• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12557.56
    • RUB159.44
    • EUR14809.13
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +41°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Ikkinchi jahon urushining oxirgi jangi. SSSR va Yaponiya urushi haqida

    1945-yilning 9-avgustidan 2-sentabrigacha davom etgan bir oylik urush Uzoq Sharq va Tinch okeani mintaqasi xaritasini o‘zgartirib yuborish bilan birga dahshatli urushni nihoyaga yetishida sezilarli hissa qo‘shdi va mintaqaning keyingi bir necha o‘n yillikdagi taraqqiyotini belgilab berishda muhim tarixiy omil bo‘ldi. “Daryo” Ikkinchi jahon urushining eng yirik harbiy amaliyoti sifatida tarixda qolgan SSSR va Yaponiya urushi haqida hikoya qiladi.

    Foto: Google Photos

    Urushning sabablari

    Yaponiyaning Rossiyani mag‘lubiyatga uchratishini Sharqning G‘arbni mag‘lubiyatga uchratishi sifatida baholadik. Yaponiyaning g‘alabasi biz osiyoliklarning g‘alabasi edi” – Sun Yatsen.

    1945-yildagi rus-yapon urushining haqiqiy tarixi 1905-yil 5-sentabrdagi Portsmut tinchlik sulhi imzolanishiga borib taqaladi. Birinchi rus inqilobi girdobida qolib ketgan Chor Rossiyasi yaponlar bilan bo‘lgan ilk urushda mag‘lubiyatga uchrashi oqibatida rus  imperiyasi uchun sharmandali sulh bitimini imzolashga majbur bo‘ladi. Isnod esa unutilmaydi. AQSh prezidenti Teodor Ruzvelt vositachiligida Portsmut sulhi imzolandi va  natijada, Chor Rossiyasi Xitoydan ijaraga olingan Lyaodun yarimoroli va Saxalinnning janubiy qismini Yaponiyaga berishga majbur bo‘ldi.

    Rossiya imperiyasining muvaffaqiyatsiz urushi imperiyaning Uzoq Sharqdagi nufuzi va ta’siriga ham darz yetkazgandi. Qo‘shimcha tarzda Yaponiyadan mag‘lubiyat rus elitasining obro‘sini ham yer qilgandi. Napaleonni mag‘lub qilgan rus elitasi yuzini yo‘qotgandi.   Yaponiya esa Uzoq Sharqning hukmdoriga aylangan Uzoq Sharqdagi daromadli – baliqchilik sohasidan tortib portlarga egalik qilish maqomiga erishgandi.

    Ustiga ustak Yaponiya 1936-yilning 25-noyabr sanasida fashist Germaniyasi bilan “Antikomintern bitimi”ni imzolagan va oqibatda, Berlin-Rim-Tokio harbiy ittifoqi yuzaga kelgan edi. Bu ittifoq Yaponiyaga Tinch va Hind ummonida o‘z ta’sir doirasini kengaytirishga xizmat qildi.  Keyinroq, 1938-yilda Hasan ko‘li va 1939-yildagi Xalxin Gol urushlari Yaponiya va SSSR o‘rtasida qurolli nizo tugamaganini anglatardi.

    Urushning boshlanishi

    SSSRning Yaponiyaga qarshi urushga kirishi 1945-yilning 11-fevral sanasida Yaltada o‘tgan konferensiyada aniq bo‘ldi. SSSR rahbari Iosif Stalin ittifoqchilari bilan birgalikda Germaniyani taslim qilgandan ikki-uch oy Yaponiyaga qarshi jangga kirdi. Yaponiya 1945-yilning 26-iyul sanasida AQSh, Buyuk Britaniya va Xitoyning taslim bo‘lish haqidagi shartlariga ko‘nmaydi.

    Foto: Google Photos

    1945-yilning 7-avgust sanasida SSSR tashqi ishlar komissari Vyacheslav Molotov yapon elchisi Sato Naotakeni huzuriga chaqirib “9-avgustdan boshlab SSSR va Yaponiya urush holatida ekanini” ma’lum qildi. 9-avgust kuni Sovet Ittifoqi Baykalorti qo‘shinlari, birinchi va ikkinchi Uzoq Sharq frontlari qo‘shinlari yordamida yaponlarga qarshi kurashga kirdi. Qo‘shinga marshal  Rodion Yakovlevich Malinovskiy boshchilik qildi.

