Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази таҳлили бўйича, Тошкент шаҳрида 2025 йил 1 январь ҳолатига кўра хонадон нархи 11,2 йиллик тўланадиган ижара ҳақига тенг эканини кўрсатмоқда.
Таҳлилга кўра, 2017 йилдан бошлаб мамлакатда уй-жой қурилиш суръати кескин ошиб, уй-жой таклифи кўпайди. Хусусан, 2010-2016 йилларда хонадон (уйлар) сони 400 минг донага кўпайган бўлса, ўтган 7 йилда ушбу кўрсаткич 1,65 миллионга кўпайган. 2024 йилда 100 мингдан ортиқ хонадонга эга бўлган кўп қаватли уй жойлар қурилиб, уйлар сони 7,6 миллионтага етди.
2024 йилда рўйхатдан ўтган уй-жой олди-сотди битимлари сони ўтган йилга нисбатан 5,8 фоизга пасайиб, жами 256,6 минг донани ташкил этди. Марказ ҳисоб-китобларига кўра, 2025 йил январь ҳолатига тижорат ипотека кредитлари бўйича ўртача фоиз ставка 25,3 фоизга тенг.
Марказий банк маълумотига кўра, 2024 йил бўйича тижорат банкларининг ўз маблағлари ҳисобидан ажратилган ипотека кредитлари ўртача фоиз ставкаси 24,8 фоизни ташкил этган.
2025 йил учун кутилмалар
2025 йилда ҳам уй-жой бозорида талаб ва таклифни қўллаб қувватлашга қаратилган ишлар давом эттирилиши кўзда тутилган. Хусусан, 2025 йилда 120 минг хонадонли кўп қаватли уйлар қурилиши режалаштирилган бўлиб, уй-жой дастурларини молиялаштиришга бюджетдан 15,5 трлн сўм, банклар томонидан қўшимча 10 трлн сўм йўналтирилиши режалаштирилган.
Уй-жой нархлари
2022-2024 йилларда уй-жой нархлари ўзгаришининг таҳлили кўрсатишича, ўтган 2 йилда нархлар ўсиши секинлашмоқда. Мисол учун, 2022 йилда номинал уй-жой нархлари республика бўйича ўртача 23,6 фоиз (доллар ҳисобида) ўсган бўлса, 2024 йилда нархлар ўсиши 6,2 фоизни ташкил этди.
Тошкент шаҳрида ижара нархлари ўзгариши
2022 йил январдан 2024 йил декабрига қадар Тошкент шаҳрида ўртача ижара нархи (1 кв.метр) 1,2 фоизга ўсган. Ижара нархи ўсиши асосан 2022 йилда кузатилиб (25 фоиз), 2023 йилдан бошлаб ижара нархи пасайишни бошлаган.
Хусусан, йиллик ҳисобда ижара нархи ўсиши 2023- йил январидан пасайишни бошлаб, 202- йил октябрдан 2024 йил декабргача ижара нархи тушиши кузатилмоқда. 2024 йил якунига кўра, ижара нархи ўртача 8,2 долларни ташкил этиб, ўтган йилга нисбатан 11,5 фоизга пасайган.
Ҳисоб-китобларга кўра, Тошкент шаҳрида 2025 йил 1 январь ҳолатига хонадон нархи 11,2 йиллик тўланадиган ижара ҳақига тенг. 2022 йил солиштирганда январига уй-жой нархлари ижара нархларига нисбатан тезроқ ўсгани туфайли ушбу нисбат катталашиб (3,65 йилга кўпайган) келган. Бошқача айтганда, мазкур даврда хонадон сотиб олишдан кўра ижарада туриш афзаллиги ортган.
Қабул қилинган нормаларга кўра, нарх-ижара нисбати 16 йилгача бўлса уйни сотиб олиш ижарага олгандан “афзалроқ”, 16–21 йил оралиғида бўлса, хонадон сотиб олиш ва ижарага туриш қиймати бир хил, 21 йилдан катта бўлса, ижарада туриш уйни харид қилишдан кўра афзалроқ ҳисобланади.
