“Tolibon” Afg‘oniston hukumatining yangi tarkibini e’lon qildi

“Tolibon” harakati Afg‘oniston hukumatining yangi tarkibini e’lon qildi. Vazirlar Mahkamasining a’zolari ro‘yxatini guruhning rasmiy vakili Zabihullo Mujohid ommaga taqdim qilgan, uning o‘zi hukumatda madaniyat va axborot vaziri lavozimini egallaydi, deb yozmoqda Reuters. Mujohidning so‘zlariga ko‘ra, hukumat tarkibini rasmiy e’lon qilish marosimi keyinroq o‘tkaziladi.

Agentlik xabariga ko‘ra, Muhammad Hasan Ohund “Tolibon” tuzgan yangi hukumatning rahbari bo‘ladi. Ohund “Tolibon” yetakchilarining rahbari hisoblanardi va avvalgi AQSh homiyligidagi hukumat qo‘shiniga qarshi urushda guruhni boshqargan. Qandahorlik yetakchi “Tolibon” asoschilaridan biri hisoblanadi.

Mulla Abdul G‘ani Barodar bosh vazir o‘rinbosari bo‘ladi, u “Tolibon”ning siyosiy qanotiga rahbarlik qilgan.

“Haqqoniy tarmog‘i” terrorchilik guruhi asoschisining o‘g‘li Sirojuddin Haqqoniy Ichki ishlar vaziri lavozimini egallaydi. Haqqoniy AQSh FQB qidiruvga bergan eng ashaddiy terrorchilar ro‘yxatiga kiritilgan. U 2008-yilda Kobulda sodir etilgan va AQSh fuqarolarining o‘limiga sabab bo‘lgan terakt tashkilotchilaridan biri ekani gumon qilinadi. Haqqoniyning qayerda ekanini ma’lum qilgan kishiga 5 million AQSh dollari miqdorida mukofot puli va’da qilingan.

“Tolibon” asoschilaridan birining o‘g‘li Umar Yoqub mudofaa vaziri bo‘ladi. U 2020-yildan boshlab “Tolibon”ning deyarli barcha harbiy operatsiyalariga rahbar bo‘lgan.

Tashqi siyosiy idora (Tashqi ishlar vazirligi) rahbarligi Amir Xon Muttaqiyga ishonib topshiriladi. U 2001-yildan keyin uzoq vaqt davomida Pokistonda yashirinib yurgan, biroq so‘nggi yillarda Qatardagi muzokaralarda ishtirok etgan.

Razvedka vazirligiga Abdul Haq Vosiq rahbarlik qiladi. U 2002—2014-yillarda AQShda asirda bo‘lib qaytgan va Guantanamo qamoqxonasida jazo muddatini o‘tagan. Keyinchalik Abdul Haq Vosiqni “Haqqoniy tarmog‘i” guruhi asirga olgan AQSh harbiysiga almashtirishgan.

Barodarning yangi hukumatga rahbar etib tayinlanmaganiga sabab sifatida “Tolibon”ning siyosiy qanoti hamda harbiy qismi o‘rtasida qarama-qarshilik borligini bildiradi, degan Tashqi ishlar bo‘yicha Rossiya kengashi eksperti Kirill Semenov. Yoqub va Haqqoniy boshqarayotgan harbiy qanot siyosiy kuchlarning rahbarlikka qo‘yilishini qo‘llab-quvvatlamagan bo‘lishi mumkin, sababi harbiylar g‘alabaga erishdi, shuning uchun ham avval yuqori lavozimlarda yurmagan shaxs hukumat rahbarligiga tanlangan, deb hisoblaydi ekspert.

“Tolibon” qo‘l ostidagi Afg‘onistonda Erondagi boshqaruv tizimiga o‘xshash shakllar ko‘zga tashlanmoqda, oliy yetakchi Ohunzoda, unga bo‘ysunadigan kengash hamda ijro hokimiyati. Tashqi dunyo bilan munosabatlarda “Tolibon” hukumatining asosiy maqsadi dunyo hamjamiyatini ishontirish va moliyaviy yordam olishga erishishdan iborat, deydi Semenov. Shuningdek, rus ekspertining fikricha ichki siyosatda “Tolibon” aholining qo‘llab-quvvatlashiga erishishi lozim, buning uchun odamlar bandligini ta’minlash, ijtimoiy muammolarni hal etish kerak bo‘ladi.

“Tolibon” avgust o‘rtalarida Afg‘oniston poytaxti Kobulni egallab, prezident saroyiga kirib bordi, shundan keyin hukumat qo‘shinlari bilan urushda g‘alaba qozonganini e’lon qildi. Prezident Ashraf G‘ani xorijga qochib ketdi, keyinchalik BAAdan Afg‘oniston xalqiga murojaat yo‘lladi.

Ushbu voqealardan keyin “Tolibon” Afg‘oniston islom amirligini tiklash rejalari haqida bayon qildi. 1996—2001-yillarda Afg‘oniston hududida “Tolibon” qo‘l ostida bo‘lgan davlat shunday atalgan, biroq jahon hamjamiyati ushbu davlatni rasman tan olmagandi. Ushbu davlatda qizlarning maktabga borishi, ishlashi va ko‘chada mahram erkak hamrohligisiz yurishi taqiqlangan. Ayollarning to‘liq yopiq kiyimda yurishiga ruxsat etilgandi.

Sentabr boshida “Tolibon” harakat yetakchisi Haybatullo Ohunzodaning hukumatni boshqarishi deyarli hal etilgan masala ekanini bildirgan. U 2016-yilda “Tolibon”ga rahbar bo‘lgan, ammo hech ham rasmiy bayonot bilan chiqish qilmagandi. Uning atrofidagilar ushbu vaziyatni mahfiylik, uning xavfsizligi bilan izohlagan. Xabarlarga ko‘ra, Ohundzoda Pokistonning Kvetta shahrida 2012-yilda uni o‘ldirish maqsadida uyushtirilgan suiqasddan arang qutulib qolgan.

Bir hafta avval Zabihullo Mujohid Ohunzodaning Qandahorda ekanligi va yaqin vaqt ichida rasmiy nutq so‘zlashi mumkinligi haqida gapirgandi.