Февраль ойининг сўнгги ҳафтасига ҳам қадам қўйдик. Шундай экан, анъанага мувофиқ, ўтган ҳафта жаҳонда юз берган энг муҳим воқеаларга бағишланган ҳафталик дайжестимизни эътиборингизга ҳавола этамиз.
Аномал об-ҳаво шароитлари
Бу йилги қиш ҳар доимгидан ўзгача кечмоқда, десак муболаға бўлмас. Февраль ойи дунёнинг бир қатор давлатларида аномал ҳаво ҳарорати билан кечмоқда. Жумладан, АҚШ, Туркия, Европа Иттифоқи давлатларида кучли қор ва совуқ ҳаво ҳукмронлик қилмоқда.
Ҳафта бошида Туркия қалин қор остида қолди. Хусусан, собиқ пойтахт Истанбулда қор ёғиши сабаб ўқув муассасалари ёпиб қўйилди. Истанбулнинг баъзи туманларида қор қопламининг баландлиги 20 сантиметрга етди. Ноқулай об-ҳаво сабабли Босфор бўғози орқали паром қатнови тўхтатилди. Аэропортлар одатий режимда ишламоқда, аммо рейсларнинг бир қисми кечикишлар билан амалга оширилмоқда. Якшанба куни амал қиладиган комендантлик соати (коронавирус пандемияси муносабати билан) туфайли 14 февраль куни Истанбулда жиддий тирбандликлар юзага келмаган, аммо автотранспорт ҳаракати қийинлашиб қолган.
Греция ҳам азалий қўшниси бўлмиш Туркиядан ортда қолмади. Мамлакатда қалин қор ёғди ва совуқ об-ҳаво ҳукм сурди. Греция ҳукумати кутилмаган совуқ иқлим туфайли фавқулодда йиғилиш ўтказган. Одатда мамлакатнинг шимолий қисмида қор ёғиб туради, бироқ ороллар ва пойтахт Афинада бундай табиат ҳодисаси ҳар доим ҳам кузатилавермайди.
Кучли ёғингарчилик пойтахтдаги жамоат транспорти фаолиятини қийинлаштирди, атрофдаги тоғ ҳудудларида электр таъминотида муаммолар юзага келган.
Совуқ ҳаво ва қор Африкага ҳам етиб борди. Шимолий Африкада жойлашган Ливияда 15 йил ичида илк бор қор ёғди. Маҳаллий аҳоли учун қор ҳақиқий байрамга айланган, сабаби мамлакатда охирги марта бундан 15 йил аввал — 2006 йилда қор ёғган эди. Ливиядаги қор, айниқса, болаларни хурсанд қилди, улар ушбу ёғингарчиликдан қувониб, қорбўрон ўйнаб, қорбоболар ясашди.
Ноқулай об-ҳаво шароити энг кўп океан ортида жиддий тус олмоқда. Жумладан, АҚШнинг бир қатор шаҳарларида совуқ ҳаво ва қалин қор бўронлари кузатилган. Техас штатининг Корпус Кристи ва Хюстон шаҳарларида ҳарорат 1895 ва 1905 йилдан буён биринчи марта Цельсий бўйича -8 даражадан пасайди. Миннесота штатининг Хиббинг шаҳрида 1939 йилдан буён биринчи марта ҳарорат -38 даражадан тушиб кетди. Небраска штатининг Норт Платт шаҳрида эса 1881 йилдан буён биринчи марта -33 даража совуқ кузатилди.
NBC телеканалининг хабар беришича, 26 та штатнинг 150 миллиондан ортиқ аҳолиси фавқулодда совуқ об-ҳаво ҳақида огоҳлантирилган. Бўрон сабабли электр энергияси узилган.
Техаснинг шарқи, Арканзас, Иллинойснинг баъзи ҳудудлари, Кентукки, Индиана ва Огайо штатларида қор ёғди. Оклахомада ёғган қор қалинлиги 15 сантиметрга етди.
Шунингдек, мамлакатдаги бешта аэропорт қор бўронлари сабабли ўз фаолиятини тўхтатган. Техас, Луизиана ва Миссисипи штатларидаги кескин совуқ ва об-ҳавонинг ёмонлашиши туфайли иккита халқаро ва учта минтақавий аэропорт ёпилди ва фаолиятини тўхтатди. Худди шу сабабга кўра мамлакатда 3,7 мингдан ортиқ рейс бекор қилинди.
Бундан ташқари, Техас штатида миллиондан ортиқ аҳоли бўрон сабабли электрсиз қолиб кетган.
Мамлакатнинг бир қисмида қорли ҳаво ҳукмрон бўлса, бошқа бир нуқтасида торнадолар юз берган. Жумладан, мамлакатнинг Шимолий Каролина штатида 16 февраль куни торнадо кузатилди. Табиий офат оқибатида камида уч нафар одамнинг ҳалок бўлган, яна ўн киши турли даражадаги жароҳатлар олган.
Мамлакатда юз бераётган мазкур аномал иқлим туфайли 30 нафардан ортиқ одам ҳалок бўлган.
Самовий саргузаштлар
Ўтган ҳафта самони ўзлаштириш ва ўзга сайёраларга космик кемаларни учиришда улкан ютуқли ҳафта бўлди. Жумладан, ҳафта бошида SpaceX компанияси анчадан буён режалаштириб юрган 60 та сунъий йўлдошни фазога олиб чиқди. Starlink деб номланувчи мазкур йўлдошларни Falcon 9 деб номланувчи ташувчи ракета самога олиб чиққан.
