#UzbUSA2018: Sherzod Qudratxo‘jayevning AQSh haqidagi ilk taassurotlari: Orzu—amerikaliklar uchun eng muhim tushuncha

Ayni paytda O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning AQShga rasmiy tashrifi doirasida Vashingtonda bo‘lgan Xalqaro press klub rahbari Sherzod Qudratxo‘jayev Facebook’dagi sahifasida Amerika haqidagi ilk taassurotlari bilan bo‘lishdi.

Amerika: ilk tassurotlar

Okeanorti yurt

Amerikaning buyuk Prezidenti Jorj Vashington sharafiga nomlangan shahar aholi soni bo‘yicha AQShda 27-o‘rinda turadi, 700 ming nafardan ziyod kishidan iboratdir, lekin Katta Vashingtonga qo‘shni shtatlardan ishga qatnaydigan va dam olish kunlari tashrif buyuruvchi sayyohlar hisobiga 5 million kishigacha oshib ketadi...

AQShga parvoz vaqtida Vashington ancha salqin bo‘lsa kerak deb o‘ylagan edik. Lekin bizni hayratlantirgan narsa Vashingtondagi oftob bo‘ldi. Quyosh tafti to‘ppa-to‘g‘ri manglayni qizdirish darajasida urib turibdi. Havo issiq. Bamisoli o‘zimizning chilla oftobiga o‘xshaydi. Oftobdan keyin bir pasda yomg‘ir quyadi, xuddiki shakarob suv sepgan kabi. Shuning uchun daraxtlar, o‘t-o‘lanlar yam-yashil. Ko‘chada chang deyarli yo‘q. Nyu-York va Vashington shaharlari bir-biridan farq qiladi. Nyu-York okeanga yaqin, shuning uchun namlik yuqori, avtomobillar ko‘p va tirband bo‘lishiga qaramay zerikmaysiz. Shuningdek, u osmono‘par imoratlar shahri ham. Va anchayin shovqin. Binolar zich va shahar tirband. Vashington esa bir muncha shinam, oddiy va sokin shahar. Lekin bu yerda ham hayot tarzi shiddatkor. Shunday bo‘lsa-da, Nyu-Yorkka nisbatan o‘zingizni bir oz yengil sezasiz. Havosi yengil, shabboda esib turadi. Barcha idora va do‘konlar, umuman hamma binolar atrofida gullar ekilgan. Barcha tashkilotlar, ayniqsa biznes sektoridagilar “mijoz chaqiruvchi” dizaynerlarni ishga olishi urfga kirgan. Albatta, Vashingtondan kutganim osmono‘par binolar edi. Ammo, bu shaharda ular juda kam ekan. Vashington atrofida asosan 2 va 3 qavatli imoratlarni uchratasiz. Ular yog‘och va plastik kabi yengil qurilish materiallaridan barpo qilingan.

Amerikada eng katta muammo – avtoturargoh (parkovkalar)ning yetishmasligi. Bu muammoga safarimizning ilk kunlaridayoq biz ham duch keldik. Katta ko‘chada turgan edik, haydovchimizga 50 dollar jarima belgilandi. Politsiya xodimi xuddi kinolardagidek chek yozib berdi, biz uchun noodatiysi, hech kim qo‘l siltamadi va bahslashmadi ham. Binolar atrofidagi parking xizmati 10 dollardan 25 dollargacha.

Amerika – orzular mamlakati...

Orzu — amerikaliklar uchun eng muhim tushuncha. Va bu oddiy hissiyot emas, balki mamlakatda qadriyatga aylangan. Ular biz kabi “orzuga ayb yo‘q” deyishmaydi. Ular orzuga ishonishadi. Amerikada mashhur aktyor yoki milliarder, hatto prezident bo‘lish ham oddiy orzu. Faqat boshqa xalqlardan farqi — ular o‘z orzulari uchun kurashadilar, shu g‘oya uchun jonlarini fido qiladilar.

