Қашқадарё вилоят суди Иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъатининг кассация инстанцияси судида жавобгар қилинаётган фермер тўлов унга нотўғри ҳисобланганини исботлаб берса-да, судья буни мутахассис жавоби билан тасдиқлатишга эришса-да қарорда барибир банк манфаати устун келгани хабар берилганди. Жавобгар қилинаётган фермер Ашурали Болтаевнинг “Дарё”га билдиришича, аввалги инстанциялар шартнома шартини бузган банк ишига эътибор қаратмагани, суд ҳайдов тракторини гаров предмети деб тушуниб, қўпол қонунбузилишига йўл қўйгани учун тафтиш тартибида шикоят қилган.
Маълум бўлишича, вилоятнинг Нишон туманида фаолият юритувчи “Самандар-нур” фермер хўжалиги ва “Агробанк” АТБ Нишон филиали ўртасида 2020 йил 29 октябрь куни 784-сонли кредит шартномаси тузилиб, ушбу шартномага кўра банк фермерга 1 дона “Арион-630C” русумли универсал ҳайдов трактори олиш учун 20 фоиз устама тўлаш шарти билан 2025 йил 5 ноябрга қадар бўлган муддатга 977 миллион 500 минг сўм кредит ажратган.
Кредит шартномаси бўйича мажбуриятларнинг бажарилишини таъминлаш мақсадида 2020 йил 4 ноябрда тузилган гаров-ипотека шартномасига асосан “Самандар-нур” фермер хўжалигига тегишлилиги айтилган “Арион 630C” русумли универсал ҳайдов трактори ҳамда “Қурбонов Жавоҳир” хусусий корхонасига тегишли тўйхона, савдо маркази, дорихона ва маиший хизмат кўрсатиш биносининг ердан фойдаланиш ва мулкка эгалик ҳуқуқи билан биргаликда гаровга қўйилган. Бироқ, банк шартнома шартларини бажармай, белгиланган кредитни 93 кун кечиктириб, 2021 йил 5 февраль куни пул чиқарган. Фермер томонидан ҳам кредит маблағларини келишилган тартибда ва муддатларда қайтариш мажбурияти лозим даражада бажарилмагач, Савдо-саноат палатасининг Қашқадарё вилоят бошқармаси “Агробанк” АТБ манфаатида судга даъво киритган. Суд даъвони қаноатлантириб, фермер ва қўшимча жавобгар бўлган хусусий корхонага нисбатан 203 миллион сўм кредит фоизи, 438 миллион сўм муддати ўтган кредит асосий қарзи, 533 миллион сўм муддатли кредитнинг асосий қарзини ундириш ва ундирувни гаровга қўйилган мол-мулкларга қаратиш ҳақида қарор чиқарган.
Қарши туманлараро иқтисодий судининг 2023 йил 2 августдаги ҳал қилув қарорида банк шартнома шартига амал қилмагани, кредит маблағини муддатини ўтказиб, чиқариб берганини ҳисобга олмаяпти. Шунингдек, “АРИОН-630C” ҳайдов тракторини фермер хўжалигига тегишли ва гаровга қўйилган деб ёзилган. Ҳолбуки, банк билан ипотека шартномаси тузилган пайт яъни 2020 йил 4 ноябрда ҳайдов тракторини гаровга қўйиш учун фермер хўжалигида мулк ҳуқуқи бўлмаган. Бундан келиб чиқиладики, гаров шартномаси ноқонуний расмийлаштирилган. Фуқаролик кодексининг 116-моддасига кўра, қонунчилик талабларига мувофиқ келмайдиган битим ўз-ўзидан ҳақиқий эмасдир дейилган, — дейди фермер.
Фермернинг қўшимча қилишича, судда қўшимча жавобгар сифатида кўрилаётган “Қурбонов Жавоҳир” хусусий корхонасига тегишли бўлган тўйхона, савдо, дорихона ва маиший хизмат кўрсатиш биноси гаров шартномаси шартлари тўлиқ бажарилгунга қадар тасарруф этиши тақиқланиб, нотариус томонидан тақиқ қўйилган.
Бироқ, “Самандар нур” фермер хўжалиги ҳисобидан сотиб олинаётган “АРИОН-630C” ҳайдов тракторига нисбатан тақиқ қўйиш юзасидан ҳеч қандай шартнома мавжуд бўлмаса-да, биринчи инстанция суди “Гаров тўғрисидаги” қонун нормаларини қўпол равишда бузиб, шартномавий-ҳуқуқий муносабат мазмунини англамасдан, ўз хизмат вазифасига совуққонлик билан қараган. Ва ундирувни “Самандар нур” фермер хўжалигига тегишли бўлган ҳайдов тракторига қаратган. Энг қизиғи 2020 йил 29 октябрда тузилган шартнома бандида “кредит ҳисобига 977 миллион 500 минг сўмга олинаётган 1 дона “АРИОН-630C” русумли универсал ҳайдов трактори гаровга қўйилгунга қадар жумласи ишлатилган. Бу кредит бўйича гаров билан таъминланган мол-мулклар — “Қурбонов Жавоҳир” хусусий корхонасига тегишли бўлган тўйхона, савдо, дорихона ва маиший хизмат кўрсатиш биноси “АРИОН-630C” русумли ҳайдов трактори гаровга қўйилиши билан гаров мулки сифатидан чиқарилишини англатади. Банк гаров билан таъминланган мулкларни тадбиркордан икки ҳисса миқдорида таъминот жалб қилиб, яъни 977 миллион 500 минг сўм гаров ўрнига 1 миллиард 955 миллион сўмни гаров қилиб олиб, фермер хўжалигига оғир шартлар билан кредит имзолатишга эришган, — дейди Ашурали Болтаев.
“Самандар нур” фермер хўжалиги раҳбари Қашқадарё вилоят суди иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъати кассация инстанциясининг 2024 йил 15 августдаги ҳал қилув қароридан ҳам норози бўлмоқда.
Кассация инстанцияси қарорининг асослантирувчи қисмида “кредит шартномаси шартларининг ўз вақтида бажарилишини таъминлаш мақсадида тарафлар ўртасида 2020 йил 4 ноябрда ипотека шартномаси тузилган. Мазкур шартномага мувофиқ жавобгарга тегишли “АРИОН-630C” русумли универсал ҳайдов трактори ва қўшимча жавобгарга тегишли Нишон туманидаги тўйхона, савдо дорихона ва маиший хизмат кўрсатиш биносига ердан фойдаланиш ва мулкка эгалик қилиш ҳуқуқи билан бирга гаровга қўйилган деб”, жавобгарга тегишли “АРИОН-630C” русумли ҳайдов трактори гаров предметига тушишини тан олиб, қўпол қонун тушунмовчилигига йўл қўйган. Ҳамда кредит фоизлари ва муддати ўтган қарздорлик даъвогар томонидан Марказий банк бошқарувининг “Тижорат банкларида фоизларни ҳисоблаш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақидаги” қарори талабларидан келиб чиқиб белгиламаган, — дейди у.
Фермер ўз шикоятида ҳар иккала қарорни бекор қилиб, кредит фоизи ва асосий қарзларни қайта кўриб чиққан ҳолда ундирувга қаратилган мол-мулкларни жавобгар ва қўшимча жавобгарга қайтарилиши юзасидан янги қарор чиқарилишини сўрамоқда.
“Дарё” воқеалар ривожини кузатишда давом этади.
Изоҳ (0)