«Starlink дунёнинг ҳалигача интернетга уланиш муаммоли бўлган ҳудудлари учун жуда мос келади», — деб ёзилган компаниянинг Twitter’даги саҳифасида. Ушбу дастур бутун дунё бўйлаб интернет алоқасини яхшилаш ва кенгайтиришга қаратилган.
Илон Маскнинг компанияси 2020 йил декабрида Starlink лойиҳаси доирасида олис ва қишлоқ жойларини сунъий йўлдош интернети билан таъминлаш учун АҚШ ҳукуматидан 885,5 миллион доллар субсидия олиши маълум бўлган эди. SpaceX’га маблағлар ўн йил мобайнида ҳар ой бериб турилади. Бундан ташқари, АҚШ ҳукумати компанияга мамлакатнинг 35 та штатида 642 925 та нуқтада интернетни таъминлаш хизматларини кўрсатиш учун қўшимча пул ажратади.
Аввалроқ SpaceX компаниясига тегишли Falcon 9 ташувчи ракетаси 60 та Starlink коммуникация сунъий йўлдошларининг навбатдаги гуруҳи билан орбитага муваффақиятли учирилган эди. Парвоз 4 февраль куни Тошкент вақти билан 11:19 да Флоридадаги Канаверал бурнидан амалга оширилган.
Ҳафтанинг энг кўп муҳокама қилинган ва интернет оламида қатор мулоҳазаларга сабаб бўлган воқеа, шубҳасиз, Perseverance марсоходининг қизил сайёрага қўниши бўлди.
Қўниш тахминан етти дақиқа давом этган. Бу вақт мобайнида барча операциялар автоматик режимда амалга оширилди. NASA’дагилар маълум қилишича, аппаратнинг ҳаракатланиш тезлигини пасайтириш учун унинг парашюти очилган, кейинроқ эса марсоходнинг уни юқори ҳароратлардан ҳимоя қилишга мўлжалланган қопламаси ажралиб чиққан. Қўнишнинг якуний босқичида қўниш модулининг тормоз двигателлари ишлаб кетган, шундан сўнг аппарат занжирлар орқали сайёранинг юзасига туширилган.
Аппаратни Езеро кратерига қўндириш режалаштирилган эди, у ерда аввалроқ сунъий йўлдошдан олинган маълумотлар ёрдамида катта кўлга бориб қуйилган дарё ўзанининг изи топилган эди. Олимлар фикрича, кратерда ҳаёт излари сақланиб қолган бўлиши мумкин, уларни марсоход қидиради.
Қўнишдан кейин ровер Марсда олинган илк кадрларни юборди, улар Perseverance’нинг Twitter’даги саҳифасида эълон қилинди. Шунингдек, NASA 22 февраль куни марсоход камераси билан олинган видеони, яна бир неча ҳафтадан кейин эса бутун қўниш жараёнининг видеосини эълон қилишга ваъда берди.
Шундан кейин АҚШ президенти Жо Байден NASA’ни Perseverance тадқиқот аппаратининг Марсга муваффақиятли қўнгани билан табриклади. Маълумотларга кўра, у қўнишдан кейин бир соат ўтиб, агентлик администратори вазифасини бажарувчи Стив Журчикка қўнғироқ қилиб, жамоани қутлаган ва NASA билан фахрланишини айтган.
Эслатиб ўтамиз, 2020 йилнинг 31 июнь санасида NASA бортига Perseverance номли янги аппарат ўрнатилган Atlas V ракета-ташувчисини Канаверал саҳросидан учирган эди.
Коронаинфо
Дунё бўйича коронавирус инфекцияси тасдиқланган ҳолатлар сони 111 миллиондан ошди. Covidvisualizer сайтининг сўнгги маълумотларига кўра, дунёда 111 821 342 киши коронавирус инфекциясини юқтирган, беморларнинг 2 475 144 нафари вафот этган ва деярли 88 миллиони соғайган.
АҚШ ҳамон касаллик аниқланган ва вафот этганлар сони бўйича етакчилик қилмоқда. Мамлакатда 28 миллиондан ортиқ кишида COVID-19 аниқланган, 510 мингдан ортиқ ўлим қайд этилган. Беморларнинг 18,9 миллиондан ортиғи тузалган.
Рўйхатнинг кейинги ўринларида Ҳиндистон (касалланганлар – 11 миллиондан ортиқ, вафот этганлар – 156,4 минг) ҳамда Бразилия (касалланганлар – 10 миллиондан ортиқ, вафот этганлар – 246 006) қайд этилган.
Маълумот учун, дунё бўйлаб вирусга чалинганларнинг умумий сони 17 декабрь куни 74 миллион, 27 декабрь куни 80 миллион, 4 январь куни 85 миллион, 11 январь куни 90 миллион, 18 январь куни 95 миллион, 27 январь куни 100 миллион, 7 февраль куни 105 миллион ҳамда 13 февраль куни 108 миллиондан ошганди.
Бундан аввал Россияда коронавирусга чалинганлар сони 4 миллиондан ошгани, АҚШда коронавирус тарқалиши секинлашгани ҳамда дунё бўйича коронавируснинг тарқалиш суръати бир ой давомида деярли икки баробарга камайгани ҳақида хабар берилганди.
Шунингдек, касалликка қарши дунё аҳолисининг 2,6 фоизи — 200 млн киши эмланди.
Изоҳ (0)