Fevral oyining so‘nggi haftasiga ham qadam qo‘ydik. Shunday ekan, an’anaga muvofiq, o‘tgan hafta jahonda yuz bergan eng muhim voqealarga bag‘ishlangan haftalik dayjestimizni e’tiboringizga havola etamiz.
Anomal ob-havo sharoitlari
Bu yilgi qish har doimgidan o‘zgacha kechmoqda, desak mubolag‘a bo‘lmas. Fevral oyi dunyoning bir qator davlatlarida anomal havo harorati bilan kechmoqda. Jumladan, AQSh, Turkiya, Yevropa Ittifoqi davlatlarida kuchli qor va sovuq havo hukmronlik qilmoqda.
Hafta boshida Turkiya qalin qor ostida qoldi. Xususan, sobiq poytaxt Istanbulda qor yog‘ishi sabab o‘quv muassasalari yopib qo‘yildi. Istanbulning ba’zi tumanlarida qor qoplamining balandligi 20 santimetrga yetdi. Noqulay ob-havo sababli Bosfor bo‘g‘ozi orqali parom qatnovi to‘xtatildi. Aeroportlar odatiy rejimda ishlamoqda, ammo reyslarning bir qismi kechikishlar bilan amalga oshirilmoqda. Yakshanba kuni amal qiladigan komendantlik soati (koronavirus pandemiyasi munosabati bilan) tufayli 14-fevral kuni Istanbulda jiddiy tirbandliklar yuzaga kelmagan, ammo avtotransport harakati qiyinlashib qolgan.
Gretsiya ham azaliy qo‘shnisi bo‘lmish Turkiyadan ortda qolmadi. Mamlakatda qalin qor yog‘di va sovuq ob-havo hukm surdi. Gretsiya hukumati kutilmagan sovuq iqlim tufayli favqulodda yig‘ilish o‘tkazgan. Odatda mamlakatning shimoliy qismida qor yog‘ib turadi, biroq orollar va poytaxt Afinada bunday tabiat hodisasi har doim ham kuzatilavermaydi.
Kuchli yog‘ingarchilik poytaxtdagi jamoat transporti faoliyatini qiyinlashtirdi, atrofdagi tog‘ hududlarida elektr ta’minotida muammolar yuzaga kelgan.
Sovuq havo va qor Afrikaga ham yetib bordi. Shimoliy Afrikada joylashgan Liviyada 15 yil ichida ilk bor qor yog‘di. Mahalliy aholi uchun qor haqiqiy bayramga aylangan, sababi mamlakatda oxirgi marta bundan 15 yil avval — 2006-yilda qor yog‘gan edi. Liviyadagi qor, ayniqsa, bolalarni xursand qildi, ular ushbu yog‘ingarchilikdan quvonib, qorbo‘ron o‘ynab, qorbobolar yasashdi.
Noqulay ob-havo sharoiti eng ko‘p okean ortida jiddiy tus olmoqda. Jumladan, AQShning bir qator shaharlarida sovuq havo va qalin qor bo‘ronlari kuzatilgan. Texas shtatining Korpus Kristi va Xyuston shaharlarida harorat 1895 va 1905-yildan buyon birinchi marta Selsiy bo‘yicha -8 darajadan pasaydi. Minnesota shtatining Xibbing shahrida 1939-yildan buyon birinchi marta harorat -38 darajadan tushib ketdi. Nebraska shtatining Nort Platt shahrida esa 1881-yildan buyon birinchi marta -33 daraja sovuq kuzatildi.
NBC telekanalining xabar berishicha, 26 ta shtatning 150 milliondan ortiq aholisi favqulodda sovuq ob-havo haqida ogohlantirilgan. Bo‘ron sababli elektr energiyasi uzilgan.
Texasning sharqi, Arkanzas, Illinoysning ba’zi hududlari, Kentukki, Indiana va Ogayo shtatlarida qor yog‘di. Oklaxomada yog‘gan qor qalinligi 15 santimetrga yetdi.
Shuningdek, mamlakatdagi beshta aeroport qor bo‘ronlari sababli o‘z faoliyatini to‘xtatgan. Texas, Luiziana va Missisipi shtatlaridagi keskin sovuq va ob-havoning yomonlashishi tufayli ikkita xalqaro va uchta mintaqaviy aeroport yopildi va faoliyatini to‘xtatdi. Xuddi shu sababga ko‘ra mamlakatda 3,7 mingdan ortiq reys bekor qilindi.
Bundan tashqari, Texas shtatida milliondan ortiq aholi bo‘ron sababli elektrsiz qolib ketgan.
Mamlakatning bir qismida qorli havo hukmron bo‘lsa, boshqa bir nuqtasida tornadolar yuz bergan. Jumladan, mamlakatning Shimoliy Karolina shtatida 16-fevral kuni tornado kuzatildi. Tabiiy ofat oqibatida kamida uch nafar odamning halok bo‘lgan, yana o‘n kishi turli darajadagi jarohatlar olgan.
Mamlakatda yuz berayotgan mazkur anomal iqlim tufayli 30 nafardan ortiq odam halok bo‘lgan.
Samoviy sarguzashtlar
O‘tgan hafta samoni o‘zlashtirish va o‘zga sayyoralarga kosmik kemalarni uchirishda ulkan yutuqli hafta bo‘ldi. Jumladan, hafta boshida SpaceX kompaniyasi anchadan buyon rejalashtirib yurgan 60 ta sun’iy yo‘ldoshni fazoga olib chiqdi. Starlink deb nomlanuvchi mazkur yo‘ldoshlarni Falcon 9 deb nomlanuvchi tashuvchi raketa samoga olib chiqqan.
