Глобал исиш оқибатида денгиз музликлари майдони рекорд даражада қисқарди. Бу ҳақда Европа иттифоқи ҳузуридаги Коперник иқлим маркази (C3С) хабар берди.
Маълум қилинишича, қишда шимолий сайёрадаги ўртача ҳарорат ўтган йилгидан атиги 0,05 даражага паст бўлган. Февраль ойида глобал ҳарорат 1,5 даражадан ошди. Париж келишуви доирасида дунё мамлакатлари ушбу чегарадан (ҳарорат чегараси 1,5-2°C) ошиб кетмасликка келишиб олган эди.
Глобал исиш оқибатларидан бири — денгиз музларининг эриши. Унинг сайёрадаги умумий майдони тарихий минимумгача қисқарди, деди C3С раҳбари ўринбосари Саманта Берджесс.
Бу ҳолат баҳор бошланишидан олдин, февраль бошида содир бўлди. Арктика ва Антарктидадаги денгиз музлари қуёш нурларини қайтаради. Бироқ ҳавонинг исиши туфайли музликлар эриб, океан ҳарорати ошишини тезлаштиради. Бу эса музларнинг янада тезроқ эришига олиб келади. Ушбу хавфли жараённи тўхтатиш жуда қийин.
Глобал исишни тўхтатиш учун дунё мамлакатлари иссиқхона газлари чиқиндиларини камайтиришга келишиб олди. Бироқ, ҳаттоки уларни бутунлай нейтраллаш мумкин бўлса ҳам, атмосферада тўпланган газлар таъсири асрлар, ҳатто минг йиллар давомида сақланиб қолади. Бу, энг аввало, ҳароратнинг кўтарилиши, денгиз сатҳининг ошиши ва музликлар майдонининг қисқаришига олиб келади.
Сўнгги йилларда Арктика бутун сайёрага нисбатан тўрт баравар тезроқ исимоқда. Олимларнинг огоҳлантиришича, шундай кун келадики, сентябрь ойининг бир тонгида у ерда деярли муз қолмайди. Чиқиндилар камайишининг ҳар қандай сценарийсида бу 2050 йилгача камида бир марта содир бўлиши муқаррар.
Ўтган қиш ҳам вазиятни енгиллаштирмади. Шимолий қутбдаги денгиз музлари майдони февраль учун рекорд даражада камайди ва ўртача кўрсаткичдан 8 фоиз паст бўлди. Арктика уч ой кетма-кет шундай антирекорд қайд этмоқда.
Антарктидада ҳам аҳвол яхши эмас. Февраль ойида қитъа қирғоқлари бўйлаб денгиз музлари майдони ўртача кўрсаткичдан 26 фоиз кам бўлди. Музларнинг эриши ва океан ҳароратининг ошиши сайёрадаги сув ва ҳаво айланиш жараёнларини издан чиқармоқда. Бу айниқса Шимолий Атлантикада яққол сезилмоқда.
Глобал иқлим ўзгариши Кариб денгизидан Европа қирғоқларига исиган юзаки сувларнинг ҳаракати ҳамда совуқ туб оқимларнинг жанубга қайтиш тезлигига таъсир кўрсатмоқда. Олимлар бу океан айланмасини Amoc (Atlantic Meridional Overturning Circulation) деб аташади, кенг жамоатчилик эса унинг асосий қисми — Голфстрим оқимини яхши билади.
Голфстрим туфайли Шимоли-ғарбий Европада, айниқса Британия оролларида иқлим худди шу кенгликларда жойлашган бошқа ҳудудларга қараганда илиқроқ. Сўнгги йилларда олимлар Голфстрим ва умуман Amoc заифлашаётгани ҳақида бир неча бор огоҳлантирган.
Аmоc оқимининг секинлашиши Арктикадаги музларнинг эришини тезлаштиради, натижада чучук сув оқими шимолий денгизларнинг шўрлилигини камайтиради. Бу эса совиган юзаки сувларнинг чўкиши ва уларнинг жанубга сув ости оқимлари орқали қайтиш жараёнини сусайтиради.
Бундан ташқари, глобал исиш тропик сувларнинг Арктикада совишини секинлаштиради, у билан боғлиқ шамолларнинг заифлашиши эса илиқ Атлантика оқимларининг тескари йўналишдаги ҳаракатини сустлаштиради.
Изоҳ (0)