“Xalq so‘zi”da yozuvchi Nazar Eshonqulning “Samarqand gavhari” sarlavhali maqolasi chop etildi. Quyida maqola e’tiboringizga havola etiladi.
Davlat rahbari 2016-yil 18-oktabrda Islom hamkorlik tashkiloti Tashqi ishlar vazirlari kengashi 43-sessiyasining ochilish marosimida Samarqanddagi Imom Buxoriy yodgorlik majmuida xalqaro ilmiy-tadqiqotlar markazini tashkil etish tashabbusini ilgari surdi. 2017-yil 27-martda “O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Prezident qarorining qabul qilinishi bilan bu tashabbus hayotga ko‘chdi.
Mohiyatan, globallashuv va texnokratik sivilizatsiya milliy va diniy qadriyatlarni o‘zining raqobatchisiga aylantirayotgan bir pallada yurtimizda islom dinining haqiqiy maqomini tushuntirib, targ‘ib qilib turuvchi bunday markazning yaratilishi O‘zbekistonning islom madaniyatida tutgan o‘rnini, milliy ta’lim-tarbiyaning asosi bo‘lgan an’ana hamda qadriyatlarimiz hayotbaxshligi va bardavomligini namoyon qiladi.
Shu munosabat bilan Payariq tumani Xartang qishlog‘ida joylashgan Imom Buxoriy majmuasida qurilish-bunyodkorlik ishlari boshlab yuborildi.
“Shavkat Miromonovichning viloyatimizda hokim bo‘lib ishlayotgan paytlaridayoq Imom Buxoriy majmuasi va buyuk ajdodlarimizning qadamjolariga ehtiromi bo‘lakcha edi. Katta ishlar oldidan, paxta, g‘alla xirmonlari ko‘tarilganda, Navro‘z va Mustaqillik bayramlari arafasida hamisha qadamjolarni ziyorat qilardi. Imom Buxoriy maqbarasi poyida viloyat keksalariga iftorliklar berilardi. Shavkat Miromonovich o‘sha paytlardayoq Imom Buxoriy hazratlari maqbarasini kengaytirish, yurtimizdagi qadamjolarni islom dunyosida Makkadan keyingi ulkan ziyoratgohga aylantirish, shu orqali mamlakatimiz shon-sharafini yanada ko‘tarishni orzu qilgan bo‘lsa, ajabmas”, — deydi Samarqand davlat birlashgan tarixiy-me’moriy va badiiy muzey-qo‘riqxonasi bosh direktori Xo‘jamqul Muhammadiyev.
Prezident xalqning buyuk ajdodimizga bo‘lgan hurmat-e’tiborini, g‘ururini amaliy harakatga, hayot va yashash tarzimizga aylantirmoqda. Shu bilan birga, Imom Buxoriy majmuasining qayta ta’mirlanishi, kengaytirilishi, obod qilinishi yurtimizning turizm salohiyatini tobora yuksaltiradi.
Dunyoda bir yarim milliard musulmon bor. Agar ana shu musulmonlarning yarmi sahih hadislarni to‘plab, islom dinining ikkinchi ishonchli manbasini yaratgan zot Imom Buxoriy hazratlarining xokipoylarini ziyorat qilishga kelsa, sal mubolag‘a qilib aytganda, hatto ostonamiz ham tilladan bo‘lib ketishi mumkin. To‘g‘ri, bu hozircha orzu. Mamlakatimizda buncha ziyoratchini qabul qilish bo‘yicha infrastruktura ham hali shakllanmagan. Biroq quvonarlisi, Prezidentimizning tashabbusida ana shu orzularni real voqelikka aylantirishdek azmu shijoat yotibdi. Imom Buxoriy majmuasi ozgina vaqtdan so‘ng nafaqat islomiy ilmning markazi, balki ulkan, beqiyos qadamjoga — tili, irqidan qat’i nazar, dunyoning barcha burchagidan sayyohlar oqib keladigan ziyoratgohga aylanadi.
Har qarich yerimiz muqaddas
Shavkat Mirziyoyev Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazini yaratish tashabbusini ko‘tarib chiqar ekan, ikki muhim jihatga, birinchidan, “Samarqandning musulmon madaniyati durdonalaridan biri ekanligi bilan dunyo sivilizatsiyasidagi mumtoz o‘rni” borligiga, ikkinchidan, buyuk muhaddisning “tabarruk maqbarasi joylashgan ushbu mintaqaga xos bo‘lgan alohida ma’naviy-ruhiy muhit” mavjudligiga e’tiborni qaratgandi. Bular dunyo musulmonlarining yurtimizga intilishini kuchaytirishi shubhasiz. Zotan, ziyorat faqat tomosha emas: u, eng avvalo, buyuklar ruhini his etish, ma’naviy-ruhiy muhitdan quvvat olish, ulug‘lar maqomi va tutumini, tiriklik va hayot haqida eng azaliy haqiqatni anglash, qalbni shu haqiqat bilan boyitishdir.
