“Ayol kishi qanchalik yomon bo‘lsa, u shunchalik yaxshi ko‘rinishda bo‘lishi lozim”. Bu klassikaga aylangan qarma-qarshi ma’noli so‘zlar Koko Shanelga tegishli. U har narsada, ayniqsa, moda olamida novator edi.
Gabrielle Shanel 1883-yil 19-avgustda Fransiyaning Saumur shahrida tug‘ilgan. Agar afsonaviy siymolar abadiy yashaganda, shu yilning avgust oyida u 140 yoshga to‘lgan bo‘lardi. O‘z davri uchun Shanel novator, kuchli, ta’sirchan va jasur ayol edi, ehtimol, shuning uchun erkaklarni hayratda qoldirar va ko‘plab zamondosh ayollar u kabi Mademuazel bo‘lishni xohlagandi.
Bugun sizga moda olamini butunlay o‘zgartirib yuborgan, ixtirolari bugunga qadar yashab kelayotgan Koko Shanelning tug‘ilgan kuni munosabati bilan uning 8 ta ixtirolari haqida hikoya qilamiz.
Chanel №5 atiri
“Atir — bu ko‘rinmas, ammo unutilmas, beqiyos moda aksessuari. U ayol tashqi ko‘rinishining tashrif qog‘ozi va ayol ketganida uni eslatishda davom etadi.
Dastavval, ifordan boshlaylik. Haqiqatan ham, xushbo‘y Chanel № 5 afsonaviy bo‘lib ulgurdi. Savdo statistikasi shuni ko‘rsatadiki, dunyoda har o‘ttiz soniyada kimdir ushbu atirni sotib oladi.
O‘zining barcha g‘oyalarini mujassamlashtira oladigan moda uyini qidirayotgan iste’dodli parfyumer Ernest Bo Koko Shanelga ishlab chiqilgan xushbo‘y hidning bir nechta namunalarini havola qildi. Ammo Shanel 5-raqamlisini tanladi. Hammasi o‘ziga xos sabablarga ko‘ra, chunki besh u uchun omadli raqam edi. Shanel Ernest bilan birgalikda birinchi bo‘lib verbena va atirgullar asosida emas, balki aldegidlar asosidagi atir yaratishga qaror qildi. O‘shandan beri o‘zgarmagan g‘ayrioddiy kristalli shisha idishga joylashtirilgan parfyumeriya dunyoga 1921-yil 5-mayda kirib keldi. Keyinchalik Shanel o‘zining barcha to‘plamlarini 5-oyning 5-kunida e’lon qilishni odatga aylantirdi.
Little black dress
“Kichik qora libos” deganda darhol xayolingizga ulug‘vor Koko Shanelning nomi keladi. Afsonaviy qora libos haqida eshitmagan odam bo‘lmasa kerak. Kokodan oldin bu rang motam libosi deb hisoblangan. Ammo dizayner unda katta imkoniyatlarni ko‘rdi va undan foydalandi, chunki Koko uchun qora rang oddiy nafislik timsoli edi. U ayollarga qulaylik yaratishni istadi, ularni qattiq korsetlardan, etagi keng yubkalardan, ko‘plab burma ko‘ylaklardan qutqardi. U birinchi navbatda bu rangga nisbatan aristokratiyaning fikrini o‘zgartirdi, keyin esa butun moda olamini o‘zgartirishga muvaffaq bo‘ldi. Shanel 1926-yilda birinchi marta Little black dress’ni taqdim etdi. Qariyb 100 yil o‘tgach ham bugungi kunga qadar bu libos ayollar garderobining asosiy elementidir.
Yo‘l-yo‘l ko‘ylak va shimlar
Ko‘p asrlar davomida shim faqat erkaklar garderobining huquqi bo‘lgan. Koko buni adolatsizlik deb hisoblaydi. Shanel bu yerda ham imkoniyatdan unumli foydalandi: va avval erkaklar uchun mo‘ljallangan shimlardan kiya boshladi, keyin esa ularni ayollar qomatiga moslab qayta yaratdi. U kun davomida tor modellarni, ko‘chaga chiqqanda esa uzun va keng modellarni afzal ko‘rardi. Bu borada uning o‘zi: “Men ayollarga erkinliklarini qaytarib berdim”, deya ta’kidlagan.
Dizayner erkaklar garderobidan faqat shimlarni olmadi. Dengiz bo‘ylab sayohatlaridan birida unga dengizchilarning yo‘l-yo‘l ko‘ylagi shu qadar yoqdiki, ularni garderobiga olib kirishga qaror qildi. So‘ng 1917-yilda u “Dengiz” to‘plamini yaratdi. U, shuningdek, dengizchilardan yangi shim — pastki qismi keng uslubni ham ko‘chirdi. Yaltiroq shimlar bilan u yo‘l-yo‘l ko‘ylak kiyishni juda yaxshi ko‘rardi. Shunga o‘xshash qiyofa bugungi kun uchun ham urfda.
