Шу кунларда Британия нашрларидан бири дунё бўйича энг қимматбаҳо телефонлар ишлаб чиқарувчиси Vertu банкрот бўлганлиги ва 200 кишидан иборат жамоасини тарқатиб юбораётганлигини маълум қилди. Телефонлари 10 минг доллардан 40 минг долларгача турган мазкур бренднинг 160 миллион доллар қарзлари йиғилиб қолди. Vertu бизнесини сақлаб қолишга уриниб қарзларини реструктуризация қилишга уринди, бироқ кредиторлар унга ён босмади. Қурилмалари 20 йил давомида ҳашамат ва молиявий муваффақият рамзи бўлган компания қандай қилиб хонавайрон бўлганлиги ва унинг янги эгаси брендни қайта тиклашга эриша олиш-олмаслиги ҳақида «РИА Новости» ҳикоя қилади.
Компания фаолияти қандай бошланган эди?
1998 йилда Vertu компаниясининг пайдо бўлишида Финляндиянинг Nokia компанияси асосий рол ўйнади. Ўша даврдаги мобил телефонлар бозори етакчиси Буюк Британияда шўъба корхонасини очди. Nokia етакчи дизайнери Фрэнк Nuovo Vertu’нинг ғоявий илҳомлантирувчисига айланди.
Ғоя ҳашаматли заргарлик буюми каби мобил телефон яратиш ва унинг эгаси юқори ижтимоий мақомига урғу беришдан иборат эди. Vertu мобил телефонларни безатиш учун қимматбаҳо материаллар — чарм, титан, олтин, платинадан фойдалана бошлади. Экранларни сапфирдан ишлаб, қурилмани қимматбаҳо тошлар билан безата бошлади.
Унинг ўзига хос жиҳати ҳар бир қурилманинг қўлда терилиши ва эксклюзив консьерж-сервиси бўлди. Туну-кун хизмат кўрсатувчи сервис телефон соҳиби кийимларини кимёвий тозалаш учун олиш ва у учун ресторанга VIP-ташрифни ташкил этиши мумкин эди.
Қўлдан қўлга
Олий мақомли маҳсулот Саудия Арабистони бойваччалари, Хитой бизнесменлари ва россиялик янги бойларга маъқул келди. Vertu йилига 200 миллион долларлик қурилмалар сота бошлади.
Бу вақт давомида асосчи компания Nokia’нинг ишлари орқага кета бошлади. У ходимлари сонини қисқартириб, ишлаб чиқишни қўллаб-қувватлаш учун маблағ қидира бошлади. 2011 йилда Nokia дунёнинг энг йирик смартфон ишлаб чиқарувчиси номидан маҳрум бўлди, бир йил ўтиб эса Vertu акцияларининг катта қисмини Швеция ЭҚТ компаниясига сотди.
Бу пайтга келиб Vertu тезкорлик билан ўзгариб бораётган бозордан ортда қола бошлади. Шведлар янги йўналишга ўтди: телефонларни машҳур бўлмаган операцион тизимлардан Android’га ўтказди ва тугмалар ўрнига сенсорли экран технологиясидан фойдалана бошлади.
Бироқ аллақачон кеч бўлган эди: илғор рақобатчилар Apple ва Samsung шиддат билан бозорни эгаллаган, Vertu эса мижозларига ҳеч қандай янгилик таклиф қила олмади.
Оқибатда нуфузли телефонлар сотуви узлуксиз пасая бошлади, 2014 йилда компания 65 миллион доллар зарар кўрганлигини маълум қилди.
iPhone’га қадар ва ундан кейин
Ушбу телефонларнинг охирги моделлари замонавий талабларга жавоб беради. Масалан, янги Vertu Аster Chevron смартфонлари тўрт ядроли Qualcomm Snapdragon процессори, 64 Гб ички хотира, 13 мегапикселли асосий камера ва 2 275 мАч аккумулятор билан таъминланган.
Унинг люкслигини титан корпус ва сапфир шишали экрани яратади. Қурилма нархи — 300 минг рубль. Бироқ экспертлар бугунги флагманлар технологик характеристикаси Vertu’ни ортда қолдириши — уларнинг технологиялари доимий равишда мукаммаллашиб бориши, шу билан бир вақтда улар деярли ўн баробар арзонлиги ва оммавий ишлаб чиқаришга мўлжалланганлигини таъкидлайди.
Буни бадавлат кишилар аудиторияси ҳам тушуниб етди: энди улар чиройли ўрам учун ортиқча тўлов қилишни истамайди. Қолаверса, iPhone’нинг ўзи ҳам қўшимча тўлов эвазига (5—10 минг доллар) буюртма асосида корпусни чарм, платина ёки соф олтинга «кийинтириб бериши» мумкин.
Танқидчилар қурилманинг ички қисмига ўйиб ёзилган Handmade in England ёзувини ҳам киноя остига олади. Maркетологлар бой мижозлари онгига қурилмалар фақат Англияда яратилишини сингдиришга муваффақ бўлгани ҳолда Vertu’нинг барча моделлари қисмларини Хитой ва европалик ишлаб чиқарувчилар етказиб беради.
Кузатувчиларнинг таъкидлашича, Vertu технологик жиҳатдан бозор етакчилари билан битта вагонга тушиб олишга эриша олмайди: вақт қўлдан бой берилган. Экспертлар Vertu’нинг янги соҳиби, туркиялик миллиардер Ҳакан Узан брендни қайта жонлантиришдан кўра, уни тезроқ дафн қилишини тахмин қилмоқда.
Ҳакан Узан ким ва унга Vertu нега керак?
Британиянинг Daily Telegraph нашри маълумотига кўра, 2017 йилнинг мартида Vertu’ни туркиялик бизнесмен Ҳакан Узанга тегишли Baferton компанияси 61 миллион долларга харид қилди. Нуфузли турк оиласидан чиққан Узан ўз вақтида Uzan Holding қурилиш компаниясига эгалик қилган. Унинг таркибига мобил операторлар ва банклар ҳам кирган.
Узан оиласи атрофида тез-тез можаролар юзага келиб туради. Масалан, 2002 йилда у икки миллиард долларлик кредитни мақсадга номувофиқ ишлатганликда айбланди: пуллар Туркия мобил алоқасини ривожлантиришга эмас, Манхэттенда кўчмас мулклар, самолёт ва яхталар харид қилишга сарфланганлиги аниқланди.
Кейинчалик кузатувчилар Ҳакан Узан ёрдамчисидан Vertu телефони харид қилишни сўраганда, у эътибор қилмасдан, бутун компанияни харид қилганлиги ҳақида ҳазил қилади. Узан икки ой ўтиб катта хатога йўл қўйди: 360 минг долларга компания тарихидаги энг қимматбаҳо телефон — Signature Cobra Limited Edition’ни тақдим этди.
Компаниянинг янги эгаси таслим бўлмоқчи эмас: у Vertu’нинг бутун ишлаб чиқаришини Хитойга кўчириш ва йил охирида хитойча Vertu’ни сотувга чиқаришни режалаштирмоқда. Бунда унинг нуфузи ҳақида сўз очишга тўғри келмайди. Энг яхши ҳолатда у иккинчи ёки учинчи эшелонга мансуб Хитойнинг навбатдаги смартфонига айланади ва унинг аввалги шон-шуҳрати унга фойда келтирмайди.
Изоҳ (0)