Gap shundaki, inson dahosi, zakovati bilan bunyod bo‘lgan obidalar, umrlarini insonni johillikdan, adashish va zalolatdan xalos qilishga sarflagan aziz-avliyolarning, mo‘tabar shaxslarning sag‘analari oldida buyuklik va oddiylik, mangulik va lahzalik, boqiylik va o‘tkinchilik, qudrat va ojizlik, boshqacha aytganda, hayotning chinakam mazmun-mohiyati, inson zimmasiga yuklangan ilohiy va azaliy vazifa bor bo‘yi bilan his etiladi.
Shuni faxr bilan ta’kidlash kerakki, dunyo sivilizatsiyasiga, ilm-faniga, umuman, bashariyatning ham ma’naviy, ham moddiy yuksalishiga beqiyos ulush qo‘shgan ajdodlar borasida tarix bizni saxiylarcha siylagan: har qarich yerimiz muqaddas, har qarich yerimiz ziyoratgoh. Buyuk ajdodlarimiz xalqimizning orzu-maqsadini, quvvat-qudratini, tafakkur ko‘lamini, ma’naviy olamini, did-saviyasini, tutum va madaniyatini namoyon qiladiki, ularning zakosi va aql-idrokiga qarab, dunyo biz bilan hisoblashadi, bizga baho beradi. Biz bugungi din niqobidagi zalolatga, razolatga aynan ana shu ajdodlar yo‘li va tutumi, hikmati bilan oziqlanib, qarshi kurashamiz. Bu kurashda ular bizning qurolimiz, dalilimiz, bayrog‘imiz bo‘ladi. Prezidentimizning yurtimizda ziyorat turizmini yanada rivojlantirishga alohida e’tibor qaratayotgani zamirida ham ana shu ezgu maqsadlar mujassam.
Qadriyatlar majmuasi
“Yurtboshimiz majmua atrofida ziyoratchilar uchun zamonaviy, barcha talabga javob bera oladigan infratuzilma yaratish haqida aniq topshiriqlar bergan. Ana shu ko‘rsatmalar, g‘oyalar asosida bosh reja ishlab chiqildi. Loyiha qiymati 122 milliard so‘m bo‘lgan qurilish-ta’mirlash ishlari bugun avj pallada. Jami 60 gektar maydonda xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi, hadisshunoslik maktabi, maktab tinglovchilari uchun yotoqxona, oshxona, sport-sog‘lomlashtirish maskanlari, ilmiy-tadqiqot markazi tadqiqotchilari uchun har biri 18 xonadonli 3 ta uch qavatli turarjoy, Oqdaryo — Qo‘lbosti avtomobil yo‘li bo‘yida milliy ko‘rinishdagi 2 qavatli 62 ta kottej qurilmoqda”, — deydi Samarqand viloyati bosh arxitektori Norqul Sodiqov.
Bosh rejaga ko‘ra, qariyb bir kilometrlik xiyobon yaratiladi, xiyobon bo‘ylab 26 ta mehmonxona bunyod etiladi. Majmuaga me’moriy uyg‘unlik bilan quriladigan besh yulduzli 27-mehmonxona xiyobon oxirida — majmuaga peshma-pesh qad ko‘taradi. Xiyobonda sharqona usulda barpo qilingan dam olish, nafas rostlash gumbazlari ostida allomaning bizgacha yetib kelgan 6 ta kitobining monumental maketlari o‘rnatiladi. Sayyohlar mehmonxonadan majmua binosiga kelguncha shu gumbazlarning o‘zidayoq muhaddis-olim yaratgan kitoblarning mazmun-mohiyati bilan tanishib, hazratning xokipoyiga ma’lum bir ma’lumotlar, tushunchalar bilan qadamranjida qiladi.
