Majburiy mehnat hech bir mamlakatda, jumladan, AQSHda ham 100 foiz bartaraf etilmagan. Bu haqda Oliy Majlis Senati raisi Tanzila Norboyeva “Amerika ovozi”ga bergan intervyusida aytib o‘tdi.
Ma’lumot uchun, AQSHda joylashgan 300 dan ortiq korxona va tashkilotlardan iborat Cotton Campaign koalitsiyasi 2009-yilda o‘zbek paxtasini boykot qilish tashabbusi bilan chiqqandi. Koalitsiya o‘sha vaqtda O‘zbekiston hukumati “1 milliondan ortiq bolalar va kattalarni, jumladan, tibbiyot xodimlari, budjet xodimlari va talabalarni har yili terim mavsumida paxta terimiga majburlagani”ni aytgan edi.
Cotton Campaign hamkori bo‘lgan Inson huquqlari bo‘yicha O‘zbekiston forumi 2021-yilda aholi paxta yig‘im-terimi davrida hukumat tomonidan majburiy mehnatga jalb qilinmagani haqida e’lon qilganidan so‘ng, boykot yakunlandi. 2022-yilning mart oyida Cotton Campaign xalqaro koalitsiyasi O‘zbekiston paxtasiga e’lon qilingan global boykotni bekor qildi.
Tanzila Norboyevaning “Amerika ovozi” muxbiriga aytishicha, Shavkat Mirziyoyev Bosh vazir lavozimida (2003—2016-yillar) ishlagan vaqtlarida bolalar mehnati, majburiy mehnatga qarshi kurashishni boshlagan.
“Biz ularning rahbarligida (prezident Shavkat Mirziyoyev nazarda tutilmoqda — “Daryo” izohi), men u vaqtda Kasaba uyushmalari federatsiyasi raisi edim (2010—2016-yillar), uch tomonlama birlashganmiz. Ya’ni Bandlik vazirligi, ish beruvchilar tomonidan, uchalamiz birlashib, boshqa tashkilotlarni ham yonimizga olib, haqiqiy kurashni boshlaganmiz. Shu kurashda bizga AQSH davlat departamenti tavsiyalari, AQSH Bandlik vazirligi tavsiyalari va albatta, Xalqaro mehnat tashkilotining tavsiyalari muhim ahamiyat kasb etgan. Bu nafaqat O‘zbekistonning muvaffaqiyati, balki hamkorlar va xalqaro tashkilotlar, qolaversa, AQSH bilan hamkorligimiz natijasi, deb o‘ylayman”, — deydi Senat raisi.
Norboyeva xonimning ta’kidlashicha, O‘zbekistonning majburiy mehnatga qarshi kurashishdagi muvaffaqiyatlaridan biri — mamlakat muammo borligini tan olgan.
“Shuningdek, biz majburiy mehnatni bartaraf qilishimiz yuqori darajada aytildi. Qonunlar o‘zgardi, qonunosti hujjatlar qabul qilindi. Majburiy mehnat, bolalar mehnatiga oid 40 dan ortiq normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilindi va bu faqatgina Bandlik vazirligi yoki Kasaba uyushmalari federatsiyasining ishi emas, bu har bir Moliya vazirligining, Iqtisodiyot vazirligining, Fermerlar uyushmasining ham – hammaning birgalikdagi ishi bo‘ldi. Va bizning katta muvaffaqiyatimiz, hammamiz birlasha oldik, bir yoqadan bosh chiqarib ishlay oldik”, — deydi Senat raisi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, Cotton Campaign tomonidan e’lon qilingan boykotning bekor qilinishi katta “nuqta” bo‘ldi.
“Biz majburiy mehnatga qarshi kurashni to‘xtatmasligimiz kerak. Bu boradagi ishlarni doim olib borish kerakligini bilamiz. Chunki bu muammo hech bir davlatda 100 foiz hal bo‘lgan emas. AQSHdagi hamkasblarimiz ham aytyaptiki, bu muammo bizda ham bor deb. Kiyim va poyabzal uyushmasining rahbari bilan gaplashganimizda yoki Modalar assosiatsiyasi bilan gaplashganimizda “bizning tarkibizdagi brendlar O‘zbekistonda ishlashdan manfaatdor, xohlashadi, faqatgina ularning ham talablari bo‘ladi. Ya’ni, standartlari bor”, deyishdi. Biz paxta boykoti bekor bo‘ldi degani bilan muammomiz hal bo‘ldi demaymiz. Aksincha, ishimiz endi boshlanyapti. Chunki yana muammoli masalalarni hal qilishimiz kerak”, — deydi Tanzila Norboyeva.
Eslatib o‘tamiz, prezident Shavkat Mirziyoyev “Cotton Campaign O‘zbekistonni qora ro‘yxatidan chiqargani ham juda katta imkoniyat ekanini” ta’kidlagan edi. “Buning hisobiga iste’mol mahsulotlarining xomashyosini olib kelib, ularni qayta ishlash orqali qo‘shimcha 1,5 milliard dollarlik mahsulotni bemalol eksport qilsa bo‘ladi”, — degan edi davlat rahbari.
Ma’lumot uchun, uzoq yillar davomida paxta terimi mavsumida bolalar va majburiy mehnatdan foydalanilgani bois O‘zbekiston paxtasi xalqaro jamoatchilik tomonidan “qora ro‘yxat”ga kiritilgan, yetakchi ishlab chiqaruvchilar O‘zbekiston paxtasini boykot qilgan edi. Xalqaro mehnat tashkilotining Vashingtondagi ofisi direktori Kevin Kassidi esa o‘zbek paxtasi boykotini asossiz deb e’lon qilgandi. 2019-yilning 4-fevralida o‘sha vaqtdagi bosh vazir o‘rinbosari Tanzila Norboyeva boshchiligidagi delegatsiyaning Vashingtonga ishchi tashrifida Cotton Campaign to‘qimachilik mahsulotlariga qarshi boykotni bekor qilish bo‘yicha rejasini taqdim etgan edi.
Cotton Campaign xalqaro koalitsiyasi vakillari 2020-yilning 27-yanvar—6-fevral kunlari O‘zbekistonda ishchi tashrif bilan bo‘lgan edi. Ular bilan bo‘lib o‘tgan uchrashuvda ishtirok etgan investitsiyalar va tashqi savdo vaziri Sardor Umurzoqov O‘zbekiston to‘qimachilik sanoatini boykot qilishdan foyda yo‘q, deb aytgandi.
2021-yilning mayida Mehnat vazirligi majburiy mehnat uchun ma’muriy javobgarlikni kuchaytirish hamda bolalar va majburiy mehnatdan foydalanganlik uchun jinoiy javobgarlikning kiritilishi amalda ushbu sohada jazo samaradorligini oshirishga imkon berganini ma’lum qilgandi. 2022-yilning Xalqaro mehnat tashkiloti O‘zbekiston 2021-yilgi paxta terimi davrida majburiy va bolalar mehnatiga barham berishga muvaffaq bo‘lganini ma’lum qildi.
Izoh (0)