Bugun jahon standartiga javob beradigan yo‘llarni qurish zamon talabiga aylanmoqda. Xo‘sh, bu borada O‘zbekistonda qanday ishlar amalga oshirilmoqda?! O‘zA Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish jamiyatlari federatsiyasi yetakchi mutaxassisi Ayjamal Joldasbayevaning shu mavzudagi maqolasini e’lon qildi.
Yashirmaymiz, oxirgi besh-olti yil ichida yo‘llar tekislandi, asfaltlandi: manzillarga xotirjam va xavfsiz yetib olishga ishonchimiz oshdi.
Har yaxshining bir ammosi, bo‘lganidek yo‘llarda muammolar ham yetarlicha. IIV matbuot xizmati xabariga ko‘ra, o‘tgan yili 6 236 ta yo‘l-transport hodisasi yuz bergan va oqibatida 2 262 nafar kishi halok bo‘lgan, 8 458 kishi tan jarohati olgan. Bu bir kunda 6 kishi avtohalokat tufayli vafot etdi, deganidir. Ushbu avtohalokatlarning asosiy qismi Surxondaryo, Jizzax va Buxoro viloyatida, Qamchiq dovonida yuz bergan. Shaharlararo trassalarda muntazam ravishda avtomashinalarning qarama-qarshi yo‘nalishga chiqib ketishi oqibatida YTHlar sodir bo‘ladi. Xo‘sh, bunga nima sabab bo‘lmoqda?..
Ta’mirdan chiqqan “ta’mirtalab” yo‘llar…
Kuzatganmisiz, nega yo‘llarimiz ta’mirdan tez chiqadi-yu, ammo uzoq chidamaydi?! Axir, bitta yo‘lni qurib bitkazish uchun oz-muncha xarajat ketadimi?! Yo‘llardagi ta’mirlash ishlari hech qachon tugamaydigandek tuyuladi, menga. Qaysi viloyatga safarga bormaylik, kilometrlarga cho‘zilgan, buzilayotgan yoki tuzatilayotgan yo‘l ustidan chiqamiz. Qarabsizki, bu yo‘llar aslida, yangi qurib bitkazilgan yo‘lning qayta ta’miri bo‘lib hisoblanadi. Nega bizga yo‘llar “chidamaydi”?!
Aslida, muammo bizda emasligini yaxshi bilamiz. Mana necha yildirki, Qamchiq dovonidagi katta magistral yo‘lning 8 kilometrida hanuz rekonstruksiya ishlari tugallanmagan. Axir, vodiy bilan Toshkentga “ko‘prik” bo‘lgan yagona katta yo‘limiz shu emasmi?! Bu yo‘ldan poytaxtga respublika aholisining 30 foizi o‘tib-qaytadi. “Vodiy pereval” deganda uning to‘rt fasl qor ketmaydigan serviqor tog‘lari ko‘z oldimizga keladi. FVVdan keladigan tinimsiz SMS xabarlar ham aynan Qamchiq dovonidagi yo‘llardagi turli holatlardan ogohlantirishdir.
D.Sobirov, haydovchi:
— Toshkent—Andijon yo‘nalishida ko‘p yillardan beri haydovchilik qilaman. Tirikchilik shundan o‘tadi. Lekin har doim yo‘lga chiqqanimda “yuragimni qo‘limga ushlab” ketaman. Chunki Qamchiq dovonida izi ko‘rinmas tirbandlik, notekis yo‘l, o‘ydim-chuqurlardan qochish oqibatida uch marta avtohalokatga uchraganman. Allohga shukur jiddiy zarar yetmadi, lekin qanchalik ehtiyotkor bo‘lmayin, bu yana takrorlanishidan xavotirdaman. “O‘zavtoyo‘l” AKga vodiylik taksichilar bilan juda ko‘p murojaat qilganmiz. Ta’mirlab beriladi, deyishadi. Bu muammo faqat Qamchiq dovonida emas, Surxondaryo, Jizzax, Buxoro viloyatlarida ham bor. Magistral yo‘llardagi halokatlar haqida eshitamiz. “Romitan” magistral yo‘li haqida haydovchilar “dod” deydi. 70 kilometrga cho‘zilgan chuqur va notekislikda yo‘l qoidalariga amal qilib yurishning o‘zi qiyin. Sayyohlar ham Samarqand, Buxoro, Xivaga borishda shu yo‘llardan yuradi-ku!
“O‘zbekiston haqida hamkasbimdan eshitganman. Tarixiy shaharlar meni qiziqtirib qo‘ygan, — deydi ispaniyalik sayyoh Ortiz Netali. — Keyin Samarqand, Buxoro, Xiva shaharlarida bo‘ldik. Hozir Orol dengizini ham ko‘rmoqchi edik. Ammo biz juda charchadik, poyezd yoki samolyotga chipta olmagan edik. Chunki yengil mashinada ketish qulay. Ammo yo‘lda juda qiynaldik”.