Majmua qayta qurilishi munosabati bilan hududdagi 164 ta turarjoy va 30 ta noturarjoy bino boshqa hududga ko‘chirildi. Endi majmuaga kelgan ziyoratchilar uchun avtomobillarini bemalol joylashtirish, saqlash imkoni tug‘ildi. Har bir mehmonxona oldida milliy interyerli choyxonalar joy oladi. Shu bilan birga, ziyoratchilarga kechayu kunduz xizmat qiluvchi 2 ta supermarket, amfiteatr, dehqon bozori, hammom, 2 ta tahoratxona, milliy hunarmandlik buyumlari va yodgorliklar sotiladigan qadim Sharq do‘konlari ko‘rinishidagi 16 ta savdo shoxobchasi, restoran, bolalar o‘yin maydonchasi, minibank va boshqa zarur infratuzilmalar bunyod etiladi. Majmua oldidan o‘tuvchi Oqdaryo — Qo‘lbosti avtomobil yo‘li oltita mashina sig‘adigan darajada kengaytirilib, Xartang qishlog‘ini 5 kilometr masofada aylanib o‘tadi. Umuman olganda, bu yerdagi barcha bunyodkorlik faqat ziyoratchilarga qulaylik yaratish maqsadida qilinmoqda. Majmuaning hozirgi bir qavatli binosi ikki qavat qilib, qayta quriladi. Shunga mos ravishda uning kirish qismidagi 17 metrlik gumbaz 30 metrdan baland qilib ko‘tariladi. Bu majmuaga uzoq-uzoqlardan o‘ziga xos salobat, mahobat bag‘ishlab turadi.
“Ayni paytda majmua maqbarasining poyi ochiq ayvondan iborat. Bu qish-qirovli kunlarda ziyoratchilarga ma’lum bir qiyinchilik tug‘dirardi, sovuqlik qilardi. Endi esa maqbaraning yon tarafida qishda issiq, yozda salqin bo‘ladigan keng zal, bolalar va ayollar xonasi qurilyapti. Hammasidan ham quvonarlisi, eski masjid kengaytirilib, ro‘parasida yana bir masjid qad ko‘taradi. Pirovardida har ikkala masjidda bir vaqtda uch mingdan ortiq kishilar namoz o‘qish imkoniga ega bo‘ladi va shu jihati bilan O‘zbekistondagi eng yirik masjidlardan biriga aylanadi. Bundan tashqari, majmuada “haj poligoni” ham barpo etilmoqda. Bu “poligon”da Hiro tog‘i, Ka’ba maketlari quriladi va hajga boruvchilar bilan haj paytida qayerdan, qanday harakatlanish kerak, ibodatlarni qanday amalga oshirish zarurligi haqida o‘quv mashg‘ulotlari o‘tkaziladi. Bu esa yurtdoshlarimizning haj ziyoratini osonlashtiradi”, — deydi Imom Buxoriy majmuasi kengashi raisi Dehqon Ermamatov.
Bir-biriga xalaqit bermaydigan ikkitadan kirish va chiqish yo‘laklari barpo etilmoqda. Butun majmuada isitish va sovitish vositalari to‘liq zamonaviylashtirilyapti. Ziyoratchilarga Imom Buxoriy xalqaro ilmiy- tadqiqot markazi tadqiqotchilari yo‘lboshchilik, tarjimonlik qiladi. Bu ziyoratchilarning buyuk muhaddis hayoti, ta’limoti, u to‘plagan hadislar hikmatini tushunib olishda, dinni buzib talqin qiluvchilardan farqli o‘laroq, islom dinining haqiqiy tinchlikparvar, insonparvar mohiyatini anglashda qo‘l keladi.
Qisqasi, Imom Buxoriy majmuasi yuz minglab sayyohlarni qabul qila oladigan, qurilishi, infratuzilmasi bilan dunyo standartlariga mos kompleks qiyofa kasb etmoqda. Nafsilamrini aytganda, Imom Buxoriy majmuasi va uning hududiy inshootlarini yaxlit holda “ziyorat shaharchasi” desa bo‘ladi.
Najot — ilmda
Bugungi kunda yoshlarning aksariyati aqidaparast, yot g‘oyalarga ergashib qolayotgani ularda islomiy bilim va diniy tasavvurlarning bir yoqlamaligidan kelib chiqayotgani sir emas. Aynan shuning uchun Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markaziga islom madaniyati, umumbashariy sivilizatsiya rivojiga benazir hissa qo‘shgan buyuk ajdodlarimizning ko‘p qirrali boy merosini o‘rganish, yoshlarda ilm-fanga va ta’lim olishga intilish tuyg‘usini kuchaytirish, islomiy qadriyatlarni to‘g‘ri anglatish, muqaddas dinimizning haqiqiy mazmun-mohiyatini yetkazish vazifalari yuklatilgan. Bu boradagi ishlarni samarali bajarish uchun markazda barcha zamonaviy shart-sharoitlar yaratiladi. Hozirgi kunda markazning yangi zamonaviy binosi qurib bitkazilib, ichki ta’mirlash ishlari davom etkazilayotir.
