Март ойи охирида «Anhor.uz» сайти «Ортиқхўжаев ҳокимлиги даврида Тошкент иқтисодиёти қайси томонга ўзгарди?» сарлавҳаси остида мақола чиқарди.
«Саноат ва кичик бизнеснинг қисқариши»
Мақола муаллифи иқтисодчи Тиллахўжа Алимуҳамедов иқтисодий кўрсатгичларга таянган ҳолда, пойтахт ҳокимининг тўрт йиллик фаолиятини таҳлил қилди.
Мақолада таъкидланишича, 2018 йилдан, Жаҳонгир Ортиқхўжаев ҳоким бўлганидан бери:
- республика ялпи ички маҳсулотидаги Тошкент улуши 13,1 фоиздан 16,6 фоизга ўсган;
- шаҳар ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажми 7,7 млрд доллардан 11,4 млрд долларга етган.
Бундан ташқари, 2018 йилдан бери Тошкент ялпи ҳудудий маҳсулоти аҳоли жон бошига 2,6 минг доллардан 4 минг долларга ўсганини кўриш мумкин.
Содда қилиб айтганда — Ортиқхўжаев ҳокимлиги даврида Тошкент иқтисодиёти мамлакат бўйича ўртача кўрсаткичдан қарийб уч баробар тезроқ ўсган.
«Бироқ бошқа кўрсаткичларни таҳлил қилиш ушбу муваффақият ғоясини бироз ўзгартиради», – деб ёзади Алимуҳамедов.
Унинг сўзларига кўра, Тошкент иқтисодиёти асосан қурилиш тармоғи ҳисобига ўсган, саноат улуши эса қисқарган. Бундан ташқари, кичик бизнес улуши кескин қисқарган ва тўғридан-тўғри сармояларни жалб қилиш жараёни қотиб қолган.
«Рақамлар билан ўйнаш»
Korzinka дўконлар тармоғи асосчиси Зафар Ҳошимов Алимуҳамедовнинг баъзи хулосаларига норозилик билдирди.
Тадбиркорнинг сўзларига кўра, у Жаҳонгир Ортиқхўжаевга нисбатан жуда холис ва ҳаққоний муносабатда, аммо Тошкент иқтисодиёти ҳақида гап кетганда, шаҳарда олиб борилаётган иқтисодий сиёсат муваффақиятлилиги яққол намоён бўлади.
Алимуҳамедовнинг ёзишича, шаҳар иқтисодиётидаги саноат улуши 36,4 фоиздан 34,5 фоизга тушган, қурилиш тармоғи улуши эса 8,1 фоиздан 10 фоизгача ўсган.
Бу инкор этиб бўлмайдиган фикрга ўхшайди, аммо шуни ҳисобга олиш керакки, бу фоизлар турли кўрсаткичлардан олинган. 2018 йилда 36,4 фоиз 2,82 млрд долларни, 2021 йилдаги 34,5 фоиз эса 11,49 млрд долларни ташкил қилди, — деб ёзади Ҳошимов.
Унинг сўзларига кўра, шаҳарда саноат ишлаб чиқариш ҳажми мазкур давр ичида 41 фоизга ўсиб, бу худди шу даврдаги мамлакат ЯИМ ўсишидан 34 фоизга юқоридир.
Шундай қилиб, мазкур маълумотларнинг холисона изоҳи қуйидаги бўлиши керак: шаҳар иқтисодиётининг ўсишига саноат, қурилиш ва хизматлар сабаб бўлган, шу билан бир қаторда қурилиш тармоғининг ўсиши юқори кўрсаткичларга эга бўлди, — деб ёзади Ҳошимов.
Алимуҳамедовнинг ёзишича, кичик бизнес улуши деярли барча секторларда тушиб кетган. Хусусан, чакана савдода кичик корхоналар улуши 74,6 фоиздан 65,6 фоизга, қурилиш соҳасида — 52,4 фоиздан 50 фоизга, саноатда эса 72,9 фоиздан 36,3 фоизга тушган.
Бу ундай эмас. Худди ўша усул билан ҳисобланса, кичик бизнеснинг ўсиши мутлақ кўрсаткичларда 12,6 фоизни ташкил этган — 4,91 миллиарддан 5,53 миллиардгача. Шаҳар иқтисодиётининг ҳайратомуз даражада ўсиши фонида ушбу кўрсаткич ҳақиқатан ҳам кичкина кўринади, аммо контекстни билмай туриб рақамларни таҳлил қилиш нотўғри, — деб жавоб беради Ҳошимов.
Унинг сўзларига қараганда, 2018 йилда мамлакатда эски солиқ сиёсати ҳукм сурган, унинг мазмуни шундан иборат эдики, солиқ солиш тартиби корхона ишчилари сонига боғлиқ эди – ишчилар қанчалик кам бўлса, шунча камроқ солиқ тўланарди.
Бу кўплаб корхоналарни сунъий равишда бўлинишга, ходимлар сонини камайтиришга ва шу орқали кичик корхона сифатида кўринишга мажбур қилган.
Янги солиқ сиёсати муваффақиятли жорий қилингандан бери кўплаб корхоналар, айниқса, саноат ва савдо корхоналари тез фурсатда кенгайди, мавжуд кичик корхоналарини бирлаштиришди, – деб аниқлик киритади тадбиркор.
Унинг айтишича, сўнгги уч йил давомида Тошкентда кичик бизнес ва якка тартибдаги тадбиркорлик субъектлари сони икки ярим баробардан ортиқ ўсган.
Алимуҳамедовнинг ёзишича, 2018 йил сарҳисобига кўра чет эл инвестицияларидаги Тошкент улуши деярли 12 фозини ташкил қилган бўлса, 2021 йил натижаларига кўра у 21,9 фоизга ўсган. Бироқ шунга қарамасадан, тўғридан-тўғри инвестициялар улуши деярли ўзгармаган ва 17,6 фоиз даражада қолган.
Бу потенциал хорижий инвесторларда шаҳар раҳбарияти томонидан олиб борилаётган инвестиция сиёсатидан таассурот қолдирмаётганидан, уларда катта даромад олишнинг катта истиқболларини кўрмаётганидан далолат беради, — деб ёзади Алимуҳамедов.
Зафар Ҳошимов тўғридан-тўғри инвестициялар шаҳар иқтисодиётига нисбатан ишонч даражасининг ўзига хос кўрсаткичи эканини тасдиқлайди, аммо ҳисоб-китобларга нисбатан норозилик билдирган
Тошкент 2021 йилда бутун мамлакат инвестициясидан 21,7 фоизини жалб қилди. 2018 йилдан бошлаб ўсиш 80 фоизга етди (унгача 12 фоиз эди). Шу билан бирга, 2018 ва 2021 йил оралиғида жалб қилинган сармояларнинг мутлақ ҳажми бир неча бараварга ўсди. 17,6 фоиз чет эл инвестициялари бу умумий ҳажмнинг 3,8 фоизидир. Аммо 2018 йилда мазкур кўрсаткич 2,11 фоизни ташкил қилган. Яъни Тошкент иқтисодиётига тўғридан-тўғри инвестицияларнинг улуши, ҳатто мутлақ сармоя қийматининг ўсишини ҳисобга олмаган ҳолда ҳам, 80 фоизга ўсди, – деб ёзади тадбиркор.
Пост сўнггида Зафар Ҳошимов ҳокимга ҳар ким ўз муносабатини билдириш ҳуқуқига эга эканини, бироқ одамлар ўз шахсий мулоҳазаларини асослаб бериш учун рақамларни ўзгартиришга мутлақо қарши эканини таъкидлади.
Изоҳ (0)