Mart oyi oxirida “Anhor.uz” sayti “Ortiqxo‘jayev hokimligi davrida Toshkent iqtisodiyoti qaysi tomonga o‘zgardi?” sarlavhasi ostida maqola chiqardi.
“Sanoat va kichik biznesning qisqarishi”
Maqola muallifi iqtisodchi Tillaxo‘ja Alimuhamedov iqtisodiy ko‘rsatgichlarga tayangan holda, poytaxt hokimining to‘rt yillik faoliyatini tahlil qildi.
Maqolada ta’kidlanishicha, 2018-yildan, Jahongir Ortiqxo‘jayev hokim bo‘lganidan beri:
- respublika yalpi ichki mahsulotidagi Toshkent ulushi 13,1 foizdan 16,6 foizga o‘sgan;
- shahar yalpi hududiy mahsulot hajmi 7,7 mlrd dollardan 11,4 mlrd dollarga yetgan.
Bundan tashqari, 2018-yildan beri Toshkent yalpi hududiy mahsuloti aholi jon boshiga 2,6 ming dollardan 4 ming dollarga o‘sganini ko‘rish mumkin.
Sodda qilib aytganda — Ortiqxo‘jayev hokimligi davrida Toshkent iqtisodiyoti mamlakat bo‘yicha o‘rtacha ko‘rsatkichdan qariyb uch barobar tezroq o‘sgan.
“Biroq boshqa ko‘rsatkichlarni tahlil qilish ushbu muvaffaqiyat g‘oyasini biroz o‘zgartiradi”, – deb yozadi Alimuhamedov.
Uning so‘zlariga ko‘ra, Toshkent iqtisodiyoti asosan qurilish tarmog‘i hisobiga o‘sgan, sanoat ulushi esa qisqargan. Bundan tashqari, kichik biznes ulushi keskin qisqargan va to‘g‘ridan to‘g‘ri sarmoyalarni jalb qilish jarayoni qotib qolgan.
“Raqamlar bilan o‘ynash”
Korzinka do‘konlar tarmog‘i asoschisi Zafar Hoshimov Alimuhamedovning ba’zi xulosalariga norozilik bildirdi.
Tadbirkorning so‘zlariga ko‘ra, u Jahongir Ortiqxo‘jayevga nisbatan juda xolis va haqqoniy munosabatda, ammo Toshkent iqtisodiyoti haqida gap ketganda, shaharda olib borilayotgan iqtisodiy siyosat muvaffaqiyatliligi yaqqol namoyon bo‘ladi.
Alimuhamedovning yozishicha, shahar iqtisodiyotidagi sanoat ulushi 36,4 foizdan 34,5 foizga tushgan, qurilish tarmog‘i ulushi esa 8,1 foizdan 10 foizgacha o‘sgan.
Bu inkor etib bo‘lmaydigan fikrga o‘xshaydi, ammo shuni hisobga olish kerakki, bu foizlar turli ko‘rsatkichlardan olingan. 2018-yilda 36,4 foiz 2,82 mlrd dollarni, 2021-yildagi 34,5 foiz esa 11,49 mlrd dollarni tashkil qildi, — deb yozadi Hoshimov.
Uning so‘zlariga ko‘ra, shaharda sanoat ishlab chiqarish hajmi mazkur davr ichida 41 foizga o‘sib, bu xuddi shu davrdagi mamlakat YaIM o‘sishidan 34 foizga yuqoridir.
Shunday qilib, mazkur ma’lumotlarning xolisona izohi quyidagi bo‘lishi kerak: shahar iqtisodiyotining o‘sishiga sanoat, qurilish va xizmatlar sabab bo‘lgan, shu bilan bir qatorda qurilish tarmog‘ining o‘sishi yuqori ko‘rsatkichlarga ega bo‘ldi, — deb yozadi Hoshimov.
Alimuhamedovning yozishicha, kichik biznes ulushi deyarli barcha sektorlarda tushib ketgan. Xususan, chakana savdoda kichik korxonalar ulushi 74,6 foizdan 65,6 foizga, qurilish sohasida — 52,4 foizdan 50 foizga, sanoatda esa 72,9 foizdan 36,3 foizga tushgan.