“Markaz inshootlarining loyihasidan tortib, ularning hayotiy ro‘yobini ta’minlashgacha Prezidentimiz nazari va e’tiborida. Bino to‘lig‘icha zamonaviy jihozlanadi, markazning o‘zida turib, dunyoning xohlagan ilmiy markazi bilan bog‘lanish, hamkorlik qilish imkoniyati yaratilmoqda. Binoning ichida anjumanlar, forumlar uchun konferensiyalar zali ham qurilgan. Markazga yondosh hadisshunoslik maktabi qad rostlagan. Bularning hammasi bir niyatni ko‘zlab — yoshlarga, keng aholiga islom dinining mazmun-mohiyatini tushuntirib berish uchun qilinmoqda. Umuman olganda, markaz din niqobidagi jaholatga, diniy badbinlikka, diniy xurofot va johillikka qarshi diniy ilm bilan kurash markaziga aylanadi”, — deydi Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori Shovosil Ziyodov.
Ilgari jaholatga qarshi faqat qog‘ozlar, tadbirlar, majlislar orqali kurashilardi. Prezidentimiz endi din niqobidagi jaholatga qarshi ilm bilan, fikr bilan kurashishga chorlayapti. Jaholatga qarshi fikr, ilm eng samarali vosita ekani allaqachon isbotlangan. Hozir bizda diniy aqidaparastlarga qarshi mustahkam, asosli qurol bor. Ilmiy-tadqiqot markazi endi har qanday diniy buzg‘unchilikka ilmiy zarba bera oladi. Bu esa adashayotgan yoshlarni saqlab qolish, degani.
Ziyorat turizmi istiqboli
Imom Buxoriy shaxsi islom dunyosida beqiyos. Nomini bilmagan musulmon deyarli yo‘q. Uning xizmatini barcha muslim e’tirof etadi va umrida bir marta bo‘lsa ham hazrat sag‘anasini ziyorat qilishni istaydi.
Ziyorat turizmining kuchayishi mamlakatimizning moddiy salohiyatini yanada oshiradi. Mutaxassislar fikricha, agar birgina Imom Buxoriy majmua shaharchasi yiliga 100 — 150 ming xorijlik sayyohlarni qabul qilsa, ulardan tushadigan mablag‘ taxminan 300 — 400 million dollarni tashkil etishi mumkin. Qayta ta’mirlanayotgan majmuaga hozirdanoq yurtimizga qo‘shni mamlakatlardan tashqari Saudiya Arabistoni, Turkiya, Indoneziya, Malayziya, Pokiston davlatlarining sayyohlik kompaniyalari katta qiziqish bildirayotgani bu boradagi raqamlar shunchaki taxminlar emasligini oydinlashtiradi.
“Imom Buxoriy majmuasi yurtimizda sayyohlar uchun bir ziyorat joyining o‘zida barcha infratuzilma yaratilgan birinchi ziyorat shaharchasi bo‘ladi. Majmua to‘liq qayta qurilib va ta’mirlanib bo‘lgach, biz ichki va tashqi turizmning katta oqimini qabul qila boshlaymiz. Xususan, Malayziyaning o‘zidan yiliga 100 ming sayyoh kelishi kutilmoqda. Bu borada ular bilan muzokaralar olib borilmoqda. Xursand qiladigan joyi shundaki, malayziyaliklar hatto hajdan oldin Imom Buxoriy maqbarasini doimiy ziyorat qilish istagida. Gap shundaki, Malayziyadan bir yilda ikki yarim million musulmon hajga boradi. Biz shuncha ziyoratchini qabul qiladigan darajaga yetsak, Prezidentimiz tashabbusi bilan boshlangan ziyorat turizmining kelajagi qanchalar porloqligini tasavvur qilavering! Qisqasi, Samarqand Sharq sayqali bo‘lsa, Imom Buxoriy majmuasi foydalanishga topshirilgach, Samarqand gavhariga aylanadi”, — deydi Samarqand viloyati turizm masalalari bo‘yicha hokim o‘rinbosarining kotibiyat mudiri Aziz G‘afurov.
Izoh (0)