Президентнинг 2018 йил 2 февралдаги «Хотин-қизларни қўллаб-қувватлаш ва оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги фаолиятни тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармони билан Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида «Оила» илмий-амалий тадқиқот маркази ташкил этилганига бир йил тўлди. Шу муносабат билан уюштирилган медиа анжуман хотин-қизларни қўллаб-қувватлаш ҳамда оила институтини мустаҳкамлаш бўйича ўтган йил мобайнида амалга оширилган ишлар сарҳисобига бағишланди. Бу ҳақда «Дарё»га марказ ахборот хизмати маълум қилди.
Анжуманда таъкидланганидек, юқоридаги фармон билан мутлақо янгитдан шакллантирилган «Оила» илмий-амалий тадқиқот марказининг асосий вазифаси сифатида жамиятда замонавий намунали оила мезонларини жорий этиш, фундаментал, амалий ва инновацион тадқиқотларни ташкил этиш ва ўтказиш, давлат ва нодавлат ташкилотлари, фуқаролик жамияти институтларини оилани мустаҳкамлаш ғояси атрофида бирлаштириш, бу борада самарали ягона давлат сиёсатини юритиш каби мақсадлар белгиланди. Ана шу каби масъулиятли вазифаларни амалга ошириш мақсадида Марказ фаолиятига етакчи олимлар, психологлар, ҳуқуқшунослар, оилашунос экспертлар, шунингдек, хорижлик мутахассислар кенг жалб этилди.
Ҳамкор ташкилотлар кўмагида ўтган бир йил мобайнида оилалардаги ҳолатлар кўрсаткичларининг аниқ масштабини аниқлаб олиниб, уларни ҳар бир ҳудуд кесимида, ҳудуднинг ўзига хос географик, этник-ижтимоий, тарихий, маданий-маърифий хусусиятларидан келиб чиққан ҳолда оилаларга тегишли масала ва муаммоларга илмий усулларда, амалий тадқиқотлар, ижтимоий сўровлар олиб бориш орқали таҳлилий ёндашиб ишланди.
Хусусан, оилавий муаммоларни тизимли асосда бартараф этиш мақсадида 10 дан зиёд тадқиқот ўтказилиб, шу асосда ишлаб чиқилган бир қатор илмий таҳлил ва тавсиялар Ҳукумат ва мутасадди ташкилотларга тақдим этилди.
Мисол учун, Сирдарё вилоятида ажрашиш ҳолати қайд этилган 250 дан ошиқ оилада бу кўнгилсиз ҳодисага сабаб бўлган оқибатларни ўрганишга қаратилган тадқиқот ўтказилиб, унинг натижалари бўйича барча ҳамкор ташкилотлар билан тайёрланган «Оилани мустаҳкамлаш ва оилавий ажрашишларнинг олдини олиш чора-тадбирлари режаси» Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланиб, ижрога йўналтирилди. Умуман, «Оила» марказининг ҳудудий бошқарма ва бўлимлари дахлдор ташкилот-муассасалар билан биргаликда тизимли комплекс чора-тадбирларнинг ижроси таъминлангани боис республика бўйича ажрашиш арафасида турган 23554 та низоли оиланинг иши судга етиб бормасдан ижобий ҳал этилди.
Ёш оилалар ўртасида ажрашишларнинг асосий сабабларини аниқлаш мақсадида барча ҳудудларда 1400 нафар қиз ва 400 нафар йигит ўртасида ижтимоий сўровлар, жумладан, «Сиз оила қуришга тайёрмисиз?» мавзусида экспресс-сўров ўтказилди. Илмий-амалий тадқиқотларда шу нарса маълум бўлдики, ажрашган оилаларнинг 40 фоиздан ортиғи агар вақтида ёрдам берилганида, ажрашмаган бўлар эдик, деган фикрни баён этди. Бундан хулоса шуки, аксарият ёшлар бугун мустақил оила қуришга, рўзғор юритишга тайёр эмас, бу борадаги зарур билим, малака ва кўникмалар етишмайди. Ана шундай муаммоларга ечим топиш мақсадида ўтган йили илк бор Тошкент вилоятининг Паркент туманида никоҳланувчи ёшлар ўртасида тажриба тариқасида махсус ўқув машғулотлари ташкил этилди.