    Sovet Ittifoqi Yaponiyaning Uzoq Sharqdagi Kvantun armiyasini taslim qilish uchun 1,5 million askarlarni Ikkinchi jahon urushining so‘nggi jangiga safarbar qildi. Kvantun armiyasiga general Otodzo Yamada boshchilik qilardi. Uning qo‘l ostida bir millionga yaqin askar, 6 500 tadan ko‘proq artileriya qurollari, 1 215 dona tank va 1 907 ta harbiy uchoqlar mavjud edi.  Shunga qaramasdan Sovet Ittifoqi Yaponiyaga nisbatan ancha ustunlikka ega edi.

    Sovet harbiylari sodda, ammo keng qamrovli edi. Harbiy rejaga ko‘ra, sovet qo‘shinlari 1,5 million kvadrat kilometr maydonda yapon armiyasini qurshovga olish kerak edi. Okinavadagi janglarda yaponlarning fidoyilarcha jang qilishlari inobatga olinsa Kvantun armiyasi ham SSSR qo‘shinlariga qarshi so‘nggi tomchi qon qolguncha kurashishlari shubhasiz edi. 10-avgust sanasida Mog‘uliston Xalq Respublikasi armiyasi ham Yaponiyaga qarshi urush e’lon qiladi. Sovet harbiy shtabi general Kravchenkoning tank qo‘shini yordamida o‘tish qiyin bo‘lgan Xingon tog‘lari orqali Manjuriyaga yurish boshlaydi.

    12–14-avgust kunlari yapon qo‘shinlari ham qarshi hujumlarga o‘tadi, biroq sovet qo‘shinlarining zarbalari natijasida yaponlarning mudofaasi zaiflashib boradi. Sovet qo‘shinlari sekin-asta janub va janubiy sharq tomon siljishda davom etadi. Kvantun armiyasi Yala daryosi orqali Shimoliy Koreyaga chekinadi. Mazkur qo‘shin esa 20-avgustga qadar ittifoqchilarga qarshi kurash olib boradi. 19-avgust sanasida Sovet harbiylari Manjuo Goning so‘nggi imperatori Pu Ini asirga oladi. Yapon qo‘shinlari guruh-guruh bo‘lib asirga tusha boshlaydi.

    Asirga olingan yapon askarlari.

    Asirga olingan yapon askarlari.
    Foto: Google Photos

    Manjuriya va janubiy Saxalindagi muvaffaqiyatli yurishlar Kuril orollarining ozod qilinishida muhim bo‘ldi. 18-avgust va 1-sentabr oralig‘ida tashkil qilingan desant operatsiyasi davomida Shumshu oroliga desant qo‘shinlari tushirildi. Uzoq va keskin kechgan janglar natijasida orol garnizon qo‘shinlari taslim qilindi. Harbiy sanoat bazalaridan va piyoda qo‘shinlaridan ayrilgan Yaponiya urushni davom ettirishi mantiqsiz edi. Manjuriya, Koreya, Saxalin va Kuril orollaridagi harbiy platsdarmlarning ham qo‘ldan boy berilishi Yaponiyani kapitulyasiyani qabul qilishga majbur qildi. 1945-yilning 2-sentabr sanasida “Missuri” kemasida Yaponiya taslim bo‘lish haqidagi shartnomaga imzo chekdi.

    Xulosa

    Urush yakuniga ko‘ra, Sovet Ittifoqi ittifoqchilari oldidagi Yalta konferensiyasida kelishilgan shartlarni bajardi va Uzoq Sharqda Yaponiyani taslim qildi. Shu bilan birgalikda Portsmut sulhi natijasida Yaponiyaga o‘tkazilgan janubiy Saxalin, Port Artur, Dalniy va Kuril orollarini SSSR o‘ziga qaytarib oldi.  Sovet Ittifoqi yana bir bor Qizil Armiyaning qudratini dunyoga namoyish qilishga erishdi va Xitoy, Mo‘g‘uliston, Koreyani yapon militaristlari zulmidan ozod qildi.

    Jahongir Ergashev tayyorladi.

    09.08.2020, 09:56   Izoh (0)   98661
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Xitoyda oqibati o‘limga olib kelishi mumkin bo‘lgan yangi xavfli virus aniqlandi

    09.08.2020, 07:56

    Ramzan Qodirovning daromadi bir yil ichida 20 baravarga o‘sgan

    08.08.2020, 21:50

    Mark Sukerbergning boyligi birinchi marta 100 milliard dollardan oshdi

    08.08.2020, 16:49

    Italiyada COVID-19 bilan kasallanish holatlarining keskin oshgani qayd etildi

    08.08.2020, 15:48

    Hindistonda qo‘nish vaqtida ikkiga bo‘linib ketgan samolyotda halok bo‘lganlar soni 20 kishiga yetdi

    08.08.2020, 13:16

    Livan hukumati Bayrutdagi portlash bomba vositasida uyushtirilgani haqidagi taxminlarni o‘rganadi

    08.08.2020, 09:22
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Toshkentda navbatdagi SAG XL gilam do'koni o'z ishini boshladi


    Burger va lavashdan tortib kabob hamda flat-white’gacha — barchasi bir joyda!  


    Inflyatsiya va jamg‘armalar: Nega pul o‘z qiymatini yo‘qotadi?


    NRG Uzbekistan zamonaviy va keng majmua — Maftun Makon turar joy mavzesini qurish bo‘yicha ulkan loyihani amalga oshirmoqda


    Hududiy elektr tarmoqlari” AJ Fitch Ratings agentligining xalqaro kredit reytingini “BB, barqaror” darajasiga oshirdi


    SonetUzStyle – ijodiy kontent uchun Kia Sonet sovg‘a qilamiz


    Fitch Kapitalbankning reytingini "Ijobiy" prognoz bilan tasdiqladi


    Smart Business va UZCARD Farg‘ona tadbirkorlari uchun yangi imkoniyatlar eshigini ochmoqda 


    Farg‘ona viloyatida mo‘l hosil: fermerlar 95 sentnerdan ortiq g‘alla yetishtirdi 


    “O‘zbekgidroenergo” AJning xalqaro kredit reytingi BB (barqaror) darajasiga ko‘tarildi


    “AloqaBank” yoshlar bilan ishlashga oid dasturlarni kengaytirmoqda


    Imzodan Engelberg premium romlari hashamatlikning timsolidir


    NRG Uzbekistan 60 gektar maydonda "shahar ichida shahar" keng ko‘lamli turar-joy loyihasini ishga tushirmoqda


    Fitch Ratings “Biznesni rivojlantirish banki” ATB kredit reytingini oshirdi 


    HONOR ilhomlantiruvchi AI texnologiyalarga ega HONOR 400 seriyasini taqdim etdi

     

    Tavsiya etamiz

    “O‘lim sharbati”: SSSRda Stalindan so‘ng ikkinchi qudratli shaxs nomi berilgan qurol qanday paydo bo‘lgandi?

    6 iyul, 15:23

    SSSRning qo‘shni davlatga bosqini tarixi: Afg‘onistonda yodgorlik o‘rnatilgan yagona sovet askari kim edi?

    5 iyul, 15:22

    “Erishib bo‘lmaydigan ball belgilangani yo‘q” — “El-yurt umidi” jamg‘armasi ijrochi direktori

    4 iyul, 22:11

    “AQSH o‘yindan chiqmoqchi”. Ukraina Qo‘shma Shtatlar yordamisiz qayergacha bora oladi?

    4 iyul, 19:55
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Ilon Mask o‘zining “Amerika” partiyasini tuzdi

    Dunyo | 6 iyul, 16:35

    “Manchester Yunayted” “Chelsi” futbolchisini o‘z safiga qo‘shib olishni istamoqda

    Sport | 6 iyul, 16:16

    Texasda dahshatli suv toshqini: 51 kishi halok bo‘ldi

    Dunyo | 6 iyul, 16:00

    Farg‘ona viloyati YHXB boshlig‘i lavozimidan ozod etildi

    O‘zbekiston | 6 iyul, 15:38

    “O‘lim sharbati”: SSSRda Stalindan so‘ng ikkinchi qudratli shaxs nomi berilgan qurol qanday paydo bo‘lgandi?

    Dunyo | 6 iyul, 15:23

    Erdo‘g‘on Trampdan G‘azo gumanitar yordam markazlarida aholiga o‘t ochish holatlarini to‘xtatish uchun yordam so‘radi

    Dunyo | 6 iyul, 14:54

    Ronaldu Diogu Jotaning dafn marosimida nega ishtirok etmagani ma’lum bo‘ldi

    Sport | 6 iyul, 14:44
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.