Shu kunlarda Britaniya nashrlaridan biri dunyo bo‘yicha eng qimmatbaho telefonlar ishlab chiqaruvchisi Vertu bankrot bo‘lganligi va 200 kishidan iborat jamoasini tarqatib yuborayotganligini ma’lum qildi. Telefonlari 10 ming dollardan 40 ming dollargacha turgan mazkur brendning 160 million dollar qarzlari yig‘ilib qoldi. Vertu biznesini saqlab qolishga urinib qarzlarini restrukturizatsiya qilishga urindi, biroq kreditorlar unga yon bosmadi. Qurilmalari 20 yil davomida hashamat va moliyaviy muvaffaqiyat ramzi bo‘lgan kompaniya qanday qilib xonavayron bo‘lganligi va uning yangi egasi brendni qayta tiklashga erisha olish-olmasligi haqida “RIA Novosti” hikoya qiladi.
Kompaniya faoliyati qanday boshlangan edi?
1998-yilda Vertu kompaniyasining paydo bo‘lishida Finlyandiyaning Nokia kompaniyasi asosiy rol o‘ynadi. O‘sha davrdagi mobil telefonlar bozori yetakchisi Buyuk Britaniyada sho‘ba korxonasini ochdi. Nokia yetakchi dizayneri Frenk Nuovo Vertu’ning g‘oyaviy ilhomlantiruvchisiga aylandi.
G‘oya hashamatli zargarlik buyumi kabi mobil telefon yaratish va uning egasi yuqori ijtimoiy maqomiga urg‘u berishdan iborat edi. Vertu mobil telefonlarni bezatish uchun qimmatbaho materiallar — charm, titan, oltin, platinadan foydalana boshladi. Ekranlarni sapfirdan ishlab, qurilmani qimmatbaho toshlar bilan bezata boshladi.
Uning o‘ziga xos jihati har bir qurilmaning qo‘lda terilishi va eksklyuziv konsyerj-servisi bo‘ldi. Tunu-kun xizmat ko‘rsatuvchi servis telefon sohibi kiyimlarini kimyoviy tozalash uchun olish va u uchun restoranga VIP-tashrifni tashkil etishi mumkin edi.
Qo‘ldan qo‘lga
Oliy maqomli mahsulot Saudiya Arabistoni boyvachchalari, Xitoy biznesmenlari va rossiyalik yangi boylarga ma’qul keldi. Vertu yiliga 200 million dollarlik qurilmalar sota boshladi.
Bu vaqt davomida asoschi kompaniya Nokia’ning ishlari orqaga keta boshladi. U xodimlari sonini qisqartirib, ishlab chiqishni qo‘llab-quvvatlash uchun mablag‘ qidira boshladi. 2011-yilda Nokia dunyoning eng yirik smartfon ishlab chiqaruvchisi nomidan mahrum bo‘ldi, bir yil o‘tib esa Vertu aksiyalarining katta qismini Shvetsiya EQT kompaniyasiga sotdi.
Bu paytga kelib Vertu tezkorlik bilan o‘zgarib borayotgan bozordan ortda qola boshladi. Shvedlar yangi yo‘nalishga o‘tdi: telefonlarni mashhur bo‘lmagan operatsion tizimlardan Android’ga o‘tkazdi va tugmalar o‘rniga sensorli ekran texnologiyasidan foydalana boshladi.
Biroq allaqachon kech bo‘lgan edi: ilg‘or raqobatchilar Apple va Samsung shiddat bilan bozorni egallagan, Vertu esa mijozlariga hech qanday yangilik taklif qila olmadi.
Oqibatda nufuzli telefonlar sotuvi uzluksiz pasaya boshladi, 2014-yilda kompaniya 65 million dollar zarar ko‘rganligini ma’lum qildi.
iPhone’ga qadar va undan keyin
Ushbu telefonlarning oxirgi modellari zamonaviy talablarga javob beradi. Masalan, yangi Vertu Aster Chevron smartfonlari to‘rt yadroli Qualcomm Snapdragon protsessori, 64 Gb ichki xotira, 13 megapikselli asosiy kamera va 2 275 mAch akkumulyator bilan ta’minlangan.
