Ўзбекистонда коронавируснинг бешинчи ҳафтаси дайжести: Шиддат билан тарқалган вирус, постдаги қуролли ҳарбийлар, ўзимизнинг «ақлли ниқоб»имиз, якка-якка ифторлик

Яна бир ҳафта ўтди. Карантинни тўрт девор ичида ўтказганлар хонанинг бўйи ва энини сантиметригача ўлчади, ота-оналар боғча, мактаб очилишини болалардан кўра кўпроқ истади. Аммо бешинчи ҳафтадирки, тождор вирус енгилишни истамаяпти. Дайжестимизни бошладик.

Ҳафта коронавирус қутуриши билан бошланди. 13 апрелда 133, 14 апрелда 167, 15 апрелда 137 нафар ўзбекистонлик вирус юқтирди. Кейинги кунларда эса бу сон 47, 56 ва 45 нафарни ташкил қилди. Ўтган ҳафта Ўзбекистонда коронавирус шиддат билан тарқалди, бироқ шу билан вирус юқтириш чўққисига чиққани тахмин қилинди. Барча график чизиғи пастга шўнғишини кутмоқда.

Айни пайтга қадар мамлакат бўйлаб коронавирус инфекциясидан соғайганлар сони 214 нафарга етди.

* * *

Коронавирус мамлакатнинг энг қудратли соҳасига ҳам таъсир кўрсатмай қолмади. Аввалроқ бу йилги ҳарбий чақириқ кечиктирилганини ёзган эдик. Кечиктирилган чақирилувчилар ҳам ҳозир халқ орасида хизмат қилмоқда. Самарқанд (775), Навоий (580) ҳамда Жиззах (302) гарнизонларида жами 1 657 ҳарбий дезинфекция ишларида иштирок этмоқда. Ҳар бир туманда ёшлардан иборат 4-5 тадан, вилоятларда эса қирққа яқин отряд тузилиб, бозорлар, маиший савдо дўконлари ҳамда аҳоли яшаш манзилларига юборилди.

Умуман олганда, карантин давомида ҳарбийлар давлатга ёрдамлашмоқда. Ҳарбий техникаларга ўрнатилган овозкучайтиргичлар билан аҳолидан заруратсиз кўчага чиқмаслик сўралмоқда. Постларда қуролланган аскарлар турибди. АОКА ҳузуридаги штабда ўтказилган брифингда бу мавзуда савол берилди: «Ташкил этилган постларда нега қуролланган ҳарбийлар турибди? Бу аҳолида ваҳима уйғотяпти. Бизда уруш бўлмаяпти-ку?» Жавоб: «Ушбу зарурат республика ҳудудида коронавирус пандемияси тарқалиши билан боғлиқ вазиятда, аввало, аҳолининг санитария-эпидемиологик осойишталигини таъминлаш ва мазкур касаллик мамлакат бўйлаб кенг тарқалиб кетишининг олдини олиш ҳамда назоратдан чиқмаслигини таъминлаш мақсадида белгиланган чора-тадбирлардан биридир».

* * *

Замонавий технологиялар ҳам коронавирус билан курашишда асқатмоқда. Тошкентдаги Инҳа университетининг Компьютер ва дастурий инжиниринг факультети  талабалари «ақлли ниқоб» яратди.

Бу  ниқобни қайта ишлаца бўлади. У инсоннинг тана ҳароратига, йўтал, акса уриш ва нафас олишда бўлаётган қийинчиликни уч хил сенсор орқали аниқлаб бера олади. Ниқоб мобил илова орқали телефон билан бирлаштирилган бўлиб, унинг ёрдамида ниқобга ўрнатилган сенсорлар автоматик равишда қайд этилган кўрсаткичларни смартфонга юборади. Илова ушбу маълумотни COVID-19 аломатлари билан таққослайди. Агар тасодиф бўлса, дастур аниқлик киритади.

Карантин туфайли  пойтахтнинг кўплаб кўча ва маҳаллаларида вақтинча қатновларни чеклаш мақсадида ўрнатилган тўсиқларни кўриш имкониятини берувчи геопортал ишга туширилди. «Давергеодезкадастр» қўмитаси ҳамда Тошкент шаҳар ИИББ ҳамкорлигида яратилган геопорталда тўсиқлар жойи харитада қизил чизиқлар билан акс эттирилган бўлиб, уларнинг сони бугунги кунда 1 415 тани ташкил этмоқда. Геопортал барча учун очиқ шаклда яратилган. Унга Covid19.geoportal.uz манзили орқали кириш мумкин. Киринг ва тўсиқларга дуч келинг.

* * *

Коронавирус шифохоналар ишини мураккаблаштирмоқда. Ўтган ҳафта Тошкентдаги таниқли 6-туғруқхона карантинга ёпилганини хабар қилгандик. Бу ҳафта бошида Тошкентдаги 17-шаҳар клиник касалхонаси ва Мирзо Улуғбек туманидаги 8-оилавий поликлиника карантинга ёпилди. 16 апрель куни Тошкентда Республика перинатал марказида (САМПИ) ҳомиладор аёллардан бирида коронавирус мавжудлиги аниқланди. Аёл махсус ажратилган 3-туғруқхона биносига ўтказилди, марказ эса карантинга ёпилди.

