Ўзбекистоннинг Тошкент, Қозоғистоннинг Олмаота ва Қирғизистоннинг Бишкек шаҳрига ташриф буюрганларнинг айтишича, этник таркибнинг ўзгариши уларга Совет Иттифоқи қайта тиклангандек бўлиб туюлмоқда. The Economist нашри бу ҳақда мақола тайёрлади.
Февраль ойида Россия Украинага бостириб кирганидан бери кўп сонли россияликлар Марказий Осиё мамлакатларига қочиб келишди.
Дастлаб булар орасида юқори малакали кадрлар бор эди. Масалан, Ўзбекистонда россиялик IT мутахассислар кўпая бошлади. Мамлакатда 1 апрелдан бошлаб 3 йиллик IT-Visa жорий этилган.
Сўнгги пайтларда Марказий Осиёга кўчиб келаётганлар орасида ҳарбий хизматдан воз кечувчилар пайдо бўлди. Ўтган ой Россия президенти Владимир Путин 300 мингдан ортиқ россиялик эркаклар сафарбар қилинишини эълон қилганди. Ўшандан бери камида 100 минг киши фақат шу уч давлатга — Ўзбекистонга, Қозоғистонга ва Қирғизистонга кўчиб келган.
Совет Иттифоқининг энг гуллаган даврида Марказий Осиё шаҳар аҳолисининг катта қисмини этник россияликлар ташкил этарди. Мустақилликка эришгандан кейин ҳам Россияга меҳнат муҳожирлари сифатида келган Марказий Осиё давлатлари фуқаролари камситишларга дучор бўлди.
Минтақа ҳукуматлари Россиянинг Украина шарқидаги вилоятларини аннексия қилишини маъқуллашдан бош тортган. Гарчи январь ойида ўзаро хавфсизлик шартномаси шартларига кўра, Россия қўшинларини Қозоғистонда қўзғолонга қарши курашда ёрдам бериш учун юборилган бўлса-да, ҳеч қандай миннатдорчилик қарзи кўзга ташланмаяпти.
Қозоғистон учун Россияга абадий хизмат қилиш ва таъзим қилиш ғояси ҳақиқатдан йироқ, — деганди Қозоғистон президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев Россия телевидениесига.
Умуман олганда Россия ва Марказий Осиё мамлакатлари ўртасидаги тарихий алоқалар чуқур илдиз отган ва элиталар ўзаро боғланган. Кекса авлод Совет Иттифоқи даврида ўсган.
Шунингдек, ўзаро иқтисодий алоқалар ҳам муҳим аҳамиятга эга. Марказий Осиё Россиядаги меҳнат муҳожирларининг пул ўтказмалари ҳамда шакар ва буғдой импортига таянади.
Дунёдаги энг йирик қувурлардан бири Қозоғистон нефтининг катта қисмини Қора денгиздаги Россия портига олиб боради. Россия ўз хоҳишига кўра уни ёпиб қўйиш имкониятига эга. Унинг хавфсизлик хизматлари минтақада кучлилигича қолмоқда.
Масаланинг географик жиҳатидан ҳам қочиб қутулиб бўлмайди. Қозоғистоннинг Россия билан 7 644 км чегараси — узунлиги бўйича Канаданинг Америка билан чегарасидан кейин дунёда иккинчи ўринда туради.
Қозоғистон томонида этник россияликлар кўп яшайдиган шаҳарлар Россияга Украина шарқида йиллар давомида қилганидек, этник низолар устида муаммоларни қўзғатиш учун кенг имкониятлар яратади.
Изоҳ (0)