Аҳолининг олий маълумотлилик кўрсаткичи мамлакатнинг интеллектуал салоҳиятини белгиловчи муҳим омиллардан биридир. Афсуски, айни пайтда биз бу борадаги натижаларимиз билан мақтана олмаймиз. Чунки айрим маълумотларга кўра, мамлакатимизда олий маълумотли аҳоли сони 15 фоизга ҳам бормайди.
Юртдошларимизда олий таълим олиш истаги жуда юқори бўлишига қарамай олий ўқув юртлари сони ва ажратиладиган квоталарнинг камлиги туфайли юз минглаб ёшлар ҳеч қандай мутахассисликка эга бўлмай, ишсиз қолмоқда.
Мисол учун, айни пайтда мамлакатимизда 113 та олий таълим муассасаси фаолият олиб боради. Шундан 30 таси маҳаллий, 21 таси чет эл ОТМларининг филиалларидир. 2019—2020-ўқув йилида 1 миллион 66 мингдан зиёд абитуриент олий таълим муассасаларига ўқишга кириш учун ҳужжат топширган бўлса, улардан 130 минг нафарга яқини талабаликка қабул қилинди, холос. Ўқишга кира олмаган 1 миллион нафарга яқин ёшлар сафига кейинги йили яна 500 минг атрофидаги битирувчи ўқувчилар келиб қўшилади.
Бу рақамлар Ўзбекистонда деярли барча соҳаларда олий маълумотли кадрларга эҳтиёж йилдан йилга ортиб бораётганининг асл сабабини кўрсатиб турибди.
Очиқ тан олиш керакки, чекка қишлоқ мактабларида ўқув-тарбия сифати тушиб кетгани туфайли қишлоқ ёшлари ОТМларга кириш имтиҳонларидаги кучли рақобатга дош бера олмаяпти. ОТМга кирганлари ҳам ўқишни тугатиб, қишлоғига қайтмайди, балки шароитлар нисбатан яхши бўлган шаҳарларда қолиб кетмоқда.
Маҳаллий ОТМларга ўқишга кира олмаган минглаб қишлоқ ёшлари Қозоғистон, Қирғизистон, Россия давлатларидаги олий ўқув юртларига ҳужжат топшириб, катта қийинчиликлар билан олий маълумот олишга мажбур бўлмоқда. Уларнинг дипломи эртага мамлакатимизда тан олинадими, йўқми, бу ҳам жиддий муаммо.
Оқибатда олис қишлоқ ҳудудларидаги мактаблар, қишлоқ врачлик пунктлари ҳамда бошқа ижтимоий соҳа объектларида малакали ва тажрибали мутахассислар етишмовчилиги масаласи ўткир муаммога айланди.
Халқ демократик партияси қишлоқ жойларда ижтимоий соҳа объектларининг бугунги фаолияти талаб даражасида эмаслиги, аҳолига таълим ва тиббий хизмат кўрсатиш сифати пастлиги, қишлоқ хўжалиги соҳасида асосан олий маълумотга эга бўлмаган — қишлоқ хўжалиги илмидан бехабар фуқаролар меҳнат қилаётганини малакали кадрлар етишмовчилигидан, деб ҳисоблайди. Бу муаммони бартараф этиш учун тизимли ислоҳотларни амалга ошириш зарур, деган ташаббусни илгари суряпти. Хусусан:
1. Энг аввало, юртимизда нуфузли маҳаллий ҳамда хорижий университетларнинг филиалларини очиш ҳисобига олий ўқув юртлари сони ва квоталарни кўпайтириш.
Жаҳон банкининг статистик таҳлилларига қараганда, Ўзбекистон олий таълим олиш имкониятлари бўйича минтақавий ва халқаро миқёсда энг қуйи ўринларни эгаллайди. Мамлакатимизда қарийб 300 минг нафар аҳолига битта ОТМ тўғри келади. Солиштирадиган бўлсак, Россияда 150 минг, Қозоғистонда 140 минг, Қирғизистонда 125 минг аҳолига битта олий ўқув юрти тўғри келмоқда;
2. Қайси ҳудудда яшашидан қатъи назар, умумий ўрта таълим олишда барча учун тенг шароитлар яратиш, қишлоқ мактабларида ўқув-тарбия сифатини тубдан яхшилаш;
3. Қишлоқ ёшларини кейинчалик ўз қишлоғида ишлаш шарти билан давлат грантлари асосида олий таълим муассасаларига имтиёзли равишда ўқишга қабул қилиш тизимини ишлаб чиқиб, амалиётга жорий этиш;
4. Шаҳарларга бориб, олий таълим олиш имкониятига эга бўлмаган иқтидорли қишлоқ ўғил-қизларига замонавий технологиялардан фойдаланган ҳолда масофадан таълим бериш, касб-ҳунар ўргатишни йўлга қўйиш;
5. Олис қишлоқ ҳудудларидаги мактаблар, қишлоқ врачлик пунктлари ва бошқа ижтимоий соҳа объектларига малакали ва тажрибали мутахассисларни жалб этиш мақсадида уларни моддий ва маънавий рағбатлантириш механизмини қонунан мустаҳкамлаш зарур.
Ўзбекистон аҳолисининг катта қисми қишлоқларда яшашини ҳисобга олсак, қишлоқ ёшларининг маънавий-интеллектуал салоҳиятини юксалтириш, таълим, тиббиёт, қишлоқ хўжалиги соҳаларини ҳар жиҳатдан ривожлантиришга қодир бўлган малакали кадрларни тайёрлаш, уларни қўллаб-қувватлаш мамлакатимиз тараққиётида муҳим ўрин тутади.
Сайловда Халқ демократик партияси номзодлари учун овоз беринг!
Акмал Турсунбоев, Халқ демократик партияси Марказий Кенгаши бўлим бошлиғи
Реклама ҳуқуқи асосида.
Изоҳ (0)