16-mayda Ukraina prezidenti Pyotr Poroshenkoning Rossiyaning jismoniy va yuridik shaxslariga nisbatan iqtisodiy sanksiyalarni kuchaytirish to‘g‘risidagi farmoni e’lon qilindi. Sanksiya ro‘yxatida qariyb 500 ta tashkilot bo‘lib, ular qatoridan Ukrainada ommabop bo‘lgan “VKontakte”, Mail.ru, “Odnoklassniki”, 1C va boshqa xizmatlar ham o‘rin olgan. Poroshenko o‘zining yopiladigan “VKontakte”dagi sahifasida bu choralar Rossiya tashviqotlariga va kibertahdidiga qarshi qaratilganini tushuntirdi. Meduza nima uchun yangi sanksiyalar mavhum qaror ekanligini tushuntirishga harakat qildi.
Internetni bloklash — avtoritar davlatlarning yo‘li
Bir vaqtning o‘zida bunchalik ko‘p eng ommabop saytlarni bloklash Turkiyani hisobga olmaganda Yevropa davlatlari uchun bemisl hodisa hisoblanadi. Freedom House tuzadigan internet erkinligi darajasi bo‘yicha reytingda Ukraina qisman erkin hisoblanadi. Rossiya bu ro‘yxatga erkin bo‘lmagan davlat sifatida kirgan. Pyotr Poroshenkoning qarori davlatning bu ko‘rsatkich bo‘yicha pozitsiyasini anchagina pasaytirishi mumkin. Shunisi aniqki, rus tashviqoti o‘ylab topilgan narsa emas. Shunisi ham aniqki, ma’lumot olishni cheklash muammoni hal qilishning eng yaxshi yechimi emas.
Bundan tashqari, yirik internet resurslarning Ukraina sanksiyalari ro‘yxatiga kiritilishi jiddiy omma muhokamasiga qo‘yilmadi.
Bloklash millionlab foydalanuvchilariga zarba bo‘ladi
Pyotr Poroshenkoning farmoni, avvalo, ukrainalik ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilariga zarba bo‘ladi. Alexa ma’lumotlariga ko‘ra, “VKontakte” sayti ommabopligi bo‘yicha Ukrainada ikkinchi o‘rinda turadi, “Yandex.ua”, “Odnoklassniki” va “Mail.ru” birinchi o‘ntalikka kiradi. “Mail.ru”ning hisob-kitobiga ko‘ra, uning xizmatlaridan bir oyda Ukrainaning qariyb 25 million aholisi foydalanadi. Bu mamlakat aholisining yarmidan ko‘pini tashkil qiladi. Ukraina auditoriyasi “VKontakte”da 16 million, “Yandeks” xizmatlarida 11 million, “Odnoklassniki”da esa 9,5 million kishini tashkil qiladi. Endi bu odamlarga o‘zaro muloqot qilish qiyinroq bo‘ladi: ularning ma’lumotni erkin izlash va tarqatish huquqi Poroshenkoning farmoni bilan cheklandi.
Ko‘plab foydali xizmatlarning ishi to‘xtaydi
Kartografiya va ob-havo xizmatlari, taksi xizmati ham bloklanadi. Lug‘atlar va matnni aniqlash dasturlarini yaratuvchi ABBYY kompaniyasining faoliyati to‘xtatiladi. Kompaniyaning texnologiyalari yirik IT-kompaniyalar tomonidan foydalaniladi. Bu xizmatlarning faoliyati Ukraina xavfsizligiga qay tariqa xavf solgani aniq emas. Biroq shunisi aniqki, foydalanvchilarga bu xizmatlarsiz qiyin bo‘ladi.
Rasmiylar mustaqil “RBK” telekanalini blokladi
Bu eng so‘nggi mustaqil rus telekanallaridan biri hisoblanadi. Boshqa mustaqil telekanal “Dojd” Ukrainada 2017-yilning boshida taqiqlangan.
Yuz minglab Ukraina tashkilotlariga buxgalteriya hisobini yuritish uchun boshqa usul izlashiga to‘g‘ri keladi
Poroshenkoning farmoni dasturlari Ukrainadagi 300 mingta tashkilotining buxgalteriyasi tomonidan foydalaniladigan 1C kompaniyasining faoliyatini taqiqlaydi. 1C mahsulotlarini Ukrainada tarqatish bilan shug‘ullanuvchi “Yevrosoftprom” kompaniyasining ma’lum qilishicha, sanksiyalar kompaniya bilan bog‘liq ba’zi yuridik shaxslarga qaratilgan, foydalanuvchilar bundan keyin ham mahsulotlardan foydalanishi mumkin bo‘ladi. Boshqa tomondan, alohida sherik kompaniyalar qatoridan dasturiy ta’minotni ishlab chiquvchi Rossiyaning 1C firmasi ham joy olgan. Shuning uchun qanday qilib ukrainalik foydalanuvchilar o‘z dasturlarini yangilashi mumkinligi tushunarsiz.
Ko‘plab ukrainaliklar o‘z ishini yo‘qotadi
Yirik rus internet kompaniyalarining bloklanishi nafaqat bu kompaniayalarning Ukrainadagi xodimlarini, balki boshqa odamlarni ham ishdan mahrum qiladi. Masalan, taqiq o‘z mahsulotlarini “VKontakte”dagi va boshqa resurslardagi reklama yordamida tarqatayotgan fuqarolarning biznesiga zarba berishi mumkin. 1C dasturlariga xizmat ko‘rsatishga ixtisoslashgan dasturchilarning nima qilishi noma’lum.
Taqiqlar qanday ishlashi tushunarsiz
Ukraina internet uyushmasida ma’lum qilinishicha, Poroshenkoning farmonini bajarish uchun provayderlarga ko‘p mablag‘ va vaqt kerak bo‘ladi. Buning ustiga, Ukraina qonunchiligida bloklash haqidagi qarorni tan olmaslik uchun sanksiyalar nazarda tutilmagan. Agar resurslarga kirishni cheklashga muvaffaq bo‘linganda ham bu katta ahamiyatga ega bo‘lmaydi, chunki foydalanuvchilar blokni osonlik bilan ocha oladi. Farmon e’lon qilinganidan so‘ng Ukraina internetida blokni ochish bo‘yicha qo‘llanmalar paydo bo‘lishni boshladi.
Izoh (0)