“Starlink dunyoning haligacha internetga ulanish muammoli bo‘lgan hududlari uchun juda mos keladi”, — deb yozilgan kompaniyaning Twitter’dagi sahifasida. Ushbu dastur butun dunyo bo‘ylab internet aloqasini yaxshilash va kengaytirishga qaratilgan.
Ilon Maskning kompaniyasi 2020-yil dekabrida Starlink loyihasi doirasida olis va qishloq joylarini sun’iy yo‘ldosh interneti bilan ta’minlash uchun AQSh hukumatidan 885,5 million dollar subsidiya olishi ma’lum bo‘lgan edi. SpaceX’ga mablag‘lar o‘n yil mobaynida har oy berib turiladi. Bundan tashqari, AQSh hukumati kompaniyaga mamlakatning 35 ta shtatida 642 925 ta nuqtada internetni ta’minlash xizmatlarini ko‘rsatish uchun qo‘shimcha pul ajratadi.
Avvalroq SpaceX kompaniyasiga tegishli Falcon 9 tashuvchi raketasi 60 ta Starlink kommunikatsiya sun’iy yo‘ldoshlarining navbatdagi guruhi bilan orbitaga muvaffaqiyatli uchirilgan edi. Parvoz 4-fevral kuni Toshkent vaqti bilan 11:19 da Floridadagi Kanaveral burnidan amalga oshirilgan.
Haftaning eng ko‘p muhokama qilingan va internet olamida qator mulohazalarga sabab bo‘lgan voqea, shubhasiz, Perseverance marsoxodining qizil sayyoraga qo‘nishi bo‘ldi.
Qo‘nish taxminan yetti daqiqa davom etgan. Bu vaqt mobaynida barcha operatsiyalar avtomatik rejimda amalga oshirildi. NASA’dagilar ma’lum qilishicha, apparatning harakatlanish tezligini pasaytirish uchun uning parashyuti ochilgan, keyinroq esa marsoxodning uni yuqori haroratlardan himoya qilishga mo‘ljallangan qoplamasi ajralib chiqqan. Qo‘nishning yakuniy bosqichida qo‘nish modulining tormoz dvigatellari ishlab ketgan, shundan so‘ng apparat zanjirlar orqali sayyoraning yuzasiga tushirilgan.
Apparatni Yezero krateriga qo‘ndirish rejalashtirilgan edi, u yerda avvalroq sun’iy yo‘ldoshdan olingan ma’lumotlar yordamida katta ko‘lga borib quyilgan daryo o‘zanining izi topilgan edi. Olimlar fikricha, kraterda hayot izlari saqlanib qolgan bo‘lishi mumkin, ularni marsoxod qidiradi.
Qo‘nishdan keyin rover Marsda olingan ilk kadrlarni yubordi, ular Perseverance’ning Twitter’dagi sahifasida e’lon qilindi. Shuningdek, NASA 22-fevral kuni marsoxod kamerasi bilan olingan videoni, yana bir necha haftadan keyin esa butun qo‘nish jarayonining videosini e’lon qilishga va’da berdi.
Shundan keyin AQSh prezidenti Jo Bayden NASA’ni Perseverance tadqiqot apparatining Marsga muvaffaqiyatli qo‘ngani bilan tabrikladi. Ma’lumotlarga ko‘ra, u qo‘nishdan keyin bir soat o‘tib, agentlik administratori vazifasini bajaruvchi Stiv Jurchikka qo‘ng‘iroq qilib, jamoani qutlagan va NASA bilan faxrlanishini aytgan.
Eslatib o‘tamiz, 2020-yilning 31-iyun sanasida NASA bortiga Perseverance nomli yangi apparat o‘rnatilgan Atlas V raketa-tashuvchisini Kanaveral sahrosidan uchirgan edi.
Koronainfo
Dunyo bo‘yicha koronavirus infeksiyasi tasdiqlangan holatlar soni 111 milliondan oshdi. Covidvisualizer saytining so‘nggi ma’lumotlariga ko‘ra, dunyoda 111 821 342 kishi koronavirus infeksiyasini yuqtirgan, bemorlarning 2 475 144 nafari vafot etgan va deyarli 88 millioni sog‘aygan.
AQSh hamon kasallik aniqlangan va vafot etganlar soni bo‘yicha yetakchilik qilmoqda. Mamlakatda 28 milliondan ortiq kishida COVID-19 aniqlangan, 510 mingdan ortiq o‘lim qayd etilgan. Bemorlarning 18,9 milliondan ortig‘i tuzalgan.
Ro‘yxatning keyingi o‘rinlarida Hindiston (kasallanganlar – 11 milliondan ortiq, vafot etganlar – 156,4 ming) hamda Braziliya (kasallanganlar – 10 milliondan ortiq, vafot etganlar – 246 006) qayd etilgan.
Ma’lumot uchun, dunyo bo‘ylab virusga chalinganlarning umumiy soni 17-dekabr kuni 74 million, 27-dekabr kuni 80 million, 4-yanvar kuni 85 million, 11-yanvar kuni 90 million, 18-yanvar kuni 95 million, 27-yanvar kuni 100 million, 7-fevral kuni 105 million hamda 13-fevral kuni 108 milliondan oshgandi.
Bundan avval Rossiyada koronavirusga chalinganlar soni 4 milliondan oshgani, AQShda koronavirus tarqalishi sekinlashgani hamda dunyo bo‘yicha koronavirusning tarqalish sur’ati bir oy davomida deyarli ikki barobarga kamaygani haqida xabar berilgandi.
Shuningdek, kasallikka qarshi dunyo aholisining 2,6 foizi — 200 mln kishi emlandi.
Izoh (0)