Uning lyuksligini titan korpus va sapfir shishali ekrani yaratadi. Qurilma narxi — 300 ming rubl. Biroq ekspertlar bugungi flagmanlar texnologik xarakteristikasi Vertu’ni ortda qoldirishi — ularning texnologiyalari doimiy ravishda mukammallashib borishi, shu bilan bir vaqtda ular deyarli o‘n barobar arzonligi va ommaviy ishlab chiqarishga mo‘ljallanganligini ta’kidlaydi.
Buni badavlat kishilar auditoriyasi ham tushunib yetdi: endi ular chiroyli o‘ram uchun ortiqcha to‘lov qilishni istamaydi. Qolaversa, iPhone’ning o‘zi ham qo‘shimcha to‘lov evaziga (5—10 ming dollar) buyurtma asosida korpusni charm, platina yoki sof oltinga “kiyintirib berishi” mumkin.
Tanqidchilar qurilmaning ichki qismiga o‘yib yozilgan Handmade in England yozuvini ham kinoya ostiga oladi. Marketologlar boy mijozlari ongiga qurilmalar faqat Angliyada yaratilishini singdirishga muvaffaq bo‘lgani holda Vertu’ning barcha modellari qismlarini Xitoy va yevropalik ishlab chiqaruvchilar yetkazib beradi.
Kuzatuvchilarning ta’kidlashicha, Vertu texnologik jihatdan bozor yetakchilari bilan bitta vagonga tushib olishga erisha olmaydi: vaqt qo‘ldan boy berilgan. Ekspertlar Vertu’ning yangi sohibi, turkiyalik milliarder Hakan Uzan brendni qayta jonlantirishdan ko‘ra, uni tezroq dafn qilishini taxmin qilmoqda.
Hakan Uzan kim va unga Vertu nega kerak?
Britaniyaning Daily Telegraph nashri ma’lumotiga ko‘ra, 2017-yilning martida Vertu’ni turkiyalik biznesmen Hakan Uzanga tegishli Baferton kompaniyasi 61 million dollarga xarid qildi. Nufuzli turk oilasidan chiqqan Uzan o‘z vaqtida Uzan Holding qurilish kompaniyasiga egalik qilgan. Uning tarkibiga mobil operatorlar va banklar ham kirgan.
Uzan oilasi atrofida tez-tez mojarolar yuzaga kelib turadi. Masalan, 2002-yilda u ikki milliard dollarlik kreditni maqsadga nomuvofiq ishlatganlikda ayblandi: pullar Turkiya mobil aloqasini rivojlantirishga emas, Manxettenda ko‘chmas mulklar, samolyot va yaxtalar xarid qilishga sarflanganligi aniqlandi.
Keyinchalik kuzatuvchilar Hakan Uzan yordamchisidan Vertu telefoni xarid qilishni so‘raganda, u e’tibor qilmasdan, butun kompaniyani xarid qilganligi haqida hazil qiladi. Uzan ikki oy o‘tib katta xatoga yo‘l qo‘ydi: 360 ming dollarga kompaniya tarixidagi eng qimmatbaho telefon — Signature Cobra Limited Edition’ni taqdim etdi.
Kompaniyaning yangi egasi taslim bo‘lmoqchi emas: u Vertu’ning butun ishlab chiqarishini Xitoyga ko‘chirish va yil oxirida xitoycha Vertu’ni sotuvga chiqarishni rejalashtirmoqda. Bunda uning nufuzi haqida so‘z ochishga to‘g‘ri kelmaydi. Eng yaxshi holatda u ikkinchi yoki uchinchi eshelonga mansub Xitoyning navbatdagi smartfoniga aylanadi va uning avvalgi shon-shuhrati unga foyda keltirmaydi.
Izoh (0)