• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12581.97
    • RUB157.75
    • EUR14698.26
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +34°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Iqtisodiyot

    Bug‘doydan bo‘shagan maydonlarni yoqish katta iqtisodiy zarar keltirmoqda — Qishloq xo‘jaligi vazirligi

    O‘zbekistonda bug‘doydan bo‘shagan maydonlar yoqib yuborilayotgani haqida ma’lum qilindi. 

    Foto: Qishloq xo‘jaligi vazirligi

    Foto: Qishloq xo‘jaligi vazirligi

    Ayni kunda O‘zbekiston bo‘ylab g‘alla o‘rim-yig‘imi davom etmoqda. O‘z navbatida g‘alla hosilidan bo‘shagan maydonlar shudgorlanib, o‘rniga takroriy ekinlarni ekish ishlari boshlab yuborilgan. 

    Qolaversa, g‘alladan bo‘shagan yerlar kam ta’minlangan oilalarga ham bo‘lib berilmoqda. Bu O‘zbekistonda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash bilan bir qatorda, qishloqlar aholisi bandligini va moddiy manfaatdorligini oshirishga ko‘maklashadi.

    Biroq ayrim shaxslar bu imkoniyatdan samarali foydalanish o‘rniga shoshma-shosharlikka yo‘l qo‘ymoqda. 

    Ya’ni paykallarni haydashdan oldin bug‘doy poyalari, somon va yovvoyi o‘simliklar qoldiqlaridan tozalashga erinib, osongina yoqib yuborish usulini qo‘llamoqda. Afsuski, buning juda ko‘p salbiy oqibatlari bor.

    Bug‘doy yoqib yuborishning salbiy oqibatlari

    Qishloq xo‘jaligi sohasi olimlarining ta’kidlashicha, 1 gektar yer maydonida boshoqli don poyasi yoqilganda, atmosfera havosiga 500 gramm azot oksidi, 379 gramm ulgevodorod, 3 kg kul, 20 kg is gazi va uglerod oksidi (SO) gazi chiqib ketadi. 

    Oqibatda yoqilganida undan ajralib chiqqan qurum inson organizmida sil va saraton kasalliklarini keltirib chiqarishi mumkin. 

    Shuningdek, somonning yoqib yuborilishi nafaqat atrof-muhitni ifloslantirib, tuproq unumdorligini pasaytiradi, balki chorva mollari ozuqasiga ham putur yetkazib, iqtisodiy zarar keltiradi.

    Eng asosiysi, somon poyalari va ularning qoldiqlari yoqilgan hududlarda yer unumdorligining yo‘qolishi, tuproq strukturasining buzilishi hamda yong‘in natijasidagi yuqori harorat tufayli makro va mikroelementlarning yo‘q bo‘lib ketishi oqibatida ekin yerlarining ball boniteti keskin pasayadi.

    Tuproq strukturasining buzilishi qator “zanjirli reaksiyalar”ni sodir etib, birinchi navbatda qishloq xo‘jaligi ekologik sharoitlarini yomonlashtiradi, eroziya jarayonlarini tezlashtiradi.

    Ya’ni organik moddalarning yonib ketishi tuproq strukturasining yanada tezroq buzilishiga olib kelishi bilan bir qatorda uning eroziyaga turg‘unlik qobiliyatini keskin pasaytiradi, organik moddalarning kichik biologik aylanishidan mahrum etadi.

    Bug‘doydan keyingi ildiz va ang‘iz qoldiqlari qimmatli ozuqa

    Dukkakli-don ekinlarning ildiz va ang‘iz qoldiqlari boshqa ekinlarning oziqlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Shu sababli almashlab ekishda o‘g‘itlash tizimini tuzish jarayonida bu, albatta, hisobga olinishi kerak. 

    Donli va dukkakli-don ekinlarning ildiz va ang‘iz qoldiqlari tarkibidagi uglerod va azot o‘rtasidagi nisbat (S:N) juda kichik bo‘lib, mazkur elementlarning go‘ngdagi nisbatiga yaqinlashib boradi.

    Ildiz va ang‘iz qoldiqlarining minerallashish jarayoni ancha jadal kechadi. Shuningdek, ular tarkibidagi ozuqa moddalarining o‘simliklar tomonidan o‘zlashtirilish koeffitsiyenti ham go‘ngdagi ozuqa moddalarning o‘zlashtirilish koeffitsiyentiga yaqin. 

    Bu birinchi navbatda azotga tegishli bo‘lib, dukkakli ekinlardan qoladigan ildiz va ang‘iz qoldiqlari tarkibidagi azot birinchi, ikkinchi va uchinchi yillarda 20-25, 15-20 va 5-10 foiz o‘zlashtiriladi.

    Ma’lumotlarda keltirilishicha, dukkakli va dukkakli-don ekinlarning har bir tonna ildiz va ang‘iz  qoldiqlari hisobiga 10-15 kg azot tuproqqa kelib tushadi. Azotdan tashqari, fosfor va kaliy moddalari ham ozuqa sifatida yig‘iladi.

    Oxirgi 50 yilda O‘zbekistonning ayrim hududlarida gumus miqdori 0,4-0,5 foizgacha kamayib ketgan. 