Yo‘llar jahon standarti talablariga javob berishi kerak, deb chet ellik kompaniyalar bilan hamkorlik qildik. Yo‘l qurish yoki ta’mirlash bo‘yicha tenderlarda mahalliy tadbirkorlardan ko‘ra ularning ishlari afzal ko‘rindi. Natijada sifatsiz, talabga javob bermaydigan yo‘llar qurildi. Tadbirkorlarimizning bo‘lsa, katta magistral yo‘llar qurishga texnika va mablag‘i yo‘q.
2018—2022-yillarda O‘zbekiston Respublikasida yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash konsepsiyasi tasdiqlanganidan xabarimiz bor. Balki, o‘zgarishlar endi boshlanar…
Yo‘l belgilari yo‘lni aniq ko‘rsatadimi…
Ko‘pchiligimiz yo‘l belgilari va yo‘llarda joy nomlari noaniqligi sabab to‘siqlarga duch kelganmiz. Yo‘l belgilari kamligi, u ham noaniq joylashgani (masalan, daraxtlarning tagida, uylarning devorlarida) oqibatida yuz bergan avtohalokatlar ham talaygina. Yo‘l nomlarining to‘g‘ri yozilmagani va statistikadagi nomlar bilan bir xil emasligi sabab ko‘p adashamiz. Masalan, sayyohlar ko‘pincha avtomobilda sayohat qilishni istaydi. Chunki yo‘l-yo‘lakay manzaralarni tomosha qilish, muqaddas joylarda to‘xtab ketish kimni ham qiziqtirmaydi, deysiz. Ammo yo‘l xaritasidagi nomlar bilan “peshtaxta”ga ilingani boshqa-boshqa... Natijada sayohat qilaman, deb kelgan sayyohning vaqti yo‘l izlash bilan o‘tadi. Yo‘l belgilarini to‘g‘ri o‘rnatish shunchalik qiyinmi, deb o‘ylab qolasan, kishi. Belgi daraxtda osig‘liq bo‘lsa, yoki daraxtdan keyin joylashtirilgan, haydovchi esa daraxt ortiga yashiringan belgini ko‘rmay qoidani buzadi. Umuman yo‘l belgilari va yo‘lda joy nomlarini joylashtirishga kim javobgar?
Yo‘lni qurib bersa bo‘ldi, xarajatini o‘zimiz ko‘taramiz…
Tekis va asfalt yo‘llar hammaga kerak. Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish jamiyatlari federatsiyasiga fuqarolarning murojaatlarida ham aynan qishloqlarda yo‘llarni ta’mirlab berishini so‘rab, tegishli joylardan aniq javob ololmaganligi tufayli murojaat qilganlarning ham soni talaygina.
Masalan, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Taxtako‘pir tumanida yashovchi fuqaro M. Berdaqov “Qaratereng” OFYda yo‘llarning notekisligi sabab avtohalokatlarning tez-tez sodir etilishi, qish kunlarida “avariya”lar soni ikki barobar oshib ketishi va mahallalarda asfalt yo‘llar yo‘qligi”ni murojaatida keltirgan. Minglab murojaatlarda bu tilga olingan.
Yo‘lda harakatlanish madaniyati…
Yaxshi, talabga javob beradigan yo‘l qurib bersin, uning “madaniyati”ga ham amal qilamiz, deyishga shoshilmang. Albatta, avtohalokatlarga faqat yo‘l notekisligi sabab bo‘layotgani yo‘q. Bugun jahon statistikasiga murojaat qiladigan bo‘lsak, 35 foiz avtohalokatlar haydovchining aybi bilan sodir etilarkan. Hamma narsaning o‘z kasb etikasi bo‘lgani singari yo‘lda harakatlanish madaniyati ham bo‘ladi. Axir, haydovchilik guvohnomasi uchun o‘qiyotganimizda avvalo, yo‘l madaniyatini o‘rgatishadi. Yo‘l nazoratchilari qanchalik harakat qilmasin, ammo ularni “chuv” tushirib ketgan haydovchilar qancha?.. Nazorat kameralari qo‘yilgach vaziyat o‘zgardi. Lekin haliyam aholida yo‘l madaniyati to‘la shakllanmagan...
Yo‘llarimiz…
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 14-fevraldagi “Yo‘l xo‘jaligini boshqarish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni hamda “O‘zbekiston Respublikasi Avtomobil yo‘llari davlat qo‘mitasi va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Respublika yo‘l jamg‘armasi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”gi qarorida sohaga oid ko‘plab vazifalar belgilandi. Bu odamlarning dilidagi xabar bo‘ldi. Ammo farmonning ijrosi masalasida oqsoqlanishlar bordek.
Izoh (0)