Avval xabar berilganidek, 25-iyun kuni O‘zbekiston Konstitutsiyasiga o‘zgartishlar kiritish to‘g‘risidagi qonun loyihasi jamoatchilik muhokamasiga qo‘yildi.
Unga ko‘ra, Konstitutsiyaning 26-moddasida gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchining “sukut saqlash huquqi” belgilab qo‘yilmoqda:
“Gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchi o‘zining aybsizligini isbotlab berishi shart emas va istalgan vaqtda sukut saqlash huquqidan foydalanishi mumkin”.
Prezident Shavkat Mirziyoyev 2022-yil 20-iyunda Konstitutsiyaviy komissiya a’zolari bilan uchrashuvda gumonlanuvchi shaxs qo‘lga olinganda, unga huquqlarini tushuntirish bo‘yicha qoidani konstitutsiya darajasida mustahkamlashni taklif etdi.Bunday tashabbus huquq-tartibot organlari tomonidan gumon qilinuvchining huquqlari ushlangan dastlabki vaqtdayoq xavf ostida qolishini oldini olish maqsadida ilgari surilmoqda.
Prezident tashabbusiga ko‘ra, aybdorlikka oid barcha shubhalar, basharti ularni bartaraf etish imkoniyatlari tugagan bo‘lsa, gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchining foydasiga hal qilinishi lozim. Qonun qo‘llanilayotganda kelib chiqadigan shubhalar ham gumon qilinuvchining, ayblanuvchining, sudlanuvchining foydasiga hal qilinishi kerak.
Gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchi istalgan vaqtda sukut saqlash huquqidan foydalanishi Miranda qoidasida hamda amaldagi jinoyat protsessual qonunchilikda qayd etilgan.
Jinoyat-protsessual kodeksining 48-moddasiga muvofiq “Gumon qilinuvchi: o‘zining nimada gumon qilinayotganini bilish; ushlab turilgani va turgan joyi to‘g‘risida advokatga yoki yaqin qarindoshiga telefon orqali qo‘ng‘iroq qilish yoxud xabar berish; u ushlangan yoki gumon qilinuvchi, deb e’tirof etilgani to‘g‘risidagi qaror unga ma’lum qilingan paytdan boshlab himoyachiga ega bo‘lish hamda uchrashuvlarning soni va davom etish vaqti cheklanmagan holda u bilan xoli uchrashish” huquqiga ega.
Mazkur talab BMTning 1966-yil 16-dekabrdagi “Fuqaroviy va siyosiy huquqlar to‘g‘risidagi Xalqaro pakt” 14-moddasi talablaridan kelib chiqadi. Unga asosan “Jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan har qanday kishi qonunga muvofiq aybi isbotlanmaguncha aybsiz deb sanalish huquqiga ega”. O‘zbekiston muzkur Paktga 1995-yilda qo‘shilgan.
Shuni alohida qayd etish kerakki, bunday talab bir qator davlatlar konstitutsiyalarida (Ispaniya, Gretsiya, Niderlandiya, Xorvatiya, Sloveniya va boshqalar) mustahkamlangan.
Izoh (0)