    Tuproq tarkibidagi gumus miqdorini ko‘paytirish uchun mahalliy o‘g‘itlardan qoramol go‘ngi, shahar chiqindisi, xas-xazon, siderat ekinlar bilan tuproq tarkibidagi organik qoldiqni ko‘paytirish kerak. 

    Dalalarda bug‘doy ekinlaridan keyin qoladigan 3-4 tonna o‘simlik qoldiqlari yoqib yuborilganda esa, busiz ham talab etiladigan me’yorlardan ancha past miqdorda bo‘lgan mikroorganizmlarga jiddiy qiron keltiriladi. Shuning uchun somonning yoqilishiga keskin qarshilik ko‘rsatish lozim.

    Avvalroq O‘zbekistonda eng ko‘p g‘alla yetishtirayotgan viloyatlar ma’lum bo‘lgandi.

    24.06.2022, 18:22   Izoh (0)   15598
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Germaniya Rossiyaning magistral gaz quvurini butunlay yopishi mumkinligidan xavotirda

    24.06.2022, 18:10

    Dunyo tanlov qilishi kerak: birlashish yoki parchalanish — The New York Times

    24.06.2022, 14:28

    Iqlim o‘zgarishi natijasida Markaziy Osiyo cho‘lga aylanmoqda

    24.06.2022, 13:41

    O‘zbekiston tashqi qarzi birinchi marta kamaydi

    24.06.2022, 13:27

    Rossiya sanksiyalari O‘zbekiston energetikasiga qanday ta’sir qilmoqda?

    24.06.2022, 13:11

    O‘zbekiston va Rossiya global bozorni yetarli bug‘doy bilan ta’minlay oladimi?

    24.06.2022, 12:10
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    #BirBirimizga: O‘zbekistondagi e’lonlar xizmati qanday qilib har bir narsaga ikkinchi umr beruvchi kampaniyani ishga tushirdi


    Central Asian University xalqaro Vasiylik kengashi tashkil etilganini e’lon qiladi 


    APEX BANKdan biznes uchun individual xizmat ko‘rsatish — bu qulaylik bilan biznes yuritish demakdir


    “Yangi O‘zbekiston” bog‘i yo‘llari yopilgani haqidagi xabarlar asossiz 


    Way II kompaniyasi o‘z investorlariga dividend to‘lovlarini amalga oshirdi


    Yengillik kuch bilan birlashganda: 2025-yilning talabalar uchun mo‘ljallangan to‘rtta ASUS noutbuki 


    Way II kompaniyasidan ikkinchi dividend to‘lov


    Onix 100 million so‘m keshbek aksiyasini qayta yo‘lga qo‘ydi 


    IMZOning Engelberg premium derazalari Niderlandiyaga eksport qilindi


    Namangan, Farg‘ona va Andijon Pepsi Music Fest quvvati bilan birlashdi!


    “Bog‘ibaland”da anjir sayli: Samarqandda milliy meva bayrami bo‘lib o‘tdi 


    “Omad mavsumi” UZCARD bilan: uch bosqich, uchta sayohat va bosh sovrin — elektromobil 


    Uzbekistan Airways bilan Istanbulga foydali parvoz qiling!


    HONOR talabalarni qo‘llab-quvvatlovchi aksiyani e’lon qildi 


    Suvchilar maktabi — Prezident tashabbusining amaliy natijasi

     

    Tavsiya etamiz

    Audio Icon

    “U imperiyani qutqarishi kerak edi” Tarixdagi eng yirik va qudratli jangovar kema – Yamato haqida

    15 avgust, 09:15

    Arash mojarosi: bir o‘zbek undan pulini ololmay sarson, boshqasi esa ko‘p pul bermoqda

    14 avgust, 21:02

    “Stalinning barmog‘i” — Zangezur yo‘lagi Ozarbayjon uchun qanchalik muhim?

    14 avgust, 14:19

    Toshkentda issiqlik ta’minoti va issiq suv tariflari yana oshirilishi mumkin

    13 avgust, 09:46
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Xitoy hukumati armiya haqida noqonuniy kontent joylashtirgan bir qator onlayn manbalarni aniqladi

    Dunyo | 16 avgust, 13:15

    O‘zbekistonliklarning Koreyaga safarlari 48,7 foizga oshdi

    O‘zbekiston | 16 avgust, 12:59

    Yangi zelandiyaliklar ishsizlik tufayli mamlakatni tark etmoqda

    Dunyo | 16 avgust, 12:59

    Janubiy Koreyada jinoyatchilikni kamaytirish uchun golografik politsiyachi paydo bo‘ldi

    Dunyo | 16 avgust, 12:35

    Ueyn Runi Angliya Premyer Ligasi favoriti qaysi jamoa ekanini aytdi

    Sport | 16 avgust, 12:00

    Rossiya o‘rmonida boshiga qop kiydirilgan holda o‘g‘irlangan o‘zbekistonlik oshpaz topildi

    Dunyo | 16 avgust, 11:59

    Yangi Porsche, brilliant va qimmatbaho liboslar: Krishtianu Ronaldu Jorjinaga 366 ming dollarlik sovg‘alar xarid qildi

    Layfstayl | 16 avgust, 11:42

    Aliment to‘lamay qamalgan otaning qarindoshlari MIB xodimlari bilan janjallashdi

    O‘zbekiston | 16 avgust, 11:20
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.