Tvid kostyum
20-asrning boshlarida tvid va trikotaj kabi qo‘pol matolar faqat erkaklar kostyumlarini tikish uchun mo‘ljallangan. Ammo 1921-yilda Shanel ingliz uslubidan ilhomlanib, dunyoga o‘zining yangi ijodini ko‘rsatishga qaror qildi: tvid kostyum va tizzadan pastga tushadigan tor yubka (u tizzalarni ayol tanasining eng chiroyli qismi deb hisoblardi). Afsuski, dastlab jamiyat bunday “yangilik”ni sovuqqonlik bilan qabul qildi. Bir necha yil o‘tgach, Gollivud yulduzlari, siyosatchilarning rafiqalari va boshqa ko‘plab ayollar ushbu liboslarni kiyishdi. Ikki qismdan iborat bo‘lgan mukammal kostyum ko‘p yillar davomida muhim kiyim hisoblanib kelgan va bugungi kunda uning turfa talqinlarini moda uyining kolleksiyalaridan topish mumkin.
Ikki rangli poyabzal
Moda olami ikki rangli poyabzal uchun ham Shaneldan minnatdor bo‘lishi kerak. Ushbu uslubda rang berish oyoqlarni vizual ravishda uzaytiradi va past tovonga qaramay, oyoqni yanada ixchamlashtiradi (u yaratgan modelda tovon qismi kvadrat va atigi 5 sm balandlikda edi). Oq va qora, qaymoq va qora ranglarning kombinatsiyasi klassikaga aylandi va bugungi kunda har qanday ko‘rinishga osongina mos keladi: yubka va shimlar bilan ham. Kokoning o‘zi shunday dedi: “Bu barcha holatlar uchun ajralmas poyabzal. To‘rt juftlik bilan siz dunyo bo‘ylab sayohat qilishingiz mumkin.”
Uzun zanjirli kichik sumka
1954-yilda Koko Shanel: “Qo‘llarimda sumka ilib yurishdan charchadim, bundan tashqari, men ularni doimo yo‘qotib qo‘yaman. Qo‘llar bo‘sh qolishi uchun sumkada tasma bo‘lishi kerak”, degan fikrni ilgari suradi. 1955-yil fevral oyida uzun zanjirli sumka yaraladi. “2.55” modeli bu nomni ishlab chiqarilgan kundan boshlab oldi. O‘shandan beri ushbu sumka modelining mashhurligi yuqori narxiga qaramay, faqat o‘sib bordi. Shunga qaramay, dunyodagi barcha moda vakilalari, hatto chiqarilgan kundan boshlab yarim asrdan ko‘proq vaqt o‘tgan bo‘lsa-da, bunday sumkaga ega bo‘lishni xohlashadi.
Zargarlik buyumlari va bijuteriya
Shanel nihoyatda oddiy va ixcham kiyimlarni yaratdi, aksessuarlar tashqi ko‘rinishni yanada individual qilishiga ishondi. Biroq u juda ko‘p zargarlik buyumlari yomon did bilan bezatilganini ta’kidladi. U birinchi bo‘lib zargarlik buyumlari uchun moda yaratdi va buni “Nozik didga ega odamlar bijuteriya taqadi, qolganlarning bari tilla taqinchoqlarga loyiqdirlar”, deya sharhladi. Uning o‘zi ham bijuteriya hamda qimmatbaho zargarlik buyumlarini mohirona uyg‘unlashtira olgan. U marvaridlarni demokratlashtirdi va modaga aylantirdi, bundan oldin ular faqatgina yuqori jamiyatning imtiyozi edi.
Kalta sochlar
Aytishlaricha, Shanel kalta sochlarni o‘zida tasodifan “sinab ko‘rgan”. Operaga borar ekan, u sochlarini qisqich bilan kuydirib qo‘yadi. Sartarosh umidsizlik bilan kesish kerakligini aytadi. Ammo bu yerda ham buyuk Koko yutqazmadi. Operaga kechikib bo‘lsa ham, kalta qilib kesilgan sochlar bilan boradi va yuqori martabali mehmonlarning barini hayratda qoldiradi. Ko‘p o‘tmay fransuz ayollari sochlarini kestirish uchun salonlarga yugurishdi. Yangi soch uslubining paydo bo‘lishi bilan yangi turdagi shlyapa yaraldi — u qo‘ng‘iroq shaklida edi. Shlyapaning old qismi qoshlarga yetib borardi. Kokoning o‘zi uni ko‘ziga qadar tushirib kiyib olardi.
Izoh (0)