БМТ дунёда ҳар йили 7 млн одам ифлос ҳаво оқибатида вафот этишини маълум қилди

Бутун дунёда ҳар йили 7 миллион одам ҳавонинг ифлосланиши оқибатида вафот этади, уларнинг аксарияти саратон, респиратор ёки юрак касалликлари билан оғриган. Болаларда эса астма, сурункали ўпка касалликлари, бўй ўсишининг секинлашуви, семизлик ва ақлий заифлик кузатилмоқда. Бу ҳақда БМТ 7 сентябрь куни нишонланадиган Халқаро тоза ҳаво кунида маълум қилди.

Коронавирус пандемияси даврида самолётлар парвози ва жамоат транспортларидан фойдаланиш камайди, олимлар дунёнинг кўплаб шаҳарларида ҳавонинг ифлосланиш концентрацияси кескин пасайганини аниқлади, айниқса, азот оксиди даражаси камайган. Бу, асосан, шаҳар жойларда транспорт воситалари ҳаракати қисқаргани сабаб содир бўлган.

Бироқ экспертларнинг таъкидлашича, ҳаво сифати транспортга алоқаси бўлмаган кўплаб бошқа ифлословчи омилларга боғлиқ. Масалан, турар жой ва бошқа биноларни иситишдан ёки далаларга сепиладиган ўғитлардан ҳосил бўлувчи атмосферадаги майда зарраларнинг ифлосланиш даражаси камаймаган.

«Бу шаҳарларда ифлосланган ҳаводан самарали ҳимояланиш учун транспорт сектори доирасидан ташқарига чиқувчи соҳаларда ҳам комплекс чоралар муҳим аҳамиятга эга эканлигини кўрсатади», — дейилади БМТнинг Европа иқтисодиёт комиссияси хабарида.

Таъкидланишича, ҳавонинг ифлосланиши нафақат инсон соғлиғига, балки иқтисодиётга ҳам зарар келтиради. Атроф-муҳитнинг ифлосланишидан келадиган иқтисодий зарар Европа минтақасидаги 10 та давлатнинг миллий ЯИМнинг камида 20 фоизини ташкил этади.

Халқаро тоза ҳаво кунида БМТнинг Европа иқтисодий комиссияси Узоқ масофалараро трансчегаравий ҳаво ифлосланиши тўғрисидаги конвенцияга риоя қилишнинг аҳамиятини эслатиб ўтган.

Орадан 40 йил ўтгач, ушбу конвенция дунёда бу турдаги минтақавий ягона ҳужжатга айланган. У халқаро ҳамкорлик борасида муҳим рол ўйнайди, айниқса, ҳавони ифлослантирувчилар миллий чегараларни кесиб ўтиши ва минглаб километрга ҳаракатланиши мумкин. Конвенция доирасидаги жамоавий ҳаракат ўз натижаларини берган: масалан, 1990 йилдан буён Европада зарарли воситаларнинг, жумладан, қаттиқ зарраларнинг атрофга тарқалиши 30-80 фоизга камайган. Бироқ олдинда яна кўплаб муаммолар ўз ечимини кутмоқда.

Аввалроқ Ер атмосферасининг ифлосланиш харитаси таҳлили сайёрадаги аҳолининг деярли ярми таркиби чангнинг юқори концентрацияси ва аэрозолларга эга ўта ифлос ҳаводан нафас олишини кўрсатган эди.

Эслатиб ўтамиз, 2019 йил декабрь ойида Ўзбекистон ҳаво ифлосланиши билан боғлиқ ўлим ҳолати бўйича дунёда 3-ўринни эгаллаши, қиш ойларида, айниқса, ноябрь ва декабрь ойларида ҳаво сифати «заиф қатламлар учун носоғлом» ва «носоғлом» оралиғида бўлиши мумкинлиги ҳақида хабар берилганди.