To‘qayev parlamentga har qanday holatda ham o‘lim jazosini bekor qiladigan qonun ishlab chiqishni taklif etdi

Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev parlamentga har qanday holatda ham o‘lim jazosini bekor qiladigan qonun ishlab chiqish taklifi bilan chiqdi. Parlament ma’qullagan hozirgi qonun loyihasida oliy jazoni bekor qilishning bir qator istisnolari mavjud.

“Bizning huquq himoyachilarimiz o‘rtasida ushbu mavzu bo‘yicha munozara avj olgan. Gap shundaki, ishlab chiqilayotgan qonun loyihasi tugal emas, u Qozog‘istonda o‘lim jazosini bir qator istisnolar bilan bekor qilishni nazarda tutadi. Huquq himoyachilari bu masalani to‘g‘ri ko‘tarmoqda, deb o‘ylayman. O‘lim jazosining bekor qilinishi hech qanday shartsiz qabul qilinishi kerak. Bundan tashqari, ta’bir joiz bo‘lsa, ular mavhum xususiyatga ega”, — dedi To‘qayev 16-noyabr kuni Jamoatchilik ishonchi milliy kengashi yig‘ilishida. U parlament uning va kengash a’zolarining pozitsiyasini tinglashiga ishonch bildirdi.

13-oktabr kuni Qozog‘iston Majilisi (parlament quyi palatasi) o‘lim jazosi bilan jazolash bo‘yicha Jinoyat kodeksiga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risidagi qonun loyihasini birinchi o‘qishda ma’qullagan. Tuzatishlar 13 ta moddadan o‘lim jazosini chiqarib tashlash va uni faqat harbiy xarakterdagi o‘ta og‘ir jinoyatlar uchun qoldirishni taklif qiladi. Xususan, agressiv urushni boshlash va olib borish, ommaviy qirg‘in qurollarini qo‘llash, harbiy asirlarni va tinch aholini qatl etish bo‘yicha urush qonunlari va odatlarini buzish, shuningdek, urush paytida sodir etilgan genotsid uchun o‘lim jazosini saqlab qolish taklif qilingan.

Qozog‘istonning amaldagi Jinoyat kodeksida 17 modda bo‘yicha o‘lim jazosi nazarda tutilgan. Bundan tashqari, barcha sanksiyalarda sud umrbod qamoqqa mahkum qilish ko‘rinishidagi muqobilga ega.

Hozirda respublikada o‘lim jazosiga moratoriy joriy qilingan. 2003-yil 17-dekabrda Qozog‘istonning birinchi prezidenti Nursulton Nazarboyev o‘lim jazosini bekor qilish to‘g‘risidagi qaror qabul qilingunga qadar jazoni ijro etishga muddatsiz moratoriy joriy etilishini e’lon qilgandi. Farmon 2004-yil 1-yanvardan kuchga kirgan. 2021-yilning yanvar oyida Qozog‘iston o‘lim jazosidan rasman voz kechgan, undan faqat harbiy holat davrida foydalanish huquqini saqlab qolgan.