Butun dunyoda “valyuta urush”lari boshlamoqda. Bloomberg nashri ushbu vaziyatni tahlil qildi.
Yaqinda AQSH Federal rezerv tizimi inflyatsiyaga qarshi agressiv kurashishga tayyorlanish jarayonida AQSH dollari ko‘tarilib bordi.
Buning ortidan boshqa mamlakatlardagi Markaziy banklar import xarajatlarini kamaytirishni boshladi. Keyin esa Sheysariya franki ham 7 yil ichida eng yuqori darajaga ko‘tarildi. Angliya banki ham o‘z stavkasini oshirishni boshladi va bu funtga ta’sir qiladi.
Valyutalar qiymatining o‘zgarishi tobora inflyatsiyaga o‘z ta’sirini ko‘proq ko‘rsatmoqda. Goldman Sachs Group iqtisodchi Maykl Keyxillning aytishicha, u rivojlangan davlatlarning markaziy banklari valyutalarni bunchalik agressiv tarzda nishonga olgan vaqtni eslay olmaydi.
Valyuta dunyosi buni “teskari valyuta urushi” deb ataydi — chunki o‘n yildan ko‘proq vaqt davomida mamlakatlar buning aksini qildi.
Valyutaning zaiflashishi mahalliy kompaniyalarning tovarlarni xorijga raqobatbardoshroq narxlarda sotishi va iqtisodiy o‘sishga yordam berishi mumkinligini anglatadi.
Yillar davomida ayrim davlatlar sun’iy ravishda o‘z valyutalarining qiymatini pasaytirishga urindi.
Ammo yoqilg‘idan tortib oziq-ovqat, maishiy texnikagacha bo‘lgan har bir narsaning narxi oshib borayotgani sababli, sotib olish qobiliyatini kuchaytirish birdan muhimroq bo‘lib qoldi.
Bu esa iqtisodiy jihatdan juda ham xavfli jarayon. Agar jarayon nazorat qilinmasa, ushbu xalqaro raqobat eng ustun valyutalar, eksportga tayanadigan nogiron ishlab chiqaruvchilar, transmilliy kompaniyalarning moliyasini ko‘tarib, butun dunyo bo‘ylab yuqori inflyatsiya bilan tahdid qiladi.
Valyuta urushlari nol summali o‘yin ekani ma’lum. Bunda g‘oliblar va mag‘lublar bo‘ladi. Barcha rivojlangan mamlakatlar bitta narsani — kuchliroq valyutani xohlamoqda, ammo bu imkonsiz.
Davlatning valyuta bozorlariga keng ko‘lamli intervensiyalaridan biri 1985-yilda sodir bo‘ldi. AQSH dollarining qiymati prezident Ronald Reyganning birinchi muddatida uzoq muddatli foiz stavkalarining ko‘tarilishi fonida o‘zining eng yuqori darajasiga yetgan edi.
2010-yilda Braziliya Moliya vaziri Gido Mantega Shveysariya va Yaponiyani chet elda raqobatbardoshligini oshirish uchun o‘z valyutalarini ataylab zaiflashtirganlikda ayblab, bu jarayonga “valyuta urushlari” nomini bergan edi.
Qarama-qarshiliklar rivojlanayotgan bozor iqtisodiyoti va ularning rivojlangan hamkasblari o‘rtasidagi kelishmovchilikni chuqurlashtirdi.
Amerika dollari uzoq vaqt davomida yuqoriga o‘sishni ko‘rsatolmasligi mumkin. Shveysariya va Britaniya stavkalarining oshishi allaqachon dollarga og‘irlik qildi.
Buning ortidan dollar iyun oyi boshida 2020-yil martidan beri eng katta ikki kunlik pasayishini qayd etdi. Dollarning daromadi bu moliyaviy yilda 600 mln dollarga qisqarishi kutilmoqda.
Mutaxassislarning fikricha, hukumatning bu jarayonga har qanday aralashuvi jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Izoh (0)