va elitalar o‘zaro bog‘langan. Keksa avlod Sovet Ittifoqi davrida o‘sgan.
Shuningdek, o‘zaro iqtisodiy aloqalar ham muhim ahamiyatga ega. Markaziy Osiyo Rossiyadagi mehnat muhojirlarining pul o‘tkazmalari hamda shakar va bug‘doy importiga tayanadi.
Dunyodagi eng yirik quvurlardan biri Qozog‘iston neftining katta qismini Qora dengizdagi Rossiya portiga olib boradi. Rossiya o‘z xohishiga ko‘ra uni yopib qo‘yish imkoniyatiga ega. Uning xavfsizlik xizmatlari mintaqada kuchliligicha qolmoqda.
Masalaning geografik jihatidan ham qochib qutulib bo‘lmaydi. Qozog‘istonning Rossiya bilan 7 644 km chegarasi — uzunligi bo‘yicha Kanadaning Amerika bilan chegarasidan keyin dunyoda ikkinchi o‘rinda turadi.
Qozog‘iston tomonida etnik rossiyaliklar ko‘p yashaydigan shaharlar Rossiyaga Ukraina sharqida yillar davomida qilganidek, etnik nizolar ustida muammolarni qo‘zg‘atish uchun keng imkoniyatlar yaratadi.
Izoh (0)