Prezidentning 2018-yil 2-fevraldagi “Xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlash va oila institutini mustahkamlash sohasidagi faoliyatni tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni bilan Vazirlar Mahkamasi huzurida “Oila” ilmiy-amaliy tadqiqot markazi tashkil etilganiga bir yil to‘ldi. Shu munosabat bilan uyushtirilgan media anjuman xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlash hamda oila institutini mustahkamlash bo‘yicha o‘tgan yil mobaynida amalga oshirilgan ishlar sarhisobiga bag‘ishlandi. Bu haqda “Daryo”ga markaz axborot xizmati ma’lum qildi.
Anjumanda ta’kidlanganidek, yuqoridagi farmon bilan mutlaqo yangitdan shakllantirilgan “Oila” ilmiy-amaliy tadqiqot markazining asosiy vazifasi sifatida jamiyatda zamonaviy namunali oila mezonlarini joriy etish, fundamental, amaliy va innovatsion tadqiqotlarni tashkil etish va o‘tkazish, davlat va nodavlat tashkilotlari, fuqarolik jamiyati institutlarini oilani mustahkamlash g‘oyasi atrofida birlashtirish, bu borada samarali yagona davlat siyosatini yuritish kabi maqsadlar belgilandi. Ana shu kabi mas’uliyatli vazifalarni amalga oshirish maqsadida Markaz faoliyatiga yetakchi olimlar, psixologlar, huquqshunoslar, oilashunos ekspertlar, shuningdek, xorijlik mutaxassislar keng jalb etildi.
Hamkor tashkilotlar ko‘magida o‘tgan bir yil mobaynida oilalardagi holatlar ko‘rsatkichlarining aniq masshtabini aniqlab olinib, ularni har bir hudud kesimida, hududning o‘ziga xos geografik, etnik-ijtimoiy, tarixiy, madaniy-ma’rifiy xususiyatlaridan kelib chiqqan holda oilalarga tegishli masala va muammolarga ilmiy usullarda, amaliy tadqiqotlar, ijtimoiy so‘rovlar olib borish orqali tahliliy yondashib ishlandi.
Xususan, oilaviy muammolarni tizimli asosda bartaraf etish maqsadida 10 dan ziyod tadqiqot o‘tkazilib, shu asosda ishlab chiqilgan bir qator ilmiy tahlil va tavsiyalar Hukumat va mutasaddi tashkilotlarga taqdim etildi.
Misol uchun, Sirdaryo viloyatida ajrashish holati qayd etilgan 250 dan oshiq oilada bu ko‘ngilsiz hodisaga sabab bo‘lgan oqibatlarni o‘rganishga qaratilgan tadqiqot o‘tkazilib, uning natijalari bo‘yicha barcha hamkor tashkilotlar bilan tayyorlangan “Oilani mustahkamlash va oilaviy ajrashishlarning oldini olish chora-tadbirlari rejasi” Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanib, ijroga yo‘naltirildi. Umuman, “Oila” markazining hududiy boshqarma va bo‘limlari daxldor tashkilot-muassasalar bilan birgalikda tizimli kompleks chora-tadbirlarning ijrosi ta’minlangani bois respublika bo‘yicha ajrashish arafasida turgan 23554 ta nizoli oilaning ishi sudga yetib bormasdan ijobiy hal etildi.
Yosh oilalar o‘rtasida ajrashishlarning asosiy sabablarini aniqlash maqsadida barcha hududlarda 1400 nafar qiz va 400 nafar yigit o‘rtasida ijtimoiy so‘rovlar, jumladan, “Siz oila qurishga tayyormisiz?” mavzusida ekspress-so‘rov o‘tkazildi. Ilmiy-amaliy tadqiqotlarda shu narsa ma’lum bo‘ldiki, ajrashgan oilalarning 40 foizdan ortig‘i agar vaqtida yordam berilganida, ajrashmagan bo‘lar edik, degan fikrni bayon etdi. Bundan xulosa shuki, aksariyat yoshlar bugun mustaqil oila qurishga, ro‘zg‘or yuritishga tayyor emas, bu boradagi zarur bilim, malaka va ko‘nikmalar yetishmaydi. Ana shunday muammolarga yechim topish maqsadida o‘tgan yili ilk bor Toshkent viloyatining Parkent tumanida nikohlanuvchi yoshlar o‘rtasida tajriba tariqasida maxsus o‘quv mashg‘ulotlari tashkil etildi.