Bu unday emas. Xuddi o‘sha usul bilan hisoblansa, kichik biznesning o‘sishi mutlaq ko‘rsatkichlarda 12,6 foizni tashkil etgan — 4,91 milliarddan 5,53 milliardgacha. Shahar iqtisodiyotining hayratomuz darajada o‘sishi fonida ushbu ko‘rsatkich haqiqatan ham kichkina ko‘rinadi, ammo kontekstni bilmay turib raqamlarni tahlil qilish noto‘g‘ri, — deb javob beradi Hoshimov.
Uning so‘zlariga qaraganda, 2018-yilda mamlakatda eski soliq siyosati hukm surgan, uning mazmuni shundan iborat ediki, soliq solish tartibi korxona ishchilari soniga bog‘liq edi – ishchilar qanchalik kam bo‘lsa, shuncha kamroq soliq to‘lanardi.
Bu ko‘plab korxonalarni sun’iy ravishda bo‘linishga, xodimlar sonini kamaytirishga va shu orqali kichik korxona sifatida ko‘rinishga majbur qilgan.
Yangi soliq siyosati muvaffaqiyatli joriy qilingandan beri ko‘plab korxonalar, ayniqsa, sanoat va savdo korxonalari tez fursatda kengaydi, mavjud kichik korxonalarini birlashtirishdi, – deb aniqlik kiritadi tadbirkor.
Uning aytishicha, so‘nggi uch yil davomida Toshkentda kichik biznes va yakka tartibdagi tadbirkorlik subyektlari soni ikki yarim barobardan ortiq o‘sgan.
Alimuhamedovning yozishicha, 2018-yil sarhisobiga ko‘ra chet el investitsiyalaridagi Toshkent ulushi deyarli 12 fozini tashkil qilgan bo‘lsa, 2021-yil natijalariga ko‘ra u 21,9 foizga o‘sgan. Biroq shunga qaramasadan, to‘g‘ridan to‘g‘ri investitsiyalar ulushi deyarli o‘zgarmagan va 17,6 foiz darajada qolgan.
Bu potensial xorijiy investorlarda shahar rahbariyati tomonidan olib borilayotgan investitsiya siyosatidan taassurot qoldirmayotganidan, ularda katta daromad olishning katta istiqbollarini ko‘rmayotganidan dalolat beradi, — deb yozadi Alimuhamedov.
Zafar Hoshimov to‘g‘ridan to‘g‘ri investitsiyalar shahar iqtisodiyotiga nisbatan ishonch darajasining o‘ziga xos ko‘rsatkichi ekanini tasdiqlaydi, ammo hisob-kitoblarga nisbatan norozilik bildirgan
Toshkent 2021-yilda butun mamlakat investitsiyasidan 21,7 foizini jalb qildi. 2018-yildan boshlab o‘sish 80 foizga yetdi (ungacha 12 foiz edi). Shu bilan birga, 2018 va 2021-yil oralig‘ida jalb qilingan sarmoyalarning mutlaq hajmi bir necha baravarga o‘sdi. 17,6 foiz chet el investitsiyalari bu umumiy hajmning 3,8 foizidir. Ammo 2018-yilda mazkur ko‘rsatkich 2,11 foizni tashkil qilgan. Ya’ni Toshkent iqtisodiyotiga to‘g‘ridan to‘g‘ri investitsiyalarning ulushi, hatto mutlaq sarmoya qiymatining o‘sishini hisobga olmagan holda ham, 80 foizga o‘sdi, – deb yozadi tadbirkor.
Post so‘nggida Zafar Hoshimov hokimga har kim o‘z munosabatini bildirish huquqiga ega ekanini, biroq odamlar o‘z shaxsiy mulohazalarini asoslab berish uchun raqamlarni o‘zgartirishga mutlaqo qarshi ekanini ta’kidladi.
Izoh (0)