Amerika – immigrantlar mamlakati ham. Uning qudrati ham shunda. Xizmat ko‘rsatish sohasida Efiopiya, Gana, Ukraina, Tunis va Afrika mamlakatlari fuqarolarini ko‘p uchratasiz. Lekin hamma bir xilda xushmuomala va sertakalluf. Millati va e’tiqodidan qat’i nazar hamma muomala borasida go‘yoki bir xil qiyofali insonlarga o‘xshaydi. Bu yerda juda ko‘p narsani tabassum va ochiqdan-ochiq xushomad hal qiladi. Va albatta tartib-intizom. Ayniqsa ishda. Chunki Amerikada ish joyini yo‘qotish hayotda hamma narsani yo‘qotish bilan barobar. Kreditga uy va mashina olganlar ish joyini yo‘qotishdan ayniqsa ko‘proq qo‘rqishadi. Shuning uchun ham bu yerda odamlar o‘z ishini imkon qadar vijdonan va tartibli bajaradi. Ishsiz qolish bu mamlakatda fojia bilan teng. Amerikaliklar hamma ishni aniq qoida bilan bajaradi. Masalan, yuk tashuvchi bo‘lsa, albatta qo‘lqop kiyib ishlaydi. Qulay ishchi kiyimda ya’ni korjomada. Oyog‘ida shippak kiyib ishlamaydi. Umuman har bir kasbning o‘zining maxsus kiyimi bor. Tartib mana shu kiyinishdan boshlanadi. Mehnat xavfsizligiga qat’iy amal qilish — yozilmagan qoidalardan biri. Uni hech kim buzmaydi. Bizni transportda olib yurgan tunislik Habib ham doimo oq ko‘ylak va galstukda. Mikroavtobus to‘xtaganda har safar mashinaning orqasidan o‘tib eshikni ochadi va o‘tirganimizda yopadi, erinmaydi, g‘uddaymaydi “Mercedes haydayapman-ku” deb. Bu yerda hamma o‘z ishini sevib bajarishga harakat qiladi.O‘zi umuman olganda, odamlarda kibr va manmanlik yo‘q, masalan Starbucks’ga kirib millioner yoki taniqli odam bilan qahvaga navbatda turasiz...

Amerika qudrati...

Ko‘pchilik Amerika qudratini harbiy yoki siyosiy salohiyat bilan baholaydi. Lekin, bugun bunday salohiyatga boshqa mamlakatlar ham ega. Men esa Amerika qudratini uning xalqiga xos bo‘lgan juda kuchli ishonchda ko‘rdim. Amerikaliklar Amerikani dunyoda eng qudratli va adolatli davlat deb ishonadilar. Menga bu yerda mamlakatni siyosatchilar emas, balki Amerika xalqining o‘zi boshqarayotgandek tuyuldi. Va bu haqiqatga ancha yaqin. Amerika xalqi juda ko‘p yillar davomida muammolarga oson yechim topish yo‘lini qidirdi. Kuchli siyosatchilar esa xalqning bu orzusini haqiqatga aylantira oldi. Bu yerda muammolar bor, ammo uning yechimlari ham oddiy. Amerikada “hayot murakkab, lekin unda yashashning juda oddiy yo‘llari bor” degan tushuncha ustuvor. Bunga erishishning yagona yo‘li – bu mehnat va uddaburonlik. Xalqning siyosiy irodasi va tanlovi haqida gapirganda albatta amerikaliklarning o‘ziga xos an’anasini eslamaslikning iloji yo‘q. Yillar davomida avloddan avlodga o‘tib kelayotgan an’ana – bu Amerikada xalqning saylovlarda yo demokratlar yoki respublikachilarga ovoz berishidir. Amerikada Kongressdagi joy uchun kurash adolatli va barcha shtatlar uchun teng. Shuning uchun bu yerda “eng obro‘li va nufuzli kongressmenlar Nyu-York va Vashingtondan bo‘lsa kerak” deganlar yanglishadi. Katta va kichik shtalarning farqi faqat o‘lchamida xolos. U yerdan saylangan kongressmenlar xam jiddiy ob-havo qila oladilar. Siyosiy kurash va obro‘ qozonish maqsadini maqola avvalida aytganimizdek, orzularga qattiq ishonish, mehnat va uddaburonlik fazilati hal qiladi.

Yana bir muhim jihati — amerikaliklar xudojo‘y, bekorga “In God we trust” (“Xudoga biz ishonamiz”) ularning milliy g‘oyasiga aylanmagan..

Ochig‘i, Amerikada menga xalqimizning sevimli shoiri Abdulla Oripovning mashhur she’ridagi satrlar hamrohlik qilmoqda desam mubolag‘a bo‘lmaydi .

“... Amerika sehrli diyor, uxlar edi Kolumb ham hali.Dengiz ortin yoritdi ilk bor, Beruniyning aql mash’ali...”, lekin bu haqda keyingi postlarimda batafsil to‘xtalaman.

Amerikada safarimiz davom etmoqda. Yangi taasurotlar bilan albatta bo‘lishamiz.