16 майда Украина президенти Пётр Порошенконинг Россиянинг жисмоний ва юридик шахсларига нисбатан иқтисодий санкцияларни кучайтириш тўғрисидаги фармони эълон қилинди. Санкция рўйхатида қарийб 500 та ташкилот бўлиб, улар қаторидан Украинада оммабоп бўлган «ВКонтакте», Mail.ru, «Одноклассники», 1C ва бошқа хизматлар ҳам ўрин олган. Порошенко ўзининг ёпиладиган «ВКонтакте»даги саҳифасида бу чоралар Россия ташвиқотларига ва кибертаҳдидига қарши қаратилганини тушунтирди. Meduza нима учун янги санкциялар мавҳум қарор эканлигини тушунтиришга ҳаракат қилди.
Интернетни блоклаш — авторитар давлатларнинг йўли
Бир вақтнинг ўзида бунчалик кўп энг оммабоп сайтларни блоклаш Туркияни ҳисобга олмаганда Европа давлатлари учун бемисл ҳодиса ҳисобланади. Freedom House тузадиган интернет эркинлиги даражаси бўйича рейтингда Украина қисман эркин ҳисобланади. Россия бу рўйхатга эркин бўлмаган давлат сифатида кирган. Пётр Порошенконинг қарори давлатнинг бу кўрсаткич бўйича позициясини анчагина пасайтириши мумкин. Шуниси аниқки, рус ташвиқоти ўйлаб топилган нарса эмас. Шуниси ҳам аниқки, маълумот олишни чеклаш муаммони ҳал қилишнинг энг яхши ечими эмас.
Бундан ташқари, йирик интернет ресурсларнинг Украина санкциялари рўйхатига киритилиши жиддий омма муҳокамасига қўйилмади.
Блоклаш миллионлаб фойдаланувчиларига зарба бўлади
Пётр Порошенконинг фармони, аввало, украиналик ижтимоий тармоқ фойдаланувчиларига зарба бўлади. Alexa маълумотларига кўра, «ВКонтакте» сайти оммабоплиги бўйича Украинада иккинчи ўринда туради, «Yandex.ua», «Одноклассники» ва «Mail.ru» биринчи ўнталикка киради. «Mail.ru»нинг ҳисоб-китобига кўра, унинг хизматларидан бир ойда Украинанинг қарийб 25 миллион аҳолиси фойдаланади. Бу мамлакат аҳолисининг ярмидан кўпини ташкил қилади. Украина аудиторияси «ВКонтакте»да 16 миллион, «Яндекс» хизматларида 11 миллион, «Одноклассники»да эса 9,5 миллион кишини ташкил қилади. Энди бу одамларга ўзаро мулоқот қилиш қийинроқ бўлади: уларнинг маълумотни эркин излаш ва тарқатиш ҳуқуқи Порошенконинг фармони билан чекланди.
Кўплаб фойдали хизматларнинг иши тўхтайди
Картография ва об-ҳаво хизматлари, такси хизмати ҳам блокланади. Луғатлар ва матнни аниқлаш дастурларини яратувчи ABBYY компаниясининг фаолияти тўхтатилади. Компаниянинг технологиялари йирик IT-компаниялар томонидан фойдаланилади. Бу хизматларнинг фаолияти Украина хавфсизлигига қай тариқа хавф солгани аниқ эмас. Бироқ шуниси аниқки, фойдаланвчиларга бу хизматларсиз қийин бўлади.
Расмийлар мустақил «РБК» телеканалини блоклади
Бу энг сўнгги мустақил рус телеканалларидан бири ҳисобланади. Бошқа мустақил телеканал «Дождь» Украинада 2017 йилнинг бошида тақиқланган.
Юз минглаб Украина ташкилотларига бухгалтерия ҳисобини юритиш учун бошқа усул излашига тўғри келади
Порошенконинг фармони дастурлари Украинадаги 300 мингта ташкилотининг бухгалтерияси томонидан фойдаланиладиган 1C компаниясининг фаолиятини тақиқлайди. 1C маҳсулотларини Украинада тарқатиш билан шуғулланувчи «Еврософтпром» компаниясининг маълум қилишича, санкциялар компания билан боғлиқ баъзи юридик шахсларга қаратилган, фойдаланувчилар бундан кейин ҳам маҳсулотлардан фойдаланиши мумкин бўлади. Бошқа томондан, алоҳида шерик компаниялар қаторидан дастурий таъминотни ишлаб чиқувчи Россиянинг 1C фирмаси ҳам жой олган. Шунинг учун қандай қилиб украиналик фойдаланувчилар ўз дастурларини янгилаши мумкинлиги тушунарсиз.
Кўплаб украиналиклар ўз ишини йўқотади
Йирик рус интернет компанияларининг блокланиши нафақат бу компаниаяларнинг Украинадаги ходимларини, балки бошқа одамларни ҳам ишдан маҳрум қилади. Масалан, тақиқ ўз маҳсулотларини «ВКонтакте»даги ва бошқа ресурслардаги реклама ёрдамида тарқатаётган фуқароларнинг бизнесига зарба бериши мумкин. 1C дастурларига хизмат кўрсатишга ихтисослашган дастурчиларнинг нима қилиши номаълум.
Тақиқлар қандай ишлаши тушунарсиз
Украина интернет уюшмасида маълум қилинишича, Порошенконинг фармонини бажариш учун провайдерларга кўп маблағ ва вақт керак бўлади. Бунинг устига, Украина қонунчилигида блоклаш ҳақидаги қарорни тан олмаслик учун санкциялар назарда тутилмаган. Агар ресурсларга киришни чеклашга муваффақ бўлинганда ҳам бу катта аҳамиятга эга бўлмайди, чунки фойдаланувчилар блокни осонлик билан оча олади. Фармон эълон қилинганидан сўнг Украина интернетида блокни очиш бўйича қўлланмалар пайдо бўлишни бошлади.
Изоҳ (0)