Шунга кўра бугунги кунда Тошкент шаҳрида хонадон сотиб олиш ижарада туришга нисбатан “арзон”роқ (афзал) ҳисобланади.
Бундан аввал “Уй-жой ва ипотека бозорини янада ривожлантиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги президент фармони қабул қилинган эди. Фармон билан Ўзбекистонда ипотека кредитларида тўловларнинг бир қисмини қоплаш учун субсидиялар оширилади.
Ўзбекистонда турар жойи ночор аҳволдаги оилаларга ўз ҳовлисида уй қуриш ва таъмирлашга 120 миллион сўмгача ипотека кредити ажратилади. Якка тартибдаги уй-жойни қуриш, реконструкция қилиш ва таъмирлаш мақсадлари учун асосий ставкадан 4 фоиз бандга юқори ставкада 120 миллион сўмгача миқдорда, 20 йилгача муддатга ипотека кредитларини ажратилади. Ипотека кредити бўйича дастлабки бадалнинг бир қисмини қоплаш учун ажратиладиган кредитнинг 15 фоизи миқдорида ҳамда фоиз тўловларининг бир қисмини қоплаш учун кредит муддатининг биринчи 5 йили давомида 12 фоиздан ошган қисмига субсидия тўлаб берилади.
Тошкентда уй-жойлар учун ижара нархлари арзонлашишда давом этмоқда
2024 йилнинг январь ойида ўртача таъмирланган 1 хонали ва 2 хонали хонадонлар учун ўртача ижара нархи декабрь ойига нисбатан мос равишда 0,3 фоиз ва 0,4 фоизга пасайган бўлса, 3 хонали ва 4 хонали хонадонлар учун мос равишда 0,1 фоизга ва 0,3 фоизга кўтарилган.
Ўртача таъмирланган хонадонлар учун таклиф этилган нисбатан арзон ижара нархлари:
- Сергели тумани (1 хонали — 297 АҚШ доллари, 2 хонали — 355 АҚШ доллари, 3 хонали — 415 АҚШ доллари, 4 хонали — 419 АҚШ доллари);
- Олмазор тумани (1 хонали — 293 АҚШ доллари, 2 хонали — 352 АҚШ доллари, 3 хонали — 419 АҚШ доллари, 4 хонали — 493 АҚШ доллари).
Нисбатан қиммат ижара нархлари:
- Миробод тумани (1 хонали — 344 АҚШ доллари, 2 хонали — 512 АҚШ доллари, 3 хонали — 643 АҚШ доллари, 4 хонали — 705 АҚШ доллари);
- Яккасарой тумани (1 хонали — 383 АҚШ доллари, 2 хонали — 487 АҚШ доллари, 3 хонали — 677 АҚШ доллари, 4 хонали — 722 АҚШ доллари).
Ўзбекистонда уй-жой бозори
Аввалроқ Макроиқтисодий ва ҳудудий тадқиқотлар институти мутахассислари республикада уй-жой ва ипотека бозоридаги фаоллик даражасини таҳлил қилганди. Унга кўра, 2024 йилнинг III чорагида Ўзбекистон уй-жой бозорида фаоллик даражаси пасайди. Хусусан, июль сентябрь ойларида кўп қаватли уйлардаги квартиралар олди-сотдиси учун 41 861 та шартнома расмийлаштирилган. Ушбу кўрсаткич 2023 йилнинг мос давридагига нисбатан 3362 тага (7,4 фоизга) кам.
Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази таҳлилига кўра, октябрь ойида кўчмас мулк бозорининг ҳудудлар кесимидаги динамикаси Тошкент вилоятида (+10 фоиз) сезиларли ўсди, шунингдек, Қорақалпоғистон Республикаси (+8,1 фоиз) ва Жиззах вилоятида (+7,5 фоиз) ижобий ўзгаришларни кўрсатди.
Таҳлиллар тижорат банклари томонидан ажратилган ипотека кредитлари ва аҳоли тасарруфидаги даромадлар уй-жой бозорига таъсир этувчи муҳим омиллар эканлигини кўрсатди.
Изоҳ (0)