20-iyun kuni Rossiya Davlat Dumasi hayvonlar bilan muomala qilish uchun javobgarlik, jumladan, hayvonlar bilan ko‘chma sirklarni taqiqlashni taklif etayotgan qonun loyihasini ko‘rib chiqishni iyul oyiga qoldirdi. Shu bilan bir paytda Latviya va Ruminiya parlamentlari sirk tomoshalarida yovvoyi hayvonlardan foydalanishni taqiqladi. Meduza qaysi mamlakatlarda sirk tomoshalarida hayvonlardan foydalanishga taqiq amal qilayotganligi haqida hikoya qiladi.
Latviya va Ruminiyada hayvonlar ishtirokidagi sirk to‘liq taqiqlandimi? Yoki bu faqat yovvoyi hayvonlardan foydalanishga daxldormi?
Taqiq birinchi navbatda yovvoyi hayvonlarga taalluqli. Latviyada qishloq xo‘jaligida foydalaniluvchi hayvonlardan foydalanishga ruxsat beriladi, Ruminiyada esa umumiy ro‘yxatdan itlar, otlar, delfinlar va yovvoyi qushlarning ba’zi turlari istisno etildi. Latviya qonun loyihasining birinchi talqini erkinlikda tug‘ilgan yovvoyi hayvonlar bilan chiqish qilishni taqiqlashni ilgari surgan edi, oqibatda Seym hujjatning keskinroq shaklini ma’qulladi.
Endi sirk hayvonlariga nima bo‘ladi? Axir ular erkinlikda o‘lib ketishi mumkin
Ularni erkinlikka qo‘yib yuborish haqida so‘z yuritilmayapti. Latviyada hozir ham yovvoyi hayvonlarni doimiy ushlab turadigan sirklar yo‘q — taqiq gastrollarga keladigan sirk truppalariga nisbatan amal qiladi. Ruminiyaga kelsak, mahalliy sirklarga ular o‘z hayvonlarini hayvonot bog‘i va qo‘riqxonalarga topshirishi uchun bir yarim yil vaqt berildi.
Hayvonlar ishtirokidagi sirklar taqiqlangan mamlakatlar ko‘pmi?
Bunday taqiqlar dunyoning turli burchaklaridagi o‘nlab mamlakatda amal qilmoqda. Ba’zi mamlakatlar, masalan, Gretsiya, Peru, Bosniya va Gersegovinada har qanday hayvon bilan ishlash taqiqlangan. Ba’zi davlatlarda taqiq faqat yovvoyi hayvonlarga nisbatan joriy qilingan. Ko‘plab mamlakatlarda, masalan, Fransiyada ham cheklovlar shaharlar va munitsipalitetlar darajasida joriy etilgan. AQShning ko‘plab shtatlarida ham bunday taqiqlar mavjud, biroq federal qonun loyihasi ham muhokama qilinmoqda. Ko‘plab mamlakatlarda (misol uchun, Gollandiya va Norvegiya) hayvonlar ishtirokidagi sirk tomoshalari taqiqlanishi bilan birga, ma’lum bir turlar, masalan, uy hayvonlari bundan istisno etiladi.
Nega taqiq joriy etilyapti? Hayvonlar bilan shafqatsiz muomala tufaylimi?
Ha, bu asosiy sabablardan biri. Hayvonlar ishtirokidagi sirkka qarshi bo‘lganlar ularni o‘rgatish doim shafqatsiz ekanligini ta’kidlaydi. Gap faqat ularni o‘rgatish jarayonida emas, balki hayvonlar qanday sharoitda saqlanishi haqida boradi. Hayvonlarni tashish alohida tanqid ostiga olinadi, axir sirklar tez-tez gastrollarga boradi. Yana bir muhim tezis — g‘ayritabiiylikdir: tabiat ayiqning velosipedda yurishini ko‘zda tutmagan. Shuning uchun uni bunga majburlash shafqatsizlik va hayvonni kamsitishdir. Hayvonlar huquqini himoya qiluvchilarning aksariyati hayvonlarni umuman olganda tutqunlikda ushlab turish noto‘g‘ri ekanligi, ular qafaslarda emas, yovvoyi tabiatda yashashi lozimligini ta’kidlaydi.
Sirklarda haqiqatan ham hayvonlarga nisbatan shafqatsiz muomala qilinadimi?
Albatta, bu masalada turli mamlakatlar va turli sirklardagi vaziyat bir-biridan farq qilishi mumkin. Bir necha yil avval hayvonlar himoyachisi Oksana Danilova Sankt-Peterburg sirkiga farrosh bo‘lib ishga kirdi va ba’zi hayvon o‘rgatuvchilar hayvonlarni shafqatsiz kaltaklayotganini videoga olishga erishdi. Ko‘pincha hayvonlarni saqlash sharoiti yomonligi tufayli dengiz hayvonlari — delfin va beluxalar halok bo‘ladi.
1990-yilda doktor Marta Kayli-Uortington Qirollik jamiyati topshirig‘i bilan Britaniya hayvonot bog‘i va sirklarida tadqiqot olib bordi. 11 oydan so‘ng u hayvonlar himoyachilarining ko‘pchilik talablari asossiz degan xulosaga keldi. Uortington o‘zining oxirgi ishlaridan birida shahar hayotiga moslashib, chiqindixonalarda oziqlanadigan tulki va ayiqlarni misol keltiradi. Ularning hayot tarzini ham g‘ayritabiiy deb hisoblash mumkinmi? U har qanday sutemizuvchining qayerda ekanligiga qarab sharoitga moslashishi tabiiy hol ekanligiga urg‘u beradi.
Izoh (0)