Mazkur o‘quvlarda qatnashib, so‘ng nikoh qurgan 120 ta yosh oilaning turmush tarzi, o‘zaro munosabatlari, oilasi barqarorligi monitoring qilinib borilishi barobarida, o‘quv mashg‘ulotlari keyingi guruhlar bilan izchil davom ettirilmoqda. Ushbu sinov-tajriba Toshkent shahrining Shayxontohur tumanida “Oila” markazi, Yoshlar ittifoqi va Xotin-qizlar qo‘mitasi hamkorligida “Kelin-kuyovlar innovatsion maktabi” faoliyatini yo‘lga qo‘yishga zamin yaratdi. Bu maskanda malakali mutaxassislar va trenerlar ko‘magida oilaviy hayotning psixologik, huquqiy, tibbiy, iqtisodiy, reproduktiv, diniy-ma’rifiy, ma’naviy-axloqiy jihatlari yosh oila quruvchilarga 16 soatlik o‘quv dasturi asosida o‘rgatib borilmoqda. Xuddi shunday “Kelin-kuyovlar innovatsion maktabi” faoliyati Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Toshkent, Xorazm, Qashqadaryo, Samarqand, Namangan viloyatlarida ham yo‘lga qo‘yildi.
Respublika bo‘yicha 35485 ta qiyin hayotiy vaziyatga tushib qolgan oilaning muammolari “Oila” markazi tomonidan hamkor tashkilotlar bilan bamaslahat tahlil etilib, 16288 ta oilani nochorlikdan chiqarish bo‘yicha “Yo‘l xaritalari” ishlab chiqildi va 3500 ta oila nochorlikdan chiqarilishiga erishildi. Mamlakat miqyosida muammosi bo‘lgan 11127 ta oila bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqa yo‘lga qo‘yilib, o‘z navbatida, 2 millionga yaqin namunali oilaning ma’lumotlar bazasi shakllantirildi. Oltinko‘l, Asaka, Parkent, Zangiota, G‘uzor, Chortoq, Denov, Bog‘ot, Yangibozor, Xo‘jayli, Beruniy kabi hududiy tumanlar bo‘limlarida alohida tashabbuskorlik ko‘rsatilib, oilalar bilan ishlashning o‘ziga xos yangi uslublari yaratildi.
Markaz Innovatsion rivojlanish vazirligining moliyaviy ko‘magida “O‘zbekistonda oilalarning ijtimoiy-iqtisodiy va ma’naviy rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari” hamda “Demografik xavfsizlik jihatidan oilani mustahkamlash muammolarini tadqiq etishning konseptual asoslari” mavzusida fundamental loyihalar doirasida ilmiy izlanishlar olib bordi. Shuningdek, Xorazm, Surxondaryo, Samarqand, Toshkent va Andijon viloyatlarida onalar va go‘daklar o‘limi holatlari sabablarini chuqur tahlil qilish va muammolarni bartaraf etish yuzasidan o‘rganishlar olib borilib, “Hududlarda onalar va go‘daklar o‘limining oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar dasturi” loyihasi ishlab chiqildi va hukumatga kiritildi.
O‘tgan yili Markaz faoliyatida O‘zbekistonda oila institutini mustahkamlash konsepsiyasi hamda uni amalga oshirish yuzasidan “Yo‘l xaritasi”ning ijrosini ta’minlash ustuvor ahamiyat kasb etdi. Mazkur hujjat ijrosini ta’minlash maqsadida hududlarda sotsiologik so‘rovlar o‘tkazilib, ilmiy-amaliy tadqiqot ishlari olib borildi hamda shu asosda zamonaviy namunali oila modeli ishlab chiqildi.
Umuman, o‘tgan 2018-yil “Oila” ilmiy-amaliy tadqiqot markazi va uning hududiy bo‘linmalari tomonidan ko‘plab ishlar amalga oshirilib, muayyan natijalar qo‘lga kiritildi. Bu sa’y-harakatlar joriy yilda ham izchil davom ettirilishi anjumanda qayd etib o‘tildi.
Izoh (0)