Global stagflyatsiya, yuqori narxlar va ocharchilik: BMT rivojlanayotgan mamlakatlarning iqtisodiy ahvoli yomonlashayotganini tahlil qildi

Dunyoda global oziq-ovqat va xomashyo narxlari yuqoriligicha qolib, o‘sishda davom etishi mumkin, rivojlanayotgan mamlakatlarning moliyaviy ahvoli dollarning mustahkamlanishi va shunga mos ravishda o‘z valyutalarining qadrsizlanishi tufayli yomonlashmoqda.

Shu bilan birga, BMT ekspertlarining fikricha, global stagflyatsiya xavfi unchalik yuqori emas, chunki bir qator yirik iqtisodlarda, shu jumladan, AQSHda ishsizlik darajasi pasayib bormoqda.

So‘nggi pasayishlarga qaramay, dunyoda xomashyo narxlari yuqoriligicha qolmoqda (hozirda neft narxi 2022-yilning yanvariga nisbatan 33 foizga qimmat) va kelajakda bu yana oshishi mumkin.

Pasaygan narxlarni ko‘pchilik iste’molchilar sezmay qoldi, chunki inflyatsiya tezlashmoqda, — deya ta’kidladi BMT.

Yuqori energiya narxlari ko‘plab rivojlanayotgan mamlakatlarni ushbu bozordan chiqarib yuborishi mumkin, bu esa aholining zaif qatlamlariga jiddiy ta’sir qiladi.

Rivojlangan davlatlar aholiga yoqilg‘i yoki elektr energiyasi uchun subsidiyalarni keng qo‘llamasdan, inqiroz oqibatlarini yumshatishi kerak.

Pandemiya va karantinlar fonida 2020—2021 yillarda dunyoda surunkali to‘yib ovqatlanmaydiganlar soni qariyb 150 millionga oshib, 828 millionga yetdi.

BMTning qayd etishicha, agar o‘g‘itlar taqchilligi davom etsa, oziq-ovqat inqirozi yanada kuchayishi mumkin.

Bu fonda rivojlanayotgan mamlakatlarda dollar kursining kuchayishi tufayli moliyaviy ahvol yomonlashmoqda. 2022-yil boshidan buyon bunday mamlakatlar valyutalari dollarga nisbatan 5,1 foizga, iyun oyida esa 2,1 foizga qadrsizlangan, — deydi ekspertlar.

BMT hisob-kitoblariga ko‘ra, 62 ta rivojlanayotgan mamlakat bo‘ylab, urush boshlanganidan beri oziq-ovqat importi xarajatlari jami 24,6 milliard dollarga oshgan.

Iyul oyi o‘rtalarida XVF tahlilchilari nafaqat eng kambag‘al iqtisodlarning 60 foizi, balki o‘rta daromadli mamlakatlarning 30 foizi ham qarz inqirozi holatida (yoki yaqin darajada) ekanligini yozdi.

Biroq BMT 2022—2023 yil oxirida global stagflyatsiya xavfi past deb hisoblaydi, chunki bir qator yirik iqtisodiyotlarda ishsizlik darajasi pasayib bormoqda va YIM bo‘yicha ma’lumotlar global iqtisodiyotdagi sekinlashuv hali ham dahshatli sur’atlarga ega emasligini ko‘rsatmoqda.