Ижтимоий тармоқларда “Афросиёб” тезюрар электропоездида содир бўлган ёнғин акс этган видео тарқалмоқда. “Ўзбекистон темир йўллари” ҳолат юзасидан маълумот берди.
Унга кўра, ёнғин фақат поездни ташиш бўйича ёрдамчи ишларни бажарувчи манёвр локомотивига таъсир қилган. “Афросиёб” поезди ёнғинга учрамаган ва эртага жўнаб кетади.
Ёнаётган тепловоз ичида йўловчилар борлиги ҳақидаги даъволар нотўғри. Ўша пайтда поезд йўловчиларни ташимаган.
Воқеа жойига етиб келган ўт ўчирувчилар ёнғинни бутунлай ўчирди. “Афросиёб” тезюрар электр поездининг барча қатновлари жадвалга ўзгартиришларсиз амалга оширилади.
“Афросиёб” ҳақида
“Афросиёб” поездларида 280 дан ортиқ йўловчи ўриндиғи мавжуд. Тошкент—Самарқанд йўналишидаги поездга 80 фоизга тўлиб ҳаракатланган тақдирда ҳам, 5000 АҚШ доллари эвазига манзилга етиб боради.
Тошкент—Бухоро йўналишидаги чипта нархи қарийб 32 доллар. У ҳам тахминий 80 фоиз сиғимда ҳаракатланса, бир марта боришга салкам 7000 долларга чипта сотади.
Тошкент—Қарши йўналишидаги чипта нархи эса 338 минг сўм (26 доллар). Поезд ўртача 80 фоиз йўловчи билан ҳаракатланган тақдирда ҳам 5800 доллардан ортиқ даромад қилади.
Хўш, тезюрар поездлар неча пул сарфлайди? Масалан, Жанубий Кореяда бир йўналишда ҳаракатланиш учун қуйидагича харажат қилинади.
- Энергия харажатлари
- Электр энергияси: КТХ поездларининг энергия сарфи тахминан 4-5 кВт/соат (киловатт-соат) масофага боғлиқ. 300 км масофани босиб ўтиш учун 1,500 - 2,000 кВт/соат энергия сарфланади.
- Электр энергияси нархи: Кореяда 1 кВт/соат энергия нархи ўртача 0,08 - 0,10 доллар. Шундай қилиб, 300 км учун энергия харажати тахминан 120 - 200 доллар атрофида бўлиши мумкин.
- Техник хизмат ва таъмирлаш
- Техник хизмат харажатлари йилига тахминан 1 млн доллар атрофида бўлиши мумкин. Ҳар бир саёҳат учун аниқ рақамни белгилаш қийин, лекин бу харажатлар чипта нархида акс этади.
- Ишчилар ва хизматлар
- Поезд ҳайдовчилари, хизмат кўрсатувчи ходимлар ва бошқа ишчилар учун тўловлар ҳам харажатлар ичига киради. Ҳар бир саёҳат учун бу харажат тахминан 1,000 - 3,000 доллар атрофида бўлиши мумкин.
- Станция харажатлари
- Поездлар станцияларида туриш ва хизмат кўрсатиш учун харажатлар ҳам мавжуд. Бу харажатлар ҳар бир саёҳат учун 200 - 500 доллар атрофида бўлиши мумкин.
Умумий харажат
Ўртача қилиб, КТХ (Жанубий Корея) поезди учун 300 км масофани босиб ўтиш харажатлари қуйидагича бўлиши мумкин:
- Энергия харажатлари: 120 - 200 доллар;
- Ишчилар ва хизматлар: 1,000 - 3,000 доллар;
- Станция харажатлари: 200 - 500 доллар;
Умумий харажат: тахминан 1,320 — 3,700 доллар атрофида бўлиши мумкин.
Германияда бу 300 км масофани босиб ўтиш харажатлари қуйидагича:
- Энергия харажатлари: 450 - 600 доллар;
- Ишчилар ва хизматлар: 1,000 - 2,000 доллар;
- Станция харажатлари: 300 - 600 доллар;
Умумий харажат: тахминан 1,750 - 3,200 АҚШ доллари атрофида.
