Avvalgi yillardagi kabi bo‘lganidek 25-may kuni minglab o‘quvchilar qadrdon maktabi, sinfdoshlari, ustozlari bilan xayrlashdi. Katta hayot bo‘sag‘asida turgan o‘g‘il-qizlarga ko‘pni ko‘rgan, tajribali, hayot sinovlarida toblangan kishilarning maslahat-tavsiyalari, yo‘l-yo‘riqlari ayni muddao bo‘ladi. “Daryo” bitiruvchilar uchun o‘z zamonasining ziyolisi bo‘lgan kishilarning qimmatli tavsiyalarini taqdim etadi.
Bitiruvchi o‘quvchilarga tilaklarim: bugun o‘quv yilini bitirgan o‘quvchilarga nima tilak bildirish mumkin? Avvalo, ularning barchasi sog‘-u salomat bo‘lib, ota-onasining ko‘zini quvontirib, millatining ko‘nglini to‘ldirib yuradigan o‘g‘il-qizlar bo‘lsin.Endi o‘rta maktabni bitirayotgan o‘spirinlarga tilaklarim: o‘zini tanigan, o‘zgani ham tushunadigan, faqat tana istaklaridan ham yuksak tushunchalar borligi va chin odam o‘sha yuksak tushunchalarga yetishga intiladigan bo‘lishi lozimligini o‘ylasalar. Bugungacha ular kimlarningdir o‘g‘il-qizi sanalgan bo‘lsalar, bugundan boshlab ular nafaqat ota-onalari, balki o‘zbek deb atalmish millatning, O‘zbekiston deya nom qozongan vatanning tashvishi, or-u nomusini yelkaga olishga mahkum kishilarga aylanganliklarini his etsalar.
Odam bir umr dunyoni zabt etishga urinib yashashga mahkum. Dunyo esa faqat bilimliga bo‘y beradi. Bilimni egallash, uni faqat nafsga emas, balki ezgulikka xizmat qildirishga urinish o‘z-o‘zidan odamni yuksaltirishini, uning ta’sir doirasini kengaytirishini hisobga olishlarini tilayman. Baxt, omad kelmaydi, ularga mashaqqatli mehnat bilan yetib boriladi. Bu yo‘lda chidam tilayman. Bugungi bitiruvchilarning o‘z imkoniyatini to‘g‘ri baholaydigan, maqsadni to‘g‘ri qo‘yadigan, maqsadga eltadigan yo‘lning qisqa va noto‘g‘risidan bosh tortib halol yo‘l tanlaydigan millat bolalari bo‘lishini tilayman. Niyatlaring va yo‘llaring oq bo‘lsin! O‘zbekning nomini ulug‘laydigan o‘g‘il-qizlar bo‘lish nasib etsin!
16–18 yoshga qaytishni orzu qilishim xomxayol, albatta. Agar mabodo qaytib qolsam, shu yoshning zavqini surgan, o‘zimni eng muhim yumushlarga bag‘ishlagan bo‘lardim. Bu yoshdagilarninig qudrati cheksiz. Ularda toliqish, charchash bo‘lmaydi. Binobarin, o‘ynab-kulgan ham, texnikani, san’atni, ilmni, tilni o‘rgangan ham bo‘lardim. Mayda-chuyda yetishmovchiliklardan balandroq turib, yuksak marralarni orzulagan va orzu yo‘lida o‘zimni ayamagan bo‘lardim. O‘zbek millatiga munosib bo‘lish, uning dongini chiqarish uchun astoydil kurashgan bo‘lardim. Ayni vaqtda yaqinlarimga mehr ko‘rsatish, ularga yordam berishni bir zum unutmagan bo‘lardim. Afsuski, umrning ham, taqdirning ham varianti bo‘lmaydi. Hayot bir marta yashaladi, taqdir birgina bor kechiriladi. O‘sha bir martalik yo‘ldan uyalmaydigan, yaxshi nom qoldirib o‘tishga intilaverish kerak.
Qozoqboy Yo‘ldoshev, Pedagogika fanlari doktori, professor
Ko‘plab rassomlar o‘zlarining o‘smirlik shamoyillari – o‘smirlik avtoportretlarini yaratishgan. Bu shamoyillar doim ham real emas, ko‘pincha armonlar, orzular, ideallar, pok qarashlarga qo‘yilgan yodgorlikka mengzayman ularni. Xuddi shunday shamoyilni so‘z bilan yaratish imkoni berilsa nimalarni yozgan bo‘lar edim men? O‘zimni qanday tasavvur qilardim, tasvirlardim. Biroz g‘alizroq timsol chiqib qolishi mumkindek, nazarimda. Chunki o‘smirlikning nekbinligi, maksimalizmi va katta-katta ko‘zlarisiz ifoda topgan o‘spirin bo‘ladi-da. Mayli. Boricha.Katta hayotga qadam qo‘yar ekan, o‘zingni tanib olishing juda muhim. Boringni emas. Ehtimoliy eng yaxshi o‘zingni. Buning uchun badiiy asarlar qahramonlari, tarixiy shaxslar, chet tillardagi insoniy sifatlar, molekula va atomlarning harakatlari, yulduzlar xaritalari va katta portlash, kimyoviy reaksiyalarning yordami kerak bo‘ladi. Odamni, eng yaxshi insonni, Yaratguvchini tanish lozim bo‘ladi. Ertaga har bir nafas uchun imtihon qilinishingni anglagan holda cheksizlikning chegaralarini belgilab olish kerak bo‘ladi. Bu shartlar qanchalik tugal bo‘lsa, ya’ni qanchalik ko‘p kitob o‘qigan, ilm o‘zlashtirgan, e’tiqodni sayqallagan bo‘lsang, ehtimoliy eng yaxshi sen shunchalik tiniq qiyofa va manzil kasb etadi. Keyingi harakatlaringda unga qarab og‘ishmay ilgarilash va unga yot bo‘lgan sifat-xislatlardan uzoqroq bo‘lish shunchalik oson bo‘ladi.
Imkonsizlik degan tushuncha yo‘q. Imkon topa olmaganlar o‘ylab topganlar uni. Sen imkoniyat yaratguvchi bo‘l. Buning uchun dinozavrlarni nomma-nom bilishing, kamalak qanday paydo bo‘lganini tushuntira olishing, 100 metrni mamlakat rekordiga yaqin tezlikda yugurib o‘tishing va abadiy dvigatelning chizmalari ustida bosh qotirayotgan bo‘lishing kerak. Eng yuksaklikka intilishing kerak. Undan pastroqlariga rozi bo‘lmasliging kerak.
O‘zingga xiyonat qilib qo‘yma. Ya’ni, ehtimoliy eng yaxshi o‘zingga.
Rassom ortda qolgan o‘smirlikning shamoyilini o‘zi uchun chizmagan. Uni o‘smirlarning ideallariga shakl berish, aniqlik kiritib olish uchun chizgandirlar, balki. Mening o‘zimga xitobim ham aslida o‘zimga qaratilmagan. Adashdim. O‘smirlik obrazidan chiqishim bilan xatolarda davom eta boshladim. Ular o‘zimga qaratilgan. Ey farzand, biz orzularimizni, eng yorug‘ xayollarimizni senda topmoqdan umidvormiz. Seni o‘zimiz deb bilamiz. O‘zimiz yetolmagan manzillarda seni ko‘rib murodimiz hosil bo‘ladi. Umidlarimiz, ideallarimiz, ehtimoliy eng yaxshi menimiz endi senda yashaydi.
Sanjar Nazar, noshir, “Akademnashr” nashriyoti direktori
Izoh (0)