Болалар эртаклари бизни итоаткор ва фидойи бўлишга ўргатади, лекин бу ҳар доим ҳам яхшиликка олиб келмайди.
“Тулки ва бўри” мультфильмидаги тулки
Аввалига ўзини ўликка солиб, чолдан балиқ ўғирлаган, сўнг бўрининг думи юлинишига сабабчи бўлиб, “енгилган ютганни кўтаради” деб унинг устига миниб олган фирибгар тулки эсингиздами? Тулки кўпинча айёрлик билан кун кечирадиган образ сифатида намоён бўлади. У бўғирсоқни ейди, қарғанинг пишлоғини ўғирлайди... Баъзан унга қарши чиқадиганлар ҳам топилади, масалан, “Тулки ва турна”даги турна. Аммо кўпинча йиртқич жазосиз қолади.
Мультфильмда тулки яхши бўлиб туюлиши мумкин. Унинг кучи ёки ҳокимияти йўқ, лекин у ақлли бўлгани учун хоҳлаган нарсасини олади. Аммо ҳозирги кунда тулкининг бундай хатти-ҳаракатлари фирибгарлик дейилади.
“Чўртанбалиқ” эртагидаги Емеля
Емелянинг тақдири бошқача: у печка устида ётади, чунки у жуда дангаса. Аммо кейин у сеҳрли балиқ — чўртанбалиқ билан учрашади ва ҳамма нарсага қодир бўлади. Қаҳрамон нарсаларни кундалик ишларни бажаришга мажбур қилади. Бундан ташқари, ўзиюрар чаналар ўтин учун кетаётганда кўп одамларни босиб кетади. Ғазабланган одамлар уни тартибга чақирганда, у тўқмоққа уларни калтаклашга буюради. У печдан туриб ташқарига чиқишга эрингани учун ўзи яшаётган уйни бузади. Емеля маликани хотин қилиб олади, чунки чўртанбалиқ уни бой ва чиройли одам қилганди.
У буларнинг барчасига шунчаки меҳрибонлик қилгани — чўртанбалиқни қўйиб юборгани учун эришади. Аммо бу унинг истакларини бажаришга ваъда берганидан кейингина содир бўлади.
Умуман олганда, Емеля жуда ёқимсиз образ бўлиб, ундан фазилат топиш қийин. Шунга қарамай у хоҳлаган ҳамма нарсасига эришади. Бу образдан намуна сифатида фойдаланишга арзимайди.
“Аёз бобо”даги Настенька
Бу триллер учун яхши сюжет бўлиши мумкин эди. Ота ўгай онанинг буйруғи билан ўз қизини ўрмонга олиб боради ва уни қаҳратон қишда ёлғиз ташлаб кетади. У нотаниш қарияни учратади, чол унинг атрофида айланиб, исиганми ёки йўқлигини сўраб уни масхара қилади. Қиз эса исидим, деб ёлғон гапиришда давом этади. Аёз бобо уни саройига олиб боради, бир муддат унга бошпана беради. Ва охирида қиз ундан куёв ва яхшигина сеп олади.
Бу эртак агар ҳаммага қулай, итоаткор бўлсангиз ва ўз эҳтиёжларингиз ва шахсий чегараларингизни унуцангиз, охирида сизни муқаррар бахтли якун кутади, деган фикрни беради.
Аммо болалар учун бундай ахлоқ шунчаки хавфли бўлиши мумкин. Агар болага ўз чегараларини ҳимоя қилиш ўргатилмаса, у баъзи катталар зарар етказмоқчи бўлганида қаршилик кўрсатолмай қолиши мумкин.
Айтганча, Настенькага ўхшаган қаҳрамонлар талайгина. Унинг ўрнига деярли ҳар қандай маликани қўйиш мумкин — Рапунцел, уйқудаги малика, Оппоғой ва бошқалар. Уларнинг ҳаёти айнан бир хил: келишган шаҳзода пайдо бўлади ва қизни қутқаради. Ёки йўқ, чунки ҳаёт эртак эмас. Шу сабабли ҳам бундай образлар бировнинг ёрдамини кутмай, ўзини қутқаришга ҳаракат қилишга намуна бўла олмайди.
“Қор маликаси”даги Герда
Дўстини қутқариш учун хавфли саёҳатга чиққан фидойи қиз бу жараёнда ўзининг энг яхши фазилатларини намоён қилади ва охир-оқибат Кайни ёвуз Қор маликасининг қўлидан тортиб олади. Аммо кичик бир “лекини” бор.
Яхшиямки, эртакда Герданинг саъй-ҳаракатлари муваффақият билан якунланади. Ҳаётда эса бундай воқеалар кўпинча яхшилик билан тугамайди.
Баъзида ҳамма нарсадан мамнун бўлган одамни қутқариш ҳаётни жуда мураккаблаштириши мумкин. Бундай вақтларда жуда кўп ҳаракат қилсангиз ҳам кўпинча ҳеч нарсага эришолмайсиз. Шунинг учун баъзида орқага чекиниш тўғри йўл эканини тушуниш керак. Герданинг стратегияси ўз самарасини берди, лекин унинг изидан боришдан олдин икки марта ўйлаб кўриш керак.
“Болакай ва Карлсон” трилогиясидаги Карлсон
Таржимон Лилианна Лунгина ва ушбу қаҳрамон ҳақидаги мультфильм ижодкорларининг катта хизматлари туфайли Карлсонни болалигимиздан таниймиз. Аммо ватани Швецияда мазкур мультфильм бунчалик муваффақиятга эришмаган. Бунинг сабабларини тахмин қилиш мумкин, чунки Карлсон — эгоист, ёлғончи ва безори.
Карлсон ҳақидаги трилогияни ёзган Астрид Линдгреннинг шунга ўхшаш қаҳрамонлари ҳам бор. Мисол учун, узунпайпоқ Пиппи — ёлғиз яшайдиган жуда кучли қиз. Унинг ҳаёти ҳам саргузаштларга тўла, лекин шу билан бирга у масъулиятли, ёшига қараганда анча ақлли, шунингдек, дўстлари Томми ва Анника ҳақида доимо қайғуради.
Аммо Карлсон бундай эмас. У болакайни хавф остига қўяди, уни ўзининг шум ишларига тортади, умуман олганда, болакайга ёмон таъсир ўтказади.
Изоҳ (0)