Soliq tushumlari barqaror o‘smoqda: O‘zbekistonda so‘nggi besh yilda tadbirkorlar faoliyati baholandi

O‘zbekistonda 2016-yilda faoliyat ko‘rsatayotgan korxonalar soni 268 mingtani tashkil etgan bo‘lsa, 2021-yilda 529 mingtaga yetdi. Bu haqda Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi “Daryo”ga ma’lum qildi.

Pandemiya davrida kichik biznes duch kelgan qiyinchiliklarga qaramay, tadbirkorlik ta’sirchan o‘sish sur’atlarini ko‘rsatmoqda. 

2016-yilda yangi tashkil etilgan korxonalar soni qariyb 33 mingtani tashkil etgan bo‘lsa, 2021 yilda ularning soni 103 mingtadan oshdi (o‘sish 3,1 baravar). 

So‘nggi 5 yil ichida tadbirkorlar soni uch baravar ko‘paydi va hozirda 1,5 mln kishini tashkil etadi, xususiy sektor korxonalarida esa 5 millionga yaqin kishi mehnat qilmoqda.

2021-yilda kichik biznesning mamlakat iqtisodiyotidagi ulushi: 

• sanoat — 27 foiz; 
• qurilish — 72 foiz; 
• YIM — 55 foiz; 
• bandlik — 74 foiz; 
• eksport — 22 foiz.

2021-yilda iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha korxonalar soniga ko‘ra ko‘rinish quyidagicha: 

• savdoda — 157 ming; 
• sanoatda — 91 ming; 
• qishloq xo‘jaligida — 47 ming; 
• qurilishda — 44 ming; 
• turar joy va oziq-ovqatda — 33 ming; 
• tashish va saqlashda — 18 ming; 
• axborot-kommunikatsiyada — 11 ming; 
• sog‘liqni saqlash sohasida — 10 ming; 
• boshqalar — 118 ming korxona.

Tadbirkorlarning murojaatlari va takliflari asosida Prezident yig‘ilishda biznesning to‘liq va samarali ishlashiga to‘sqinlik qiluvchi muammolarni hal etish bo‘yicha keyingi ishlar uchun 7 ta muhim yo‘nalishni belgilab berdi:

• biznesni moliyalashtirish va moliya-kredit masalalari;
• soliq tizimini takomillashtirish, biznesga soliq yukini imkon qadar kamaytirish;
• yer ajratish masalalari;
• infratuzilmani rivojlantirish masalalari;
• eksportyor korxonalarni qo‘llab-quvvatlash;
• transport-logistika masalalari;
• tadbirkorlikka oid tartib-taomillarni soddalashtirish.

2016-2021 yillar davomida O‘zbekiston yalpi ichki mahsuloti (YIM) 24 foizga, sanoat ishlab chiqarish hajmi esa 34 foizga o‘sdi. 

O‘zbekistonda soliq tushumlari hajmining ham barqaror o‘sishi kuzatilmoqda. 2022-yil 1-yanvardan 27-iyungacha bo‘lgan davrda o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 15,3 foizga o‘sdi. 

Tahlil qilingan davr uchun bojxona to‘lovlari bo‘yicha tushumlar 2021-yilning shu davriga nisbatan 41,2 foizga oshdi. 

Joriy yil boshidan 27-iyungacha bo‘lgan davrda tovar eksport qilish hajmi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 25,4 foizga oshdi. 

Tahlil qilinayotgan davrda O‘zbekiston tovar-xomashyo birjasida tuzilgan bitimlar hajmi 42,8 foizga oshdi.