AQSH va Tayvan iqtisodiy hamkorlikni chuqurlashtirish bo‘yicha muzokaralar haqida e’lon qilishni rejalashtirmoqda. Bu haqda Bloomberg o‘z manbalariga tayanib xabar berdi. Agentlik yozishicha, bu Vashingtonning orol bilan aloqalarni mustahkamlash niyatlari yuzasidan norozilik bildirgan Pekinga “yangi chaqiriq” bo‘ladi.
Muzokaralar iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlashga va yetkazib berish zanjirlari turg‘unligiga qaratiladi. Bitim savdo jarayonlarini soddalashtirish va qishloq xo‘jalik mahsulotlari savdosini o‘z ichiga oladi.
Bloomberg yozishicha, ushbu mavzular Hind-Tinch okeani iqtisodiy tuzilmasi (IPEF)ning asosiy nizomlariga o‘xshash bo‘lib, ushbu tashkilot ishga tushirilishi haqida AQSH prezidenti Jo Bayden shu hafta Yaponiyaga tashrifi chog‘ida e’lon qilgan edi. Vashington unga Tayvan ham qo‘shilishini istagandi, ammo Pekinning salbiy reaksiyasidan xavfsiragan holda, bu amalga oshmagan.
Tayvan Xitoyning qit’a qismi sohillaridan taxminan 100 km masofada joylashgan. Orolning ma’muriy maqomi tartibga solinmagan: hudud Xitoydan ajralib chiqishi haqida 1949-yilda e’lon qilgan, biroq Pekin uning mustaqilligini tan olmaydi va uni Xitoy provinsiyalaridan biri deb hisoblaydi. AQSH Tayvan bilan rasmiy diplomatik aloqalarga ega emas, ammo 1979-yilda qabul qilingan munosabatlar to‘g‘risidagi qonun doirasida unga qurol sotadi. Ayni vaqtda Vashington Pekin bilan rasmiy aloqalarni saqlab boradi.
Tayvan ko‘p yillar davomida AQSH bilan savdo bitimi bo‘yicha muzokaralar o‘tkazilishini talab qilib kelgan, lekin amerikalik mansabdorlar buning uchun Taybey bir qator shartlarni, shu jumladan, qishloq xo‘jaligi sohasidagi talablarni bajarishi kerakligini ta’kidlab kelgan. AQSH sobiq prezidenti Donald Tramp ma’muriyati, xususan, Pekin bilan savdo bitimining birinchi bosqichi haqida muzokaralar olib borayotgan bir paytda Tayvan bilan iqtisodiy sohada hamkorlik qilishga jur’at etmagan. Ushbu bosqich Xitoy AQSHdan sotib oladigan tovarlar hajmini 200 milliard dollarga oshirishi kerakligini nazarda tutgan. Fevralda Oy uy Xitoyni bitim bo‘yicha majburiyatlarini bajarmaganlikda aybladi.
23-may, dushanba kuni AQSH prezidenti Jo Bayden Xitoy bosqini yuz bergan taqdirda Qo‘shma Shtatlar Tayvanni harbiy yo‘l bilan himoya qilishga tayyorligini aytdi. Baydenning Tayvan va Qo‘shma Shtatlar o‘rtasidagi diplomatik yaqinlashuvdan dalolat beruvchi bayonotlari va Amerika tomonining boshqa harakatlariga javoban, Xitoy hukumati AQSHga “qat’iy norozilik” bildiradi va Amerika tomonining “Yagona Xitoy siyosati” tamoyillariga rioya qilish bo‘yicha majburiyatlarini eslatadi. Ushbu tamoyillarda AQSH Tayvanni tan olmasligi va u bilan diplomatik aloqalar o‘rnatmasligi aytilgan.
Keyinroq AQSH prezidenti Jo Bayden Amerikaning Tayvanga nisbatan pozitsiyasi o‘zgarishsiz qolganini aytdi. AQSH ikki tomonlama kelishuvlar bo‘yicha Tayvanning himoyasini ta’minlashi kerak, ammo uzoq vaqtdan buyon orolga nisbatan “strategik muhmallik” siyosatiga amal qilib kelmoqda, Baydenning kuch ishlatish haqidagi bayonoti esa unga ziddir.
Izoh (0)