Шунингдек, Тошкент давлат стоматология институтида коронавирус аниқлангани боис институт карантинга ёпилгани айтилди.

* * *

Карантин ишсиз ва даромадсиз қолган фуқароларни безовта қилаётгани ҳеч кимга сир эмас. Давлат бу муаммони ечишга уринмоқда. Молия вазири Тимур Ишметовнинг айтишича, хусусий корхоналарга ойлик маош учун кредит бериш имкониятларини яратиш устида иш олиб бориляпти. Яъни ҳозир ишламаётган, лекин ходимларига иш ҳақи тўламоқчи бўлган корхоналар 2-3 ойга кредит олиши мумкин бўлади. Марказий банк регулятор сифатида енгилликлар беради.

Масаланинг бошқа тарафи шундаки, кредит олиш имконияти яратилди, лекин бизнес ходимлари учун кредит олишга тайёрми? Мурожаат қиладими? Шу масала ҳам бор.

Аҳолига пул бериш масаласи ўрганилмоқда. Аҳолига моддий ёрдамни оила тамойили асосида бериш мумкин. Яъни оила аъзоларининг сонига қараб ёндашиш мумкин. Бу кўпроқ хусусий секторда ишлайдиганларга тааллуқли бўлади. Чунки давлат сектори ойлигини тўхтатмасдан бермоқда. Мабодо одамларга ёрдам бериладиган бўлса, шак-шубҳасиз, бу одамларнинг банк ҳисоб рақамига, пластик картасига пул тушириш бўлади. Агар карта бўлмаса, банк картаси очилади. Шу механизм билан ишлаш керак бўлади.

* * *

Ҳозирги мушкул эпидемиологик вазиятда мусулмонлар учун ислом дини пешволари маслаҳатларини беришда давом этмоқда. Март ойидан бери жума намозларига чек қўйилган. Жаноза намозлари фақатгина марҳумнинг яқин қариндошлари иштирокида ўқилмоқда. 16 апрель куни Диний қўмита Ҳаж зиёратини вақтинча тўхтатилганини, вазият барқарорлашмаса, жорий йилги навбатлар келаси йилга тўлиқ ўтказилишини билдирди.

Рамазон ойи эшик тақиллатаётганлиги боис Мусулмонлар идораси ифторлик борасида тавсияларини берди. Мусулмонлар идораси расмийси ифторлик савоб амаллигини таъкидлаб шундай деди:

Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.) бу ҳақда шундай деганлар: «Ким бир рўзадорга ифторлик қилиб берса, унга ўша рўзадор эга бўлган савобдан бирор нарса камайтирилмаган ҳолда берилади». Шундай экан, ифторлик харажатларини муҳтож, камбағал рўзадорларга бериш билан киши уларга ифторлик қилиб берганнинг савобини олади. Чунки ифторлик қилиш деганда, албатта, дастурхон ёзиб, тўп-тўп одам айтишни тушунмаслик керак. Камбағал, муҳтож кишиларга таом ёки керакли маблағини бериш энг яхши ифторликдир, чунки шуниси риёдан холи бўлади.

* * *

Аввалроқ ЎзР Олий Мажлиси Сенати раиси Танзила Норбоева РФ Федерал Мажлиси Федерация кенгаши раиси Валентина Матвиенкога мактуб йўллаган эди. Унда Россияда ҳозирги мураккаб шароитда ишсиз, маблағсиз қолган Ўзбекистон фуқароларидан карантин тугагунча патентни қайта расмийлаштириш, бекор қилиш, жисмоний шахслар даромадидан олинадиган солиқнинг тўлаш муддатини кечиктириш имкониятини кўриб чиқиш бўйича ёрдам сўралган.

Бу ҳафтада Федерация кенгаши мактубга жавобан махсус қонунни тасдиқлади. Унга мувофиқ, патент муддати тугаган бўлса, 90 кун мобайнида уни қайта расмийлаштирмасдан фаолият юритишга рухсат берилади. Бошқача айтганда, муҳожирлар 15 июнгача патент ташвишини қилмай юришлари мумкин. Иш берувчилар ҳам меҳнат муҳожирларини ишга ёллай олади.

* * *

Охирги ахборотга кўра, Ўзбекистонда коронавирус инфекцияси қайд этилганлар сони 1 565 нафарни ташкил қилмоқда. 15 мартдан буён коронавирусга чалинган беморларнинг беш нафари вафот этди, 225 нафари эса соғайиб, реабилитацияга олинди.  Хорижда 73 ўзбекистонликда коронавирус аниқланди (энг кўпи — 42 нафари — Россияда), уларнинг тўрт нафари вафот этди.

Сизга «уйда қолинг» демаймиз, чунки уйда эканингизга ишонамиз. 10 майгача карантин давом этади. Унинг янги тартиблари ҳам жорий этилди. Бироқ карантин талаблари юмшаши мумкин, чунки иқтисодиётни узоқ карахтликдан асраган афзалроқ. Хусусан, «химчистка»лар ишига рухсат берилди. Секин-аста вазият яхшиланишини кутиб қоламиз.

Саломатлигингизни асранг, шифокорлар тавсиясига риоя қилинг.