“Tolibon” ta’qibidan qochib pushtunlarning haqoratlariga duchor bo‘layotgan Afg‘onistondan AQShga evakuatsiya qilingan qiz hikoyasi

Afg‘onistondan evakuatsiya qilinganlar safida AQShning Viskonsin shtatidagi harbiy bazaga joylashtirilgan afg‘onistonlik qiz u yerda afg‘onlarning boshqa etnik guruhlari tomonidan ta’qibga uchragani haqida “RIA Novosti”ga gapirib berdi.

“Tolibon” 15-avgust kuni Afg‘oniston poytaxti Kobulni egallab oldi, 7-sentabr kuni esa o‘zining muvaqqat hukumati tarkibini e’lon qildi. Avgust oyining so‘nggi ikki haftasida AQSh harbiylari himoyasi ostida bo‘lgan Kobul aeroportidan G‘arb fuqarolari va ular bilan hamkorlik qilgan afg‘onlar ommaviy evakuatsiya qilingandi. Bir necha ming afg‘on qochqinlari AQShning Viskonsin shtatidagi Fort-Makkoy harbiy bazasiga joylashtirildi.

Kobuldan evakuatsiya

Ismining faqat bosh harfini (K) aytishni istagan qiz Osiyo ayollar universitetida birinchi kursni boshlash uchun avgust oyi o‘rtalarida Kobuldan Bangladeshga ketishni rejalashtirgandi. Mamlakatda hokimiyat tepasiga “Tolibon” kelganidan keyin qizning rejalari o‘zgarib ketdi. U va yana 250 ga yaqin afg‘on talaba qizlari Viskonsindagi Fort-Makkoy bazasiga evakuatsiya qilindi.

“Biz Bangladeshga borishimiz kerak edi, universitetimiz biz uchun Kobul aeroportidan charter reys tashkil qildi, ammo toliblar aeroportni egallab olgani uchun parvoz kechiktirildi. Biz aeroportda uzoq vaqt qolib ketdik. Keyin AQSh harbiylari tomonidan bizni Fort-Makkoyga olib boradigan boshqa charter reys tashkil qilindi”, — dedi u.

Hazoralar va pushtunlar

Amerika harbiy bazasida afg‘on qizining hayoti oson kechmadi. Qizning kelib chiqishi hazoralardan bo‘lib, u AQShda Afg‘onistondan evakuatsiya qilingan boshqa bir millat vakillari – pushtunlar tomonidan haqoratlarga duchor bo‘ldi. Afg‘onistonda aholining asosiy qismini pushtunlar tashkil qiladi.

“Men hazoralardanman, bu yerda pushtunlar ko‘p. Ular bizga nisbatan juda yomon, tajovuzkor munosabatda bo‘lishadi. Harbiy bazadagi qochqinlarning aksariyati pushtunlar”, — dedi qiz.

K.ning so‘zlariga ko‘ra, Fort-Makkoyga taxminan 13 ming nafar afg‘onistonlik evakuatsiya qilingan, ulardan 2 mingga yaqini hazoralar. Afg‘onistondagi hazoralar va pushtunlar o‘rtasidagi ziddiyatlar XIX asrga borib taqaladi. Hazoralar mamlakatdagi eng ezilgan etnik guruhlardan biri sanaladi, ular sharqiy osiyoliklarga xos tashqi ko‘rinishi tufayli ta’qibga uchraydi.

Hazoralardan bo‘lgan qizning aytishicha, Amerika harbiy bazasidagi pushtunlar uni tashqi ko‘rinishi uchun kamsitgan. Uning ta’kidlashicha, hazoralar va pushtunlar harbiy bazada alohida joylashtirilgan, shuning uchun qiz faqatgina jamoat joylariga, masalan, oshxonaga borganida haqoratlarga duch keladi. K. bitta katta xonada yana 30 nafar ayol bilan birga yashaydi. Xonadoshlarining aksariyati universitetdagi kursdoshlari bo‘lib, ular qizga ruhiy madad bermoqda.

Kelajak rejalari

K. Bangladeshdagi Osiyo ayollar universitetida ikki yillik iqtisod fakultetini tugatib, so‘ng Buyuk Britaniya yoki AQShdagi universitetlardan birida magistratura bosqichini davom ettirmoqchi edi. Biroq evakuatsiya bu rejalarni puchga chiqardi. Talaba qiz hozirda AQShning Rod-Aylend shtatida Braun universitetidan stipendiya olgan, ammo bu faqat bir yillik ingliz tili dasturi uchun tatbiq qilinadi. Agar K. bakalavr darajasini olishni istasa, u 24 yoshida hammasini yana qaytadan boshlashi kerak.

“Mening orzum Amerikada o‘qish va AQShda magistratura darajasini olish uchun stipendiyaga hujjat topshirish edi, lekin toliblar mamlakatda hokmiyatni egallab olgan hozirgi vaziyatda buning imkoni yo‘q. Men hammasini (Braun universitetida) boshidan boshlayman”, — dedi u.

Qiz shu hafta Fort-Makkoydan universitetga ko‘chib o‘tishga va etnik zo‘ravonlikni butunlay o‘tmishda qoldirishiga umid qilmoqda. K. Afg‘onistondan yolg‘iz o‘zi evakuatsiya qilingani uchun oilasi bilan uzoq vaqt ko‘risholmasligini his qilmoqda. Bundan tashqari u Kobulda qolgan oilasining xavfsizligidan xavotirda. Uning besh nafar aka-ukasi bor, ulardan biri uzoq yillar davomida AQSh harbiylari bilan birga ishlagan.

“Oilamdagilar qochib qutulganimdan xursand, lekin ularning hayoti xavf ostida. Chunki akam AQSh armiyasida ishlagan.U AQShga maxsus immigratsiya vizasi uchun murojaat qilgandi, ammo Kobulda qolib ketdi”, — deya xo‘rsinib o‘zi haqidagi hikoyani yakunladi qiz.