Buxoro viloyati Vobkent tumanida Damashq atirgullari yetishtirilmoqda. Bu haqda Qishloq xo‘jaligi vazirligi xabar bermoqda.
Vobkent tumani Guliston qishlog‘ida yashovchi tadbirkor dehqon Mirshod Boboyev hududdagi sho‘rxok, toshloq, suv ta’minoti og‘ir bo‘lgan 26 gektar ekin maydonini ekin ekishga tayyor holatga keltirgach, Damashq atirgullarining ko‘chatlari o‘tqazdi.
Damashq atirgulidan olingan 1 litr efir moyidan 26 tonna atir ishlab chiqarish mumkin. Uning 4 tonna gulidan esa, 1 litr efir moyi chiqadi. Ushbu moy eksportbop mahsulot bo‘lgani uchun u dunyo bozorida xaridorgir.
Bizning o‘zimizga ham Turkiya, Germaniyadan efir moyini xarid qilish bo‘yicha takliflar tushyapti. Bir gektar maydonga ekilgan atirguldan 80 million so‘m sof daromad olish mumkin. Faqat buning mehnatidan qochmaslik kerak, unga mehr berib, parvarishlash lozim, — deydi Mirshod Boboyev.
Tadbirkor atirguldan faqatgina efir moyi olish bilan kifoyalanmadi. Atirgul gulobi (suvi) ning inson salomatligi uchun foydali ekanini bilib, undan ichimlik tayyorlanmoqda. Atirgulning gulidan esa, qiyom tayyorlanib, qadoqlash ishlari yo‘lga qo‘yildi.
Madaniy holda yetishtirilishi
Damashq atirguli asosan madaniylashgan holda uchraydi. U Rossiya, Gruziya, Moldaviya, Tojikiston, Qirg‘iziston respublikalarida hamda Qrimda, Zakavkazeda va Krasnodar o‘lkasida o‘stiriladi. O‘zbekistonda ham sinov tariqasida ekildi.
Ishlatilishi
Atirgul moyi preparati — Aqua Rosae farmatsevtika dorilar hidi va mazasini yaxshilash uchun ishlatiladi. Uning moyi eng asl atir ishlab chiqarish, parfyumeriyada qo‘llaniladi.
Ushbu moy sarg‘ish, xushbo‘y bo‘lib, +15 daraja haroratda stearopteni (hidsiz, keraksiz qismi) kristall holida ajraladi. Tarkibida 50-60 foiz geraniol, 22,6 foiz sitronellol, 10 foiz nerol, 2 foizgacha feniletil spirti, evgenol hamda sitral, ionil va boshqa aldegidlar mavjud bo‘ladi.
Parvarishlash
O‘zbekiston sharoitida asosan payvand qilish yo‘li bilan ko‘paytirishda kerakli atirgul navining bitta yoki bir nechta kurtagi avgust oyining oxirlarida payvandtagga (na’matakka) ulanadi.
Kelasi yil erta bahorda payvandtag unga ulangan kurtak yuqorisidan kesib tashlanadi va payvandni bog‘lagan chipta bo‘shatiladi. Mavsum davomida bachki shoxchalar 4-5 marta yulib tashlanadi.
Payvandli gul 15-20 sm o‘sgandan keyin uning bo‘yiga cho‘zilishiga va muddatidan oldin gullashiga yo‘l qo‘yilmaydi. Buning uchun payvand gulning uchi kesilib, vaqti-vaqti bilan yon shoxlari qisqartirib turiladi.
Oktabr oyining oxiri noyabr oyining boshlarida bu payvandlar to‘la shakllangan ko‘chatga aylanadi. Atirgulning ko‘chatlarini unumdor va suv bilan ta’minlangan yerlarga kuzda va bahorda o‘tqaziladi. Vegetatsiya davri davomida atirgul ekilgan maydon 20 martacha sug‘oriladi va 6 martagacha oralari chopiladi.
Izoh (0)