“Афросиёб” харажатлари Европадан икки-уч карра қиммат
“Ўзбекистон темир йўллари” компаниясининг бу борадаги кўрсаткичлари билан ҳам қизиқдик. Мутасаддилар “Дарё”га қуйидаги сметани тақдим этди.
Тошкент—Самарқанд
Харажатлар 1 марта ҳаракатланиш учун:
- Talgo (техник хизмат кўрсатиш) — 2387 доллар;
- Инфратузилма (йўл, электр энергияси, алоқа, хавфсизлик ва бошқа темирйўл харажатлари) — 3746 доллар;
- Озиқ-овқат — 662 доллар;
- Вокзаллар ва чипта расмийлаштириш харажатлари — 663 доллар;
- Ойлик иш ҳақи, солиқлар, кредитлар, материаллар ва бошқа харажатлар — 480 доллар;
Жами: 7938 доллар.
Тошкент—Бухоро
- Talgo (техник хизмат кўрсатиш) — 3947 доллар;
- Инфратузилма (йўл, электр энергияси, алоқа, хавфсизлик ва бошқа темирйўл харажатлари) — 6142 доллар;
- Озиқ-овқат — 662 доллар;
- Вокзаллар ва чипта расмийлаштириш харажатлари — 783 доллар;
- Ойлик иш ҳақи, солиқлар, кредитлар, материаллар ва бошқа харажатлар — 520 доллар;
Жами: 12 054 доллар.
Тошкент—Қарши
- Talgo (техник хизмат кўрсатиш) — 3334 доллар;
- Инфратузилма (йўл, электр энергияси, алоқа, хавфсизлик ва бошқа темирйўл харажатлари) — 5461 доллар;
- Озиқ-овқат — 662 доллар;
- Вокзаллар ва чипта расмийлаштириш харажатлари — 701 доллар;
- Ойлик иш ҳақи, солиқлар, кредитлар, материаллар ва бошқа харажатлар — 500 доллар;
Жами: 10 658 доллар.
Авваллари мавжуд ҳолат ҳақида билмаган киши нархлар ошишини кредит учун тўловга йўналтирилаётган сумманинг катталиги билан боғлашар эди. Бизга тақдим этилган сметада кредитни сўндириш харажатлари энг сўнгги ўринда қайд этилганини алоҳида таъкидлаб ўтиш керак.
Бир марта йўловчи ташиш учун ҳаракатланган поездга нега ҳар сафар 2-4 минг доллар атрофида техник хизмат кўрсатиш керак? Инфратузилма харажатлари поезд хизматларини кўрсатишда энг кўп суммани ташкил этмоқда. Демак, чипта нархларининг ошишига кредит тўловларини амалга оширишдан ҳам кўпроқ техник хизматлар ва инфратузилма харажатларини қоплаш сабаб бўлмоқда.
Маълумот ўрнида, олинган 6 та тезюрар поезд учун ташкилот 20 млрд сўм миқдорида йиллик тўловни амалга оширади.
Европа ва Осиёнинг ривожланган давлатларидаги харажатлар бизникидан кам экани бу тизимда муаммолар борлигини англатиши мумкин. Ушбу харажатларни Ўзбекистонда камайтиришнинг иложи йўқми?
Мутасаддилар нархни оширишдан бошқа ҳеч қандай ечим йўқ экани ҳақида маълум қилди.
Даромадни ошириш учун рейслар сонини кўпайтириш, қиммат тоифадаги вагонларни эконом типдагиларга алмаштириш каби йўллардан фойдаланиш мумкин.
Ҳозирда душанба-пайшанба кунлари 10 та, жума, шанба ва якшанба куни 12 та рейс амалга оширилади. Юқорида маълум қилинган харажатлардаги рақамларга ишонилса, ҳар қўшилган қатнов рейси ташкилот зарарини оширади.
Бундан ташқари, бугунги кунда темирйўл тармоқларидан максимал даражада фойдаланилмоқда. Қўшимча рейсларни қўшишнинг ҳеч қанақасига иложи йўқ.
Муаммога ечим сифатида таклиф қилинган бизнес ва люкс таърифидаги вагонларни ҳам эконом таърифига алмаштириш компания мутасаддилари томонидан рад этилди. Айтилишича, ушбу типдаги вагонлар учун доимий мижозлар мавжуд.
Изоҳ (0)