Мазкур ўқувларда қатнашиб, сўнг никоҳ қурган 120 та ёш оиланинг турмуш тарзи, ўзаро муносабатлари, оиласи барқарорлиги мониторинг қилиниб борилиши баробарида, ўқув машғулотлари кейинги гуруҳлар билан изчил давом эттирилмоқда. Ушбу синов-тажриба Тошкент шаҳрининг Шайхонтоҳур туманида «Оила» маркази, Ёшлар иттифоқи ва Хотин-қизлар қўмитаси ҳамкорлигида «Келин-куёвлар инновацион мактаби» фаолиятини йўлга қўйишга замин яратди. Бу масканда малакали мутахассислар ва тренерлар кўмагида оилавий ҳаётнинг психологик, ҳуқуқий, тиббий, иқтисодий, репродуктив, диний-маърифий, маънавий-ахлоқий жиҳатлари ёш оила қурувчиларга 16 соатлик ўқув дастури асосида ўргатиб борилмоқда. Худди шундай «Келин-куёвлар инновацион мактаби» фаолияти Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент, Хоразм, Қашқадарё, Самарқанд, Наманган вилоятларида ҳам йўлга қўйилди.
Республика бўйича 35485 та қийин ҳаётий вазиятга тушиб қолган оиланинг муаммолари «Оила» маркази томонидан ҳамкор ташкилотлар билан бамаслаҳат таҳлил этилиб, 16288 та оилани ночорликдан чиқариш бўйича «Йўл хариталари» ишлаб чиқилди ва 3500 та оила ночорликдан чиқарилишига эришилди. Мамлакат миқёсида муаммоси бўлган 11127 та оила билан тўғридан-тўғри алоқа йўлга қўйилиб, ўз навбатида, 2 миллионга яқин намунали оиланинг маълумотлар базаси шакллантирилди. Олтинкўл, Асака, Паркент, Зангиота, Ғузор, Чортоқ, Денов, Боғот, Янгибозор, Хўжайли, Беруний каби ҳудудий туманлар бўлимларида алоҳида ташаббускорлик кўрсатилиб, оилалар билан ишлашнинг ўзига хос янги услублари яратилди.
Марказ Инновацион ривожланиш вазирлигининг молиявий кўмагида «Ўзбекистонда оилаларнинг ижтимоий-иқтисодий ва маънавий ривожлантиришнинг асосий йўналишлари» ҳамда «Демографик хавфсизлик жиҳатидан оилани мустаҳкамлаш муаммоларини тадқиқ этишнинг концептуал асослари» мавзусида фундаментал лойиҳалар доирасида илмий изланишлар олиб борди. Шунингдек, Хоразм, Сурхондарё, Самарқанд, Тошкент ва Андижон вилоятларида оналар ва гўдаклар ўлими ҳолатлари сабабларини чуқур таҳлил қилиш ва муаммоларни бартараф этиш юзасидан ўрганишлар олиб борилиб, «Ҳудудларда оналар ва гўдаклар ўлимининг олдини олишга қаратилган чора-тадбирлар дастури» лойиҳаси ишлаб чиқилди ва ҳукуматга киритилди.
Ўтган йили Марказ фаолиятида Ўзбекистонда оила институтини мустаҳкамлаш концепцияси ҳамда уни амалга ошириш юзасидан «Йўл харитаси»нинг ижросини таъминлаш устувор аҳамият касб этди. Мазкур ҳужжат ижросини таъминлаш мақсадида ҳудудларда социологик сўровлар ўтказилиб, илмий-амалий тадқиқот ишлари олиб борилди ҳамда шу асосда замонавий намунали оила модели ишлаб чиқилди.
Умуман, ўтган 2018 йил «Оила» илмий-амалий тадқиқот маркази ва унинг ҳудудий бўлинмалари томонидан кўплаб ишлар амалга оширилиб, муайян натижалар қўлга киритилди. Бу саъй-ҳаракатлар жорий йилда ҳам изчил давом эттирилиши анжуманда қайд этиб ўтилди.
Изоҳ (0)