Aholining oliy ma’lumotlilik ko‘rsatkichi mamlakatning intellektual salohiyatini belgilovchi muhim omillardan biridir. Afsuski, ayni paytda biz bu boradagi natijalarimiz bilan maqtana olmaymiz. Chunki ayrim ma’lumotlarga ko‘ra, mamlakatimizda oliy ma’lumotli aholi soni 15 foizga ham bormaydi.
Yurtdoshlarimizda oliy ta’lim olish istagi juda yuqori bo‘lishiga qaramay oliy o‘quv yurtlari soni va ajratiladigan kvotalarning kamligi tufayli yuz minglab yoshlar hech qanday mutaxassislikka ega bo‘lmay, ishsiz qolmoqda.
Misol uchun, ayni paytda mamlakatimizda 113 ta oliy ta’lim muassasasi faoliyat olib boradi. Shundan 30 tasi mahalliy, 21 tasi chet el OTMlarining filiallaridir. 2019—2020-o‘quv yilida 1 million 66 mingdan ziyod abituriyent oliy ta’lim muassasalariga o‘qishga kirish uchun hujjat topshirgan bo‘lsa, ulardan 130 ming nafarga yaqini talabalikka qabul qilindi, xolos. O‘qishga kira olmagan 1 million nafarga yaqin yoshlar safiga keyingi yili yana 500 ming atrofidagi bitiruvchi o‘quvchilar kelib qo‘shiladi.
Bu raqamlar O‘zbekistonda deyarli barcha sohalarda oliy ma’lumotli kadrlarga ehtiyoj yildan yilga ortib borayotganining asl sababini ko‘rsatib turibdi.
Ochiq tan olish kerakki, chekka qishloq maktablarida o‘quv-tarbiya sifati tushib ketgani tufayli qishloq yoshlari OTMlarga kirish imtihonlaridagi kuchli raqobatga dosh bera olmayapti. OTMga kirganlari ham o‘qishni tugatib, qishlog‘iga qaytmaydi, balki sharoitlar nisbatan yaxshi bo‘lgan shaharlarda qolib ketmoqda.
Mahalliy OTMlarga o‘qishga kira olmagan minglab qishloq yoshlari Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Rossiya davlatlaridagi oliy o‘quv yurtlariga hujjat topshirib, katta qiyinchiliklar bilan oliy ma’lumot olishga majbur bo‘lmoqda. Ularning diplomi ertaga mamlakatimizda tan olinadimi, yo‘qmi, bu ham jiddiy muammo.
Oqibatda olis qishloq hududlaridagi maktablar, qishloq vrachlik punktlari hamda boshqa ijtimoiy soha obyektlarida malakali va tajribali mutaxassislar yetishmovchiligi masalasi o‘tkir muammoga aylandi.
Xalq demokratik partiyasi qishloq joylarda ijtimoiy soha obyektlarining bugungi faoliyati talab darajasida emasligi, aholiga ta’lim va tibbiy xizmat ko‘rsatish sifati pastligi, qishloq xo‘jaligi sohasida asosan oliy ma’lumotga ega bo‘lmagan — qishloq xo‘jaligi ilmidan bexabar fuqarolar mehnat qilayotganini malakali kadrlar yetishmovchiligidan, deb hisoblaydi. Bu muammoni bartaraf etish uchun tizimli islohotlarni amalga oshirish zarur, degan tashabbusni ilgari suryapti. Xususan:
1. Eng avvalo, yurtimizda nufuzli mahalliy hamda xorijiy universitetlarning filiallarini ochish hisobiga oliy o‘quv yurtlari soni va kvotalarni ko‘paytirish.
Jahon bankining statistik tahlillariga qaraganda, O‘zbekiston oliy ta’lim olish imkoniyatlari bo‘yicha mintaqaviy va xalqaro miqyosda eng quyi o‘rinlarni egallaydi. Mamlakatimizda qariyb 300 ming nafar aholiga bitta OTM to‘g‘ri keladi. Solishtiradigan bo‘lsak, Rossiyada 150 ming, Qozog‘istonda 140 ming, Qirg‘izistonda 125 ming aholiga bitta oliy o‘quv yurti to‘g‘ri kelmoqda;
2. Qaysi hududda yashashidan qat’i nazar, umumiy o‘rta ta’lim olishda barcha uchun teng sharoitlar yaratish, qishloq maktablarida o‘quv-tarbiya sifatini tubdan yaxshilash;
3. Qishloq yoshlarini keyinchalik o‘z qishlog‘ida ishlash sharti bilan davlat grantlari asosida oliy ta’lim muassasalariga imtiyozli ravishda o‘qishga qabul qilish tizimini ishlab chiqib, amaliyotga joriy etish;
4. Shaharlarga borib, oliy ta’lim olish imkoniyatiga ega bo‘lmagan iqtidorli qishloq o‘g‘il-qizlariga zamonaviy texnologiyalardan foydalangan holda masofadan ta’lim berish, kasb-hunar o‘rgatishni yo‘lga qo‘yish;
5. Olis qishloq hududlaridagi maktablar, qishloq vrachlik punktlari va boshqa ijtimoiy soha obyektlariga malakali va tajribali mutaxassislarni jalb etish maqsadida ularni moddiy va ma’naviy rag‘batlantirish mexanizmini qonunan mustahkamlash zarur.
O‘zbekiston aholisining katta qismi qishloqlarda yashashini hisobga olsak, qishloq yoshlarining ma’naviy-intellektual salohiyatini yuksaltirish, ta’lim, tibbiyot, qishloq xo‘jaligi sohalarini har jihatdan rivojlantirishga qodir bo‘lgan malakali kadrlarni tayyorlash, ularni qo‘llab-quvvatlash mamlakatimiz taraqqiyotida muhim o‘rin tutadi.
Saylovda Xalq demokratik partiyasi nomzodlari uchun ovoz bering!
Akmal Tursunboyev, Xalq demokratik partiyasi Markaziy Kengashi bo‘lim boshlig‘i
Reklama huquqi